تپه کنار صندل جیرفت؛ یادگاری از عصر برنز

آشنایی با تپه کنار صندل جیرفت
آشنایی با تپه کنار صندل جیرفت
آشنایی با تپه کنار صندل جیرفت
آشنایی با تپه کنار صندل جیرفت

تپه کُنار صَندَل جیرفت، منطقه‌ای باستانی است که در ۲۵ کیلومتری جنوب شهرستان جیرفت و در مجاورت روستای صندل قرار دارد. قدمت این منطقه که از جاهای دیدنی جیرفت به حساب می‌آید، به دوران پیش از تاریخ ایران باستان و عصر برنز می‌رسد و در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به ثبت ملی ایران درآمده است.

کاوش‌های تپه کنار صندل جیرفت و حاصل آن

در سال‌های بین ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ میلادی، گروهی از باستان‌شناسان ایرانی به‌سرپرستی یوسف مجیدزاده، گنجینه‌ای از تمدن ۵۰۰۰ ساله‏‌ی جیرفت را در منطقه‏‌ی صندل کشف کردند. این تمدن، قدیمی‌تر از دوره‌ی عیلامی است و در مدارک سومریان از آن با عنوان «آراتا» و «تمدن بزرگ» یاد شده است. به‌عقیده‌ی مجیدزاده، ممکن است تمدن باستانی جیرفت از تمدن میان‌رودان و مصر نیز قدیمی‌تر باشد.

در منطقه‌ی صندل، دو تپه به‏‌نام‌های «تپه‏‌ی کنار صندل جنوبی» و «تپه‌ی کنار صندل شمالی» وجود دارند که به‏ تپه‌های الف و ب نیز نام‏‌گذاری شده‏‌اند. دو تپه‌ی مدنظر که بخشی از تمدن جیرفت‌اند، در فاصله‌ی چند کیلومتر از یکدیگر قرار دارند و ارتفاع آن‏ها به‌ترتیب ۱۳ و ۲۱ متر است.

بالای تپه‏‌ی کنار صندل شمالی، معبدی به چشم می‌خورد که یکی از بزرگ‏ترین زیگورات‌های دنیا به شمار می‌رود. در ساخت این معبدِ سه‏‌طبقه بیش از چهار میلیون خشت استفاده شده است. امروزه فقط دو سکوی عظیم آن معبد نمایان می‌باشد.

گفته می‌شود که تمدن جیرفت در هزاره‌ی سوم پیش از میلاد، قسمت‌هایی از شهری بزرگ به‌وسعت ۶ کیلومترمربع بوده است. این شهر در جهت شرق، ۸۰۰ متر از تپه‌‏ی کنار صندل جنوبی تا بستر کنونی هلیل‌رود و ۱۴۰۰ متر به‌‏سمت شمال تا تپه‏‌ی کنار صندل شمالی امتداد داشته است. افزون بر آن، این شهر ۸۰۰ متر به‌‏طرف غرب، یعنی بستر باستان‌شناسی هلیل‌رود و ۵۰۰ متر در جهت جنوب گسترده بوده است.

در نتیجه‌ی تحقیقات باستان‌شناسی، در منطقه‏‌ای که تپه‌های کنار صندل شمالی و جنوبی قرار گرفته‌‏اند، قلعه‌ای کوچک به‌‏همراه گورستان یافت شد. افزون بر آن، اشیای مختلفی نیز از این تپه به دست آمد که امروزه در موزه‌ی باستان‏‌شناسی جیرفت از آن‏ها نگهداری می‌شود. برخی از این اشیا عبارت‏‌اند از:

  • مجسمه‌هایی از جنس مفرغ؛
  • سفال‌های ساده و منقوش؛
  • قطعات سنگ صابون؛
  • ظروف و پلاک‌های سنگی با نقوش بسیار ظریف انسان و موجوداتی ازقبیل عقاب، عقرب، پلنگ، قوچ، آهو، مار و شیر؛
  • جام‌ها و گلدان‌هایی ساخته‌‏شده از سنگ یا گِلِ مخصوصِ کوزه‌گری؛
  • ظروفی با طرح معماری ساختمان‌های دو یا سه طبقه؛
  • بازمانده‌‌ی دانه‌های غلات.

با توجه به نقوش و بازمانده‌ی دانه‌ی غلات در این منطقه، باستان‌شناسان دریافتند که مردم آن دوران، زندگی شهرنشینی همراه با کشاورزی و دام‏پروری و صنعت را تجربه می‌کرده‏‌اند. همچنین، به این دلیل که ابزارآلات شکار در میان آثار کشف‏‌شده‌‏ی از آن دوران وجود ندارد، به این نتیجه رسیدند که در آن دوران، شکارکردن برای بقای حیات منسوخ شده بوده است.

ویژگی بناهای موجود در تپه کنار صندل جیرفت

مصالح به کار رفته در تپه کنار صندل
مصالح به کار رفته در تپه کنار صندل

گفته می‌شود که تپه کنار صندل جیرفت، باقی‌مانده‌ی بنایی باشکوه، به‌یادگارمانده از ۴۲۰۰ تا ۴۳۰۰ سال پیش است. کاوشگران معتقدند که به احتمال زیاد، کاربری این بنا مذهبی بوده است.

بنای موجود در تپه کنار صندل جیرفت از مصالح مختلفی نظیر خشت خام و ملات گِل و کاه گل ساخته شده است. طبق شواهد، ابعاد خشت‌های به‌‏کاررفته در این بنا در حدود ۱۰ × ۴۰ × ۴۰ سانتی‌متر بوده‌اند. معماران آن دوران برای استحکام بیشتر خشت‌ها، در خمیره‌ی آن‏ها از موادی نظیر کاه و قطعات ریز سفال و دانه‌های شن استفاده کرده‌اند.

در محوطه‌ی این ساختمان، مجسمه‌ی مردی مشاهده می‌شود که داخل فرورفتگی تاقچه‌مانندی روی تپه‌ی جنوبی قرار گرفته است و ارتفاع آن به ۱۱۵ سانتی‌متر می‌رسد. به نظر می‌رسد مجسمه متعلق به یکی از خدایان این تمدن باشد. قسمت بالاتنه‌ی برهنه‌ی این مجسمه با رنگ زرد و زمینه‌ی دامن او با رنگ قرمز رنگ‌آمیزی شده‌ است. افزون بر آن، قسمت سینه‌‏ی مجسمه و بالای آن در طول زمان تخریب گردیده و از میان رفته است.

در این منطقه‌ چند لوح گِلی نیز وجود دارد که روی آن‏ها نوعی خط هندسی مشاهده می‌شود. این خطوط، قرن‌ها قدیمی‌تر از خطوط سومری و عیلامی و میخی هستند و هنوز رمزگشایی نشده‌اند.

جاذبه‌های گردشگری اطراف تپه کنار صندل جیرفت

در مجاورت تپه کنار صندل، جاذبه‏‌های گردشگری مختلفی به چشم می‌خورند که برخی از آن‏ها عبارت‌‏اند از:

  • محوطه‏‌ی تاریخی شهر دقیانوس (شهر قدیم جیرفت)، رودخانه‏‌ی هلیل‌رود، مقبره‌‏ی میرحیدر یا گورخان، ییلاقات اسفندقه، مسکون، دلفارد، سارودیه و درب بهشت، آب‌گرم مسکون، آبشار درین، سد جیرفت، جنگل حفاظت‏‌شده‌‏ی انار شیطان، کوچه‏‌باغ‌های میانچیل و باغ‌های نخل و مرکبات کشت و صنعت.

تپه کنار صندل جیرفت یکی از جاذبه‌های قدیمی گردشگری

نمایی زیبا از تپه کنار صندل
نمایی زیبا از تپه کنار صندل

ازآنجاکه تپه کنار صندل جیرفت به ۴۵۰۰ سال پیش یا عصر برنز تعلق دارد، توجه باستان‌شناسان داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است. در این منطقه، بناهای تاریخی متعددی وجود دارند که افزون بر باستان‌شناسان، گردشگران نیز به بازدید از آن با تورهای ایرانگردی مشتاق‌‏اند.

«دستی بر ایران» ضمن معرفی این محوطه‌ی تاریخی و سایر جاذبه‌های گردشگری جیرفت، شما را به رعایت اصول مندرج در منشور گردشگری مسئولانه دعوت می‌کند.

تپه کنار صندل جیرفت کجاست؟

این منطقه‌ی باستانی در استان کرمان، ۲۵کیلومتری جنوب شهرستان جیرفت و در نزدیکی روستای صندل واقع است. موقعیت مکانی این مجموعه را در نقشه‌ی زیر ملاحظه بفرمایید:

پرسش‌های متداول درباره تپه کنار صندل

اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.

تپه کنار صندل از آثار باستانی کدام دوره‌ی تاریخ است؟

این مجموعه‌ی باستانی به ۴۵۰۰ سال پیش و عصر برنز تعلق دارد.

اکتشافات تپه کنار صندل جیرفت چه بوده است؟

در تپه‌ی جنوبی، بقایای نقش‌برجسته‌ی پیکره‌ی مردی کشف شده که ۱۱۵ سانتی‌متر از آن باقیست. شرق تپه، زباله‌دانی از مهر کشف شده است که نشان از روابط تجاری این منطقه دارد. بقایای کوره‌ها و سرباره‌ها و اشیا مفرغی نیز نشان از فعالیت‌های صنعتی مردم این منطقه دارند. لوح‌های گلی ارت که به خطی ناشناخته کتابت شده‌اند از دیگر اکتشافات این مجموعه‌اند.

بناهای تپه کنار صندل جیرفت چه ویژگی‌هایی دارند؟

بالای تپه‌ی شمالی، زیگورات سه‌طبقه‌ای از خشت بوده که اکنون دو سکوی آن باقی مانده است. این بنا موجب تقویت گمان مذهبی‌بودن ساختمان‌های تپه‌های کنار صندل می‌شود. در این محوطه دو تپه قرار دارند که ارتفاع آن‌ها ۱۳ و ۲۱ متر است و بناها از ملات خشت خام و گل و کاه‌گل ساخته شده‌اند.

اشتراک گذاری
دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلی
آشنایی با ساحل درختان نارگیل در جزیره کیش
بعدی
کلمات پرکاربرد در زبان فرانسه
شاید این‌ها را هم بپسندید
مسابقه ایران شناسی ماهانه دستی بر ایران