گنبد باز نطنز؛ تاریخ، معماری، افسانه

نطنز از توابع استان اصفهان است که در دامنه کوه کرکس قرار دارد. این شهر زیبا دارای آثار تاریخی بسیاری است. یکی از جاهای دیدنی نطنز که مورد توجه گردشگران قرار گرفته است، گنبد باز نطنز می باشد. این گنبد به واسطه ویژگی های منحصر به فرد خود، در سال ۱۳۴۶ خورشیدی در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت.

گنبد باز نطنز، بنایی است که بر روی یکی از قله های کوه کرکس و مشرف بر شهر ساخته شده است. این بنا در جنوب باختری شهر نطنز قرار دارد که از دور به صورت بنایی با چند روزنه مشاهده می شود.

مسیرهای دسترسی به گنبد باز نطنز

برای دسترسی به این گنبد دو مسیر اصلی و فرعی وجود دارد. مسیر اصلی که در قسمت شمالی قرار دارد، مسیری شیب دار است که با فاصله اندکی از شهر نطنز قرار گرفته است. این مسیر تا قله کوه فاصله زیادی دارد و برای عبور از آن لازم است ۱۲۰۰ متر پیاده روی کنیم. در این مسیر نمای شهر نطنز، به درستی مشاهده نمی شود.

مسیر فرعی به گنبد باز نطنز از کنار منطقه ای کوهپایه ای به نام قدمگاه می گذرد. این مسیر دارای شیبی ملایم و مسافتی در حدود ۹۰۰ متر است. در هنگام عبور از مسیر فرعی نمای کامل شهر نطنز قابل مشاهده است.

تاریخچه گنبد باز و افسانه ای در رابطه با علت نامگذاری آن

زمان ساخت گنبد به دوره صفوی و دوره پادشاهی شاه عباس اول برمی گردد. او این بنا را با دشواری زیاد بر قله کوه کرکس بنا کرد.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ بارها تصمیم به مرمت بنا گرفته شد. به دلیل مشکلات اقتصادی و سختی کار در حمل مصالح، مرمت بنا به تعویق می افتاد. در نهایت، در سال ۱۳۸۰ خورشیدی گنبد باز نطنز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

درباره علت نامگذاری بنا به گنبد باز، افسانه ای وجود دارد. گفته می شود که شاه عباس برای شکار پرندگان به اطراف اصفهان و کاشان مثل لنجان و نطنز مسافرت می کرد. او از پرندگان شکاری مثل باز برای شکار استفاده می کرد.

گونه خاصی از باز به نام لوند، یکی از پرندگان شکاری بود که شاه عباس به آن علاقه بسیاری داشت. در یکی از سفرهای شاه عباس (سال ۱۵۹۳ میلادی) و در مسیر اصفهان به قزوین، باز شکاری او می میرد. بنابراین، شاه عباس تصمیم می گیرد به یاد این پرنده شکاری، گنبدی در بالای کوه بنا کند و لاشه پرنده را در آن دفن کند.

ویژگی های معماری گنبد باز نطنز

کوه کرکس که گنبد باز روی آن بنا شده است، ارتفاعی در حدود دو هزار متر از سطح زمین دارد. گنبد بر روی تکیه گاهی از کوه، به شکل دایره و از سنگ لاشه، بنا شده است. قطر قاعده بنا در حدود ۱۰ متر و ارتفاع آن ۳ متر است.

این گنبد با آجر و ملات بنا شده است و شکلی شبیه یک هشت ضلعی دارد. ابعاد این هشت ضلعی ۳ متر و قطر پی ۱.۸ متر است. برای گنبد باز نطنز، ۸ عدد درگاه تعبیه شده است که طول و عرض و ارتفاع آن به ترتیب ۱۰۰، ۸۰ و ۱۸۰ سانتی متر است.

بالای هر درگاه دریچه هایی به ارتفاع ۹۰ سانتی متر وجود دارند. هر درگاه به همراه دریچه آن از قسمت خارجی به ایوانی راه می یابد. ایوان این گنبد در حدود ۲ متر طول، 1 متر عرض و 3 متر ارتفاع دارد. کف ایوان ها با آجر پوشیده شده است.

در گوشه شمال غربی گنبد، درگاهی وجود دارد که پلکانی برای آن تعبیه شده است. این پلکان دارای ۱۱ پله مارپیچ است‌. همچنین، در داخل یکی از پایه های گنبد راه پله ای وجود دارد که ارتباط قسمت پایینی با ایوان بالاتر را برقرار می کند.

بنای گنبد در مقابل زلزله بسیار مقاوم است. در طول سال هایی که از ساخت بنا گذشته است و زلزله های متعددی که رخ داده، نتوانسته است این گنبد را به طور کامل تخریب کند.

بازدید از این جاذبه را با قدری فعالیت فیزیکی همراه است

ساخت گنبد باز نطنز بر روی کوه که دارای مسیری سخت و دشوار برای عبور و مرور است با هر دشواری انجام گرفته است. این گنبد یکی از شاخصه های زیبایی شهر نطنز به شمار می رود. به هنگام ورود به شهر نطنز، گنبد باز اولین بنایی است که بر بالای کوه خودنمایی می کند.

گنبد باز نطنز با ویژگی های منحصر به فردی که دارد، توجه گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می کند. برای مشاهده این بنای شاخص از نزدیک لازم است مسیری را تا رسیدن به گنبد، کوهنوردی کنید.

اگر با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به نطنز مسافرت کردید، بازدید از این گنبد را از دست ندهید. “دستی بر ایران” پیشنهاد می کند که قبل از مسافرت مطالعه ای درباره جاذبه های گردشگری نطنز داشته باشید. در ضمن، بدون آمادگی جسمانی لازم، بازدید از این اثر تاریخی امکان پذیر نیست.

گنبد باز نطنز کجاست؟

این گنبد بر روی کوه کرکس، در نزدیکی شهر نطنز قرار دارد. شهر نطنز از توابع استان اصفهان و شهرستان کاشان است. موقعیت مکانی دقیق این گنبد را در زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره گنبد باز نطنز

برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.