کبودرآهنگ یکی از شهرستان‌های استان همدان است. با اینکه در کتاب‌های تاریخی کهن چندان اطلاعی از پیشینه‌ی این شهرستان وجود ندارد، سازه‌های باقی‌مانده‌ی چندصد‌ساله در این شهرستان ما را مطمئن می‌سازد که کبودرآهنگ از قدیم، نشیمن مردم بوده است. مسجد جامع، قلعه‌ی باشقورتاران و پل کوریجان از بناهای قدیمی شهر هستند. گل سرسبد جاذبه‌های گردشگری کبودرآهنگ، غار علیصدر است که بی‌شک هر مسافری که بار سفر به‌سمت این استان غربی کشور می‌بندد، آن را به‌عنوان یکی از دیدنی‌های همدان به خاطر می‌سپرد.
کبودرآهنگ در گذشته، سرزمین رودها و چشمه‌ها بوده است و از همین روی، آن را کبودرآهنگ نامیده‌اند. کبود به‌معنای آبی و راهنگ به‌معنای جوی آب است. در تفسیری دیگر، کبودرآهنگ را صاحب چشمه‌ها و رودهای فراوان دانسته‌اند که بزرگ‌ترین آنها را راهنگ می‌نامیدند. همچنین، کبوترهای چاهی بسیاری در اطراف این نهر لانه داشته‌اند و به همین دلیل، این محل را کبوتر راهنگ نیز گفته‌اند. در زبان محلی منطقه که ترکی است، به آن شهرستان کُورَنگ می‌گویند که به‌معنای نهرهای آب است.
همه‌ساله، هزاران نفر برای دیدن زیبایی‌های غار علیصدر راهی کبودرآهنگ در استان همدان می‌شوند؛ درحالی‌که این غار تنها جاذبه‌ی گردشگری این شهرستان نیست. در ادامه به معرفی مکان‌های دیدنی کبودرآهنگ می‌پردازیم:
پل کوریجان
پل کوریجان در ۲۲ کیلومتری شمال همدان و سمت چپ جاده‌ی همدان‌تهران بر روی یکی از انشعابات رود قره‌چای ساخته شده است. سازه‌ی آن نمادی از پل‌های سنتی و تاق قوسی ایرانی است.
این پل از آجر ساخته شده و ۵ دهانه‌ی بزرگ و ۴ دهانه‌ی کوچک دارد که دارای قوس‌های جناغی هستند. پل را در دوران صفویه ساخته و در دوران قاجار مرمت کرده‌اند. این پل دارای کمترین آرایه و در کمال سادگی ساخته شده و فاقد هرگونه کتیبه‌ای است؛ به همین دلیل، از سازنده و تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست.
پل کوریجان در اسفند۱۳۷۹ به‌عنوان اثری ملی از طرف سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.
حمام سنگی باشقورتاران
در شمالی‌ترین قسمت شهرستان کبودرآهنگ، روستای باشقورتاران قرار دارد. حمام سنگی این روستا در زیربنایی حدود ۴۰۰ متر مربع ساخته شده است. در سقف بنا سه گنبد سنگی توجه‌ها را به خود جلب می‌کنند. مصالح بنا شامل سنگ و آجر و ملات ساروج است؛ اما بدنه‌ی اصلی آن با لاشه‌سنگ‌های بوم‌آورد ساخته شده است.
کتیبه و تاریخ‌نگاری درباره‌ی حمام وجود ندارد؛ اما گمان می‌رود که حمام دست‌کم از زمان تیموریان قدمت داشته باشد. این حمام مانند دیگر حمام‌های سنتی، چهار بخش اصلی حمام سرد و گرم، خزینه و سربینه را دارد. ورودی حمام تاقی به‌اندازه‌ی قد انسان است. ورودی را کوتاه و تنگ ساخته‌اند تا از هدررفت گرما جلوگیری شود.
فضای اصلی استحمام، بخش گرم‌بینه است که پلانی هشت‌ضلعی و تقریباً قرینه دارد. سقف گرم‌بینه گنبدی سنگی و زیباست. روی دیوارهای سنگی گرم‌بینه دو جایگاه سنگی برای نصب و قرارگیری روشنایی پیه‌سوز وجود دارد که برای روشن‌کردن فضای داخلی بوده است. گرم‌بینه محل اتصال فضاهای خزینه‌هاست.
آب لازم برای حمام از چشمه‌ای در خارج، به‌وسیله‌ی لوله‌های سفالی به داخل حمام منتقل می‌گشت. سیستم آب‌رسانی و فضای حمام گرم و خزینه، ساروج‌اندود شده‌اند تا از نفوذ رطوبت و آسیب‌دیدن سازه جلوگیری شود.
این حمام طی گذر زمان، آسیب‌های فراوانی دیده و متروک شده بود که در سال ۱۳۸۹ به‌همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت‌هایی در آن اجرا شد.
قلعه باشقورتاران
این قلعه که با نام «قز قلعه سی» نیز شهرت دارد، از دیگر دیدنی‌های شهرستان کبودرآهنگ در روستای باشقورتاران است. قلعه‌ی مذکور که از جنس سنگ و در بالای کوه ساخته شده، آشکارا سازه‌ای نظامی و دفاعی بوده است. مصالح به‌کار‌رفته در ساخت آن مانند حمام باشقورتاران، لاشه‌ی سنگ و ساروج و آجر است.
در این دست قلعه‌های کوهستانی معمولاً معمار نقشه‌ای از پیش طراحی شده نداشته و هرطور که طبیعت سخت کوهستان به او اجازه می‌داده و به‌نظرش مناسب می‌آمده حصارها، برج‌ها، ورودی‌ها و اتاق‌ها را می‌ساخته است. به همین دلیل، طرح هندسی و الگوی معماری مشخصی در آنها وجود ندارد.
قلعه باشقورتاق در بلندی و مشرف به دره چنان ساخته شده که دستیابی به آن برای دشمنان دشوار باشد. ارتفاع دیواره‌های قلعه به حدود ۴٫۵ متر می‌رسد. معماری قلعه بسیار شبیه قلعه‌های اسماعیلیان، الموت و قلعه استوناوند گرمسار است. باستان‌شناسان حدس می‌زنند که پایه‌های بنا در دوره‌ی ساسانیان ساخته و بعد به‌دست اسماعیلیان کامل شده باشد.
تاکنون فقط یک بار و در سال ۱۳۹۱، کاوش‌های باستان‌شناسی در این قلعه صورت گرفته است. یافته‌های سفالی در این کاوش متعلق به دوره‌ی میانی پس از اسلام، یعنی سلجوقیان تا ایلخانیان است. اشیای یافت‌شده شامل سفال لعابدار تک‌رنگ فیروزه‌ای، نقاشی زیرلعاب و لعاب‌پاشیده هستند.
درون قلعه تنورهای پخت نان، محلی برای سفالگری و آب‌انبار یافت شده است که نشان از جریان زندگی در پیشینه‌ی قلعه و برطرف‌کردن نیاز ساکنان در همان‌جا دارد.
غار علیصدر
این غار که بزرگ‌ترین غار آبی جهان محسوب می‌شود، گردشگرانی از ایران و جهان را به خود می‌خواند تا در هوای خنکش برگی از شگفتی‌های تاریخ میلیون‌ها ساله‌ی زمین‌شناسی را ورق بزنند.
غار علیصدر در روستای علیصدر از شهرستان کبودرآهنگ استان همدان واقع شده است. درباره‌ی نام‌گذاری غار اختلاف‌نظرهایی وجود دارد و آنچه روشن است اینکه نام علیصدر چندان قدمتی ندارد. روستای علیصدر در دفاتر و سندنگاری‌ها به علی‌سد یا علی‌سرد شناخته می‌شده و دلیل این نام‌گذاری هم آب سرد منطقه بوده است. گویا در سال ۱۳۵۰ شرکت پیمانکاری که وظیفه‌ی کشیدن جاده برای روستا را بر عهده داشته بر روی تابلوی ورودی به‌اشتباه نام روستا را علیصدر نوشته و از آن پس، غار و روستا به این نام شناخته می‌شوند.
غار دارای دهلیزها و کانال‌های آبی تو در تو است که آبی زلال و سرد در آن جریان دارد. دو مسیر گردشگری درون غار تعریف شده که مسافران به‌صورت گروهی، بخشی از مسیر را در خشکی، بخشی را بر روی پل شناور و بیشتر مسیر را با قایق پدالی طی می‌کنند. غار طولی حدود ۱۱ کیلومتر دارد که بازدیدکنندگان فقط ۱۲۵۰ متر از آن را طی می‌کنند.
استالاکتیت‌‌ها (چکنده‌سنگ) و استالاگمیت‌ها (چکیده‌سنگ) در طول زمان آثار هنری بی‌نظیری را در همه‌جای غار خلق کرده‌اند که بینندگان خوش‌ذوق بر آنها نام‌هایی نهاده‌اند. میدان ستون‌ها، پنجه‌ی اژدها، پنجه‌ی عقاب، تخت جمشید، تالار هزارقندیل، کلمه الله و مجسمه آزادی ازجمله مجسمه‌هایی هستند که سنگ‌ها در غار ساخته‌اند.
فسیل فیل دریایی بیست میلیون ساله
در بخش شیرین‌سو از توابع شهرستان کبودرآهنگ دو جاذبه‌ی طبیعی کم‌نظیر وجود دارد:
- تالاب شیرین‌سو
- فسیل‌های معدن سنگ
تالاب شیرین‌سو یکی از سایت‌های پرنده‌نگری کشور است که مهمان حدود پنجاه گونه از پرندگان بومی کشور است. چوپا، چنگر، کاکایی، حواصیل، لک‌لک سفید و اردک سرسبز از پرندگان این تالاب هستند. همچنین، مارهای آبی و سنجاب‌های زمینی از حیواناتی هستند که به‌راحتی می‌توان در بازدید از تالاب دید. این تالاب در مسیر بین دو غار شگفت‌انگیز کشورمان، علیصدر و کتله‌خور، قرار گرفته است و بازدید از آن برای گردشگران خاطره‌انگیز خواهد بود.
در کنار تالاب، معدن سنگی قرار دارد که مخزنی از سنگواره‌های دریایی محسوب می‌شود و مدتی است که تعطیل شده و محلی برای بازدید مسافران گشته است. بر بدنه‌ی سنگ‌های این معدن به‌راحتی می‌توان بقایای موجودات دریایی را دید. سنگواره‌ی یک فیل دریایی بیست‌میلیون‌ساله نیز از دل سنگ‌های معدن یافت شده که به‌همت شهرداری شیرین‌سو ساخته شده است و مسافران می‌توانند از این گاو دریایی بیست‌میلیون‌ساله دیدن کنند. مهره‌‌ها و نخاع و ستون فقرات فیل دریایی در این موزه نگهداری می‌شود.
کبودرآهنگ کجاست؟
این شهرستان در استان همدان و در شمال شرق شهر همدان واقع شده است. کبودرآهنگ تا شهر همدان فاصله‌ای کمتر از ۶۰ کیلومتر دارد. موقعیت مکانی این شهرستان را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره کبودرآهنگ
برخی پرسش‌های احتمالی را در ادامه بیان کرده و پاسخ گفته‌ایم. برای پیداکردن پاسخ سایر سؤال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سؤال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
کبودرآهنگ به چه معناست؟
این نام ترکیبی از دو کلمه‌ی کبود یعنی آبی و راهنگ یعنی جوی است؛ بنابراین کبودرآهنگ به‌معنای رود آبی بوده است. طبق نقل‌قولی دیگر، جوی یا راهنگ بزرگی از میان این منطقه می‌گذشته که کبوترهای چاهی در اطراف آن زندگی می‌کرده‌اند و به همین دلیل، کبوترآهنگ نام گرفته که به‌مرور تبدیل به کبودرآهنگ شده است
چه جاذبه‌های گردشگری در شهرستان کبودرآهنگ وجود دارد؟
غار علیصدر، پل کوریجان، حمام باشقورتاران، قلعه باشقورتاران، تالاب شیرین‌سو و فسیل‌های معدن سنگ از دیدنی‌های این شهرستان و اطراف آن هستند.
غار علیصدر کجاست؟
غار علیصدر در روستای علیصدر در شهرستان کبودرآهنگ استان همدان قرار دارد.
غار علیصدر چگونه کشف شد؟
مردم از زمان‌های دور از وجود غار آگاهی داشتند؛ اما طی چند سال، آب غار تا دهانه بالا آمده و نفوذ به آن را ناممکن کرده بود. در سال ۱۳۴۲، وقتی سطح آب پایین آمده بود، گروهی ۱۴ نفره از کوهنوردان همدانی برای اولین بار با تجهیزات لازم وارد غار شدند و در آن به غارنوردی پرداختند.
