هفت دلیل محبوبیت غذاهای سنتی ایران

غذای سنتی ایرانی
غذای سنتی ایرانی

غذا یکی از مقوله‌‏هایی است که به‌‏دلیل ارتباط آن با سلامتی، همواره باید به آن توجه کنیم. شاید دلیل محبوبیت غذاهای ایرانی در میان مردم محلی، همین تأثیر مثبت آن‌ها بر سلامتی باشد. از نظر طب سنتی، اقلیم‏‌ها و آب‏‌وهوای هر منطقه در انتخاب نوع غذا نقشی کلیدی دارند.

با توجه به تنوع اقلیم و آب‏‌وهوای مناطق مختلف ایران، در هر منطقه از کشورمان، تمایل‏ به مواد غذایی مختلف و همچنین، مواد اولیه موجود در آن منطقه، نوع غذاهای آن منطقه را تعیین می‏‌کنند. بنابراین، اهالی هر منطقه با توجه به مواد اولیه و گرایشات خود، غذای مدنظرشان را تهیه می‏‌کنند. بدین ترتیب، رفع نیاز اساسی بشر یعنی نیاز به غذا، به این شیوه سلامتی افراد را تضمین می‌کند.

دلایل محبوبیت غذاهای سنتی ایران

با بررسی انواع غذاهای سنتی و محلی، به ویژگی‌‏های درخورتوجهی می‌‏رسیم که ازجمله‌ی عوامل تمایل افراد به این غذاها هستند. در ادامه، به تعدادی از این ویژگی‏‌ها اشاره می‌کنیم:

استفاده از مواد اولیه سالم و طبیعی

زرشک برای غذاهای ایرانی

مواد اولیه‌‏ی بیشتر غذاهای سنتی و محلی شامل انواع گوشت‌ها، مغزها، سبزیجات و ادویه‏‌جات مختلف است. اکثر این مواد، تولید داخلی هستند و کشاورزان و افراد محلی آن‌ها را تهیه یا کشت می‌کنند.

تازگی

سبزیجات تازه
سبزیجات تازه برای غذاهای سنتی ایرانی

بسیاری از افراد محلی که به کشاورزی اشتغال دارند، مواد اولیه خود را همه‏‌ساله به‌‏طور کاملاً تازه از زمین‏‌های کشاورزی برداشت می‏‌کنند.

شیوه‌‏ی طبخ مواد غذایی

شیوه طبخ غذاهای سنتی ایرانی

در تهیه‏‌ی اغلب مواد غذایی سنتی از شیوه‌‏ی پخت‌‏وپز درست و مناسبی استفاده می‌‏کنند. در این شیوه، تلاش بر این است که مطابق توصیه‏‌های طب سنتی، با توجه به گرم‌‏مزاجی و سردمزاجی مواد عمل شود. برای مثال، ‏هنگام پخت برنج به آن کشمش یا خرما اضافه می‏‌کنند؛ چراکه برنج طبع سردی دارد.

استفاده از مخلفات در کنار غذا

مخلفات کنار غذا
مخلفات در کنار غذاهای سنتی ایرانی

در ایران، در کنار هر وعده‌‏ی غذایی از مخلفات بهره‌‏ی زیادی می‏‌برند. ازجمله‌‏ی این مخلفات می‌‏توان به ترشی‏‌ها، سالادهای مختلف، سبزی‏‌خوردن، ماست، زیتون و نوشیدنی‌‏هایی مانند دوغ اشاره کرد. این مواد افزون بر بهبود طعم غذا، سفره را بسیار جذاب نشان می‌‏دهند و باعث افزایش اشتهای افراد می‌‏شوند.

عاری‌‏بودن از نگهدارنده‏‌های شیمیایی

مواد غذایی بدون نگهدارنده های شیمیایی
سبزیجات بدون نگهدارنده های شیمیایی

همان‏‌طور که می‏‌دانید، بیشتر غذاهای آماده و صنعتی، حاوی نگهدارنده‌‏هایی هستند تا طول عمر و ماندگاری آن‏‌ها افزایش یابد. این نگهدارنده‌‏ها در بسیاری از مواقع، اگر بیش از اندازه مصرف شوند، می‌‏توانند سلامت افراد را به مخاطره بیندازند. در مقابل، غذاهای سنتی همیشه به‏‌صورت تازه استفاده می‏‌شوند و مسمومیت ناشی از مصرف آن‏‌ها گزارش نشده است.

ارزان‏‌بودن مواد غذایی سنتی

مواد غذایی ارزان
مواد غذایی ارزان در اندازه‌های زیاد برای طبخ غذاهای سنتی ایران

مواد غذایی سنتی قیمت مناسب‌تری از تولیدات کارخانه‌ای دارند؛ چراکه از مواد اولیه‏‌ی محلی و در دسترس تهیه می‏‌شوند.

تنظیم میزان نمک و چربی در غذاهای سنتی

غذای سنتی ایرانی کم نمک و چربی
نمونه ای از غذای سنتی ایرانی کم نمک و چربی

غذاهای سنتی نسبت به غذاهای آماده از نظر میزان روغن و چربی، سالم‌‏تر هستند. گفته می‏‌شود که میزان انرژی غذاهای آماده ۵ تا ۷ برابر انواع غذاهای سنتی است. دراین‌‏باره، با قاطعیت می‏‌توان گفت که این مقدار کالری از چربی و نمک بیش از اندازه‌‏ی غذاهای آماده حاصل می‏‌شود.

فهرست محبوب ترین غذاهای سنتی ایران

هنر آشپزی ایرانی و فوت‌و‌فن‌های به‌کاررفته در این هنر باعث شده است که امروزه غذاهای رنگارنگی در سفره‌ی هر ایرانی وجود داشته باشد. البته، آشپزی به‌سبک نوین نیز در طولانی‌شدن فهرست غذاهای ایرانی تأثیرگذار بوده است؛ اما نمی‌توان عطر و طعم غذاهای محلی و سنتی را نادیده گرفت. بر همین اساس، چند نمونه از محبوب ترین غذاهای سنتی ایران را به تفکیک گروه‌بندی آن‌ها معرفی می‌کنیم:

  • پلوهای سنتی: لوبیاپلو، باقالی‌پلو، عدس‌‌پلو، زرشک‌پلو، آلبالوپلو؛
  • خورشت‌ها: خورشت قورمه‌سبزی، خورشت قیمه، خورشت فسنجان، خورشت قلیه‌ماهی؛
  • غذاهای نونی: کشک بادمجان، میرزاقاسمی، آب‌گوشت؛
  • انواع آش و سوپ: آش دوغ، آش رشته، آش شله‌قلمکار و سوپ جو.

تعداد غذاهای محلی و سنتی از آنچه معرفی کردیم، بسیار بیشتر است. تلاش ما بر این بود که معروف‌ترین غذاها را در فهرست خود بگنجانیم. جالب است بدانید که هرکدام از این غذاها مخصوص یکی از اقوامی بوده است که از دیرباز در ایران زندگی می‌کرده‌اند. در واقع، وجود مواد اولیه‌ی در دسترس در هر منطقه‌ای، باعث پدیدآمدن غذاهای مخصوصی می‌شده که با اقلیم آن منطقه نیز سازگاری داشته است. با گذشت زمان و افزایش ارتباط میان اقوام و جوامع، سنت‌های آشپزی و دستورهای پخت‌وپز نیز به اشتراک درآمده‌اند؛ به‌گونه‌ای که امروزه، این غذاها به‌اندازه‌ای شهرت یافته‌اند که آوازه‌ی آن‌ها را از کشورهای خارجی نیز می‌شنویم.

غذای ملی ایران

در هر کشور یا در میان هر ملتی، یکی از غذاها به‌دلیل داشتن دستور پخت متفاوت و طعم دلپذیری که دارد، به‌عنوان غذای ملی شهرت می‌یابد. برای مثال، در کشور افغانستان کابلی‌پلو و در کره‌ی شمالی کیمچی محبوبیت خاصی دارند. در کشورمان نیز چلوکباب به‌عنوان غذای ملی ایران پذیرفته شده است. البته، این غذا قدمت چندانی ندارد و طبخ آن از حدود پانصد سال پیش و در دوره‌ی صفویان آغاز شده است. بنابراین، در مقابل آب‌گوشت و سایر غذاهای سنتی، قدمت و اصالت کمتری دارد.

به‌طور کلی، در برخی کشورها نظیر ایران و ایتالیا، به دلایل فرهنگی و منطقه‌ای و نکاتی از این دست،‌ فقط یک غذا را به‌عنوان غذای ملی نمی‌شناسند. بر همین اساس، در ادامه فهرستی از غذاهای سنتی ایران ارائه شده‌اند که در ردیف غذاهای ملی معرفی شده و شهرت و محبوبیت بسیاری پیدا کرده‌اند:

  • چلوکباب؛ خورشت قورمه سبزی؛ خورشت فسنجان؛ آب‌گوشت؛ شله‌زرد؛ فالوده و بستنی سنتی ایرانی.

غذای اصیل ایرانی

به‌دلیل تنوع فراوان غذاهای ایرانی، برای آن‌ها دسته‌بندی‌های متنوعی در نظر گرفته می‌شود. تعدادی از این غذاها که مدت زمان طبخ آن‌ها بیشتر است و در مجالس سرو می‌شوند، جزو غذای اصیل ایرانی هستند.

البته، آبگوشت و دیزی از اصیل‌ترین، قدیمی‌ترین، لذیذترین و مقوی‌ترین غذاها در ایران هستند که در مجالس سرو نمی‌شوند؛ اما طرفداران بسیاری دارند. جالب است بدانید که دیزی با آب‌گوشت تفاوت دارد. به این صورت که دیزی داخل تنور طبخ می‌شود، اما آب‌گوشت را در منزل و روی اجاق گاز می‌پزند.

برخی از دیگر غذاهای اصیل ایرانی عبارت‌اند از:

  • زرشک پلو با مرغ، لوبیا پلو، عدس پلو، هویج پلو، چلو گوشت، ته‌چین مرغ، خورشت قیمه، خورشت قورمه سبزی، خورشت بامیه و کباب تابه‌ای.

جنبش غذای محلی چیست و به چه اشاره دارد؟

در جنبش غذای محلی، افراد با هدف توسعه‌‏ی شبکه‌‏های غذایی محلی و بهبود اقتصادی آن‏‌ها فعالیت می‏‌کنند. به عقیده‌‏ی آن‏‌ها، غذاهای محلی بر سلامت محیط و افراد و جامعه تأثیر مثبت دارند.

در حقیقت، هدف از این جنبش، بررسی روابط میان تولیدکنندگان، توزیع‏‌کنندگان، خرده‌‏فروشان و مصرف‌‏کنندگان در هر محله‌ی خاص است. همه‏‌ی این افراد در یک محله با هم همکاری می‏‌کنند تا امنیت مواد غذایی افزایش یابد. بدین ترتیب، پایداری و ثبات اقتصادی، زیست‌محیطی (اکولوژیکی) و اجتماعی جامعه تأمین می‏‌شود.

غذای محلی چیست؟ معروف ترین غذای محلی ایران کدام‌ است؟

غذای محلی به غذایی گفته می‌شود که طبخ آن‌ در میان قومیت‌های مختلف کشورمان، نظیر فارس، کرد، ترک، لر و عرب متداول است. در واقع، تنوع قومی و فرهنگی کشورمان و اینکه هرکدام از آن‌ها غذای مخصوصی دارند، سبب ایجاد گروه‌بندی خاصی از غذاها به‌عنوان غذای محلی شده است. تعدادی از این غذاها به‌دلیل طعم و عطر بی‌نظیرشان محبوبیت بسیاری دارند و حتی در میان گردشگران خارجی شهرت و اعتبار خاصی یافته‌اند. در ادامه، معروف ترین غذاهای محلی ایران با ذکر نام منطقه‌‌ی طبخ آن‌ها آمده است:

  • خوزستان: قلیه ماهی، سمبوسه، فلافل و آش ارده؛
  • اردبیل: پیچاق قیمه، آش دوغ، سوتی پلو و آش رشته؛
  • آذربایجان شرقی: کوفته تبریزی، خورشت آلو هویج، کباب بناب و آش یخ؛
  • گیلان: باقالاقاتق، میرزاقاسمی، سیر قلیه، ترشی تره، خورشت آلو مسما و مرغ ترش؛
  • کردستان: آش دوغه وا، خورشت ریواس، قایرمه و شلکینه؛
  • کرمانشاه: خورشت پسته کوهی، کوفته شیرین، خورشت خلال و نان کاک؛
  • همدان: آب‌گوشت قورمه، سرداشی همدان و انگشت پیچ؛
  • کرمان: آب‌گوشت بادمجان و کشک و خورشت آلوچه؛
  • زنجان: جغوربغور، خورشت آلوچه با مرغ، آش شیر و آش گندم؛
  • تهران: آش رشته، دم پختک، سرگنجشکی، آش شله قلمکار و شله زرد.

رابطه‏‌ی مواد غذایی سنتی و فرهنگ

یکی از جنبه‌‏های مهم شناسایی و احیای غذاهای بومی، توجه به جنبه‌‏های فرهنگی و روانی آن‏‌هاست. از این نظر، این غذاها از ارزش فراتغذیه‌‏ای برخوردارند.

غذاهای سنتی و بومی ایران می‌‏توانند هویت‌‏های قومی و نژادی و ملی مردم ایران را به‌نحوی حفظ کنند. توجه کنید که مصرف غذاهای بومی افزون بر تأثیر مثبت بر تغذیه‌‏ی افراد، ‏عاملی برای پیوند بین نسل‏‌ها به شمار می‌‏رود. این پیوند از طریق انتقال پیام‏‌های فرهنگی و ایجاد تحرک و شادابی در مراحل پخت و صرف غذا و توجه به فرهنگ سفره امکان‌‏پذیر است.

لذت چشیدن غذاهای سنتی ایران را از دست ندهید

خودکفایی و استفاده از داشته‏‌های خود همیشه صرفه‏‌ی اقتصادی درخورتوجهی را به همراه داشته است. حال‌اینکه درباره‏‌ی غذاهای سنتی، افزون بر صرفه‏‌ی اقتصادی، بحث سلامتی نیز مطرح است و همین، از دلایل اهمیت غذاهای سنتی ایران به شمار می‌‏رود. سفر به مناطق مختلف کشور، شما را با انواع غذاهای سنتی با طعم و رنگ بی‌‏نظیرشان آشنا خواهد کرد.

اگر به گردشگری داخلی علاقه دارید، توصیه می‏‌کنیم از تورهای ایرانگردی برای سفر استفاده کنید. دستی بر ایران که به معرفی جاذبه‌‏های گردشگری ایران می‏‌پردازد، با آگاهی از محبوبیت غذاهای سنتی ایران، شما را به شناخت بیشتر آن‏‌ها دعوت می‏‌کند.

اشتراک گذاری
دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلی
آشنایی با جاذبه های برگزیده تبریز از دیدگاه گردشگران
بعدی
اگر می خواهید در سرمایه گذاری موفق باشید، فارکس فکتوری را فراموش نکنید
شاید این‌ها را هم بپسندید
مسابقه ایران شناسی ماهانه دستی بر ایران