شهر یزد از کلان شهرهای ایران است که در منطقه فلات مرکزی ایران قرار دارد. این شهر به دلیل بافت سنتی دست نخورده ای که دارد، در فهرست آثار ملی یونسکو به ثبت رسیده است، چرا که آثار تاریخی بسیاری دارد که هر کدام ویژگی های منحصر به فردی دارند. تکیه میر چخماق از جمله آثار تاریخی و جاهای دیدنی یزد است که در میدان میر چخماق قرار دارد.
این تکیه را تکیه امیر چخماق، تکیه میرچقماق یا میرچخماق تلفظ می کنند. این بنا که در قسمت شرق میدان واقع شده است، در سال ۱۳۳۰ خورشیدی در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت.
در میدان میر چخماق یزد، علاوه بر تکیه بناهای شاخص دیگری نیز وجود دارند. این بناها شامل بازار، مسجد و دو آب انبار هستند که در قسمت های مختلف میدان قرار دارند.
تاریخچه تکیه میر چخماق
این بنا توسط سردار و امیر منصوب شده از طرف شاهرخ تیموری به همراه همسرش ستی فاطمه ساخته شد. ایشان در قرن پانزدهم میلادی حاکم شهر یزد و معروف به امیر جلال الدین چخماق بود.
تکیه چیست و چه کاربردی دارد؟
تکیه بنایی است که دارای غرفه های مختلف برای نشستن افراد است. این بنا، برای مشاهده مراسم سوگواری در ماه محرم مورد استفاده قرار می گیرد. تکیه ها معمولا در محل عبور و مرور ساخته می شوند تا مورد توجه باشند.
در بیشتر شهرهای ایران تکیه ها وجود دارند، لیکن تکیه ها در مناطق مرکزی ایران و حاشیه کویرها، دارای معماری متفاوتی هستند. معنی تکیه در لغت به معنای “پشت به چیزی گذاشتن” است. در برخی موارد، به معنی “مکان گردآمدن صوفیان” بیان شده است.
ویژگی های تکیه میر چخماق
بنای تکیه امیر چخماق به صورت غرفه های دو طبقه است که در هشت ردیف عمودی کنار هم قرار گرفته اند. این غرفه ها به صورت قرینه روبروی هم قرار دارند. دو ردیف از این غرفه ها به صورت سه طبقه ساخته شده اند.
در مرکز این غرفه ها، یک غرفه اصلی قرار گرفته است که به دلیل ارتفاع زیاد به خوبی قابل مشاهده است. غرفه اصلی دارای مناره های مرتفع و تزیینات کاشی کاری بسیار زیبایی می باشد. در گذشته از این مناره ها برای اذان گویی و اعلام وقت نماز استفاده می شد.
غرفه اصلی تکیه میر چخماق، محل استقرار مقامات دولتی بوده است. این غرفه در واقع بخش شاه نشین تکیه است. بزرگان حکومت در غرفه اصلی به تماشای مراسم تعزیه مشغول می شدند. در غرفه شاه نشین کتیبه ای مشاهده می شود که تاریخ ۱۲۵۸ ه.ق روی آن حک شده است.
از ویژگی های شاخص تکیه میر چخماق می توان به نمای خارجی و شاه نشین های قوسی شکل اشاره کرد. جداره اصلی این تکیه به صورت غرفه های پلکانی است.
در نزدیکی تکیه، مسجد امیرچخماق یزد قرار گرفته است. همچنین، در زیر تکیه میرچخماق، یک آب انبار قرار دارد. این آب انبار تا حدود ۴۰ سال پیش مورد استفاده عموم قرار داشته است. امروزه از آن به عنوان موزه آب استفاده می شود. غرفه ضلع غربی تکیه به ورودی آب انبار راه دارد.
نخل حیدری ها در کنار این تکیه
در محوطه تکیه میر چخماق، نخلی بزرگ به نام نخل حیدری ها قرار دارد. نخل ها در حقیقت، سازه های مشبکی هستند که با چوب های تراشیده شده ساخته می شوند. این سازه ها دارای گره چینی ها و تیرهای بزرگی هستند.
این نخل ها در ایام سوگواری امام حسین (ع) به گردش در می آیند. مراسم نخل گردانی از جمله مراسم خاص مردم یزد به شمار می روند. بلند کردن نخل کاری دشوار است و توسط ۱۵۰ شخص قوی هیکل انجام می شود.
نخل حیدری ها در تکیه میرچخماق، نمادی از تابوت امام حسین (ع) است. ساخت این نخل به دوره صفوی بر می گردد. نخل حیدری ها، اضلاعی در حدود ۸.۵×۸.۵ متر مربع دارد و ارتفاع آن نیز ۸.۵ متر است. این نخل در قرن هجدهم میلادی ساخته شده است.
حتما از تکیه میر چخماق یزد بازدید از کنید
مراسم سوگواری امام حسین (ع) همه ساله در روز عاشورا با برگزاری مراسم تعزیه خوانی انجام می شود. وجود بناهایی مثل تکیه، مکانی را فراهم می آورند تا این مراسم به خوبی برگزار شود. تکیه امیر چخماق یزد به سبب ویژگی های منحصر به فردی که دارد، در طول زمان به بنایی تاریخی مبدل گشته است.
این بنا همه ساله گردشگران زیادی را به سوی خود می کشاند. اگر با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به یزد سفر کردید، حتما از تکیه میر چخماق آن دیدن فرمایید. بازدید از این بنای زیبا به همراه نخلی که در محوطه آن وجود دارد، شما را با معماری گذشتگان آشنا خواهد کرد.
“دستی بر ایران” شما را به بازدید از جاذبه های گردشگری یزد دعوت می کند. به دلیل قرار گرفتن یزد در مناطق کویری سعی کنید پیش از سفر از درجه حرارت شهر مطلع شوید.
تکیه امیر چخماق کجاست؟
این تکیه در میدان امیر چخماق در مرکز شهر یزد، در خیابان امام خمینی قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق مجموعه امیر چخماق را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره تکیه میر چخماق
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
امیر چخماق کیست؟
امیر جلال‌الدین چخماق شامی از سرداران شاهرخ تیموری بوده که در زمان حکومت بر یزد، اقدامات بسیاری برای آبادانی شهر یزد انجام داده است.
میدان امیرچخماق شامل چه بناهایی است؟
این میدان از مجموعه‌های تاریخی و گردشگری شاخص شهر یزد محسوب می‌شود که متشکل است از تکیه، مسجد، خانقاه، کاروان‌سراها، بازار، حمام عمومی، قنات‌خانه و چاه آب سرد.
نخل حیدری‌ها در کجا قرار دارد؟
نخل چوبی حیدری‌ها در میدان امیر چخماق یزد واقع شده و قدیمی‌ترین نخل چوبی ایران با ۴۵۰ سال عمر به حساب می‌آید.
معماری تکیه امیر چخماق چگونه است؟
بنای این تکیه به‌صورت غرفه‌های دو‌طبقه‌ای است که در ۸ ردیف عمودی در کنار هم قرار گرفته‌اند. تقارن غرفه‌های طرفین بنا زیبایی دوچندانی به آن بخشیده است. دو ردیف از غرفه‌ها نیز سه‌طبقه ساخته شده‌اند و در مرکز آنها، غرفه‌ی اصلی قرار دارد. مناره‌های بلند و کاشی‌کاری‌های زیبا و شاه‌نشین‌های قوسی‌شکل و غرفه‌های پلکانی از شاخصه‌های معماری این بناست.
