آشنایی با کاروانسرای کوهاب نطنز (قلعه کوهاب)

شهر نطنز یکی از شهرهای زیبا از توابع استان اصفهان است که در قسمت شمالی استان واقع شده است. این شهر دارای سه نوع آب و هوای سردسیری، معتدل و کویری است. قسمت مرکزی نطنز آب و هوای بسیار مساعدی دارد و برای کشاورزی بسیار مناسب است. به همین دلیل به باغشهر مشهور شده است. جاهای دیدنی نطنز از جمله کاروانسرای کوهاب نطنز، در باغشهر نطنز قرار دارند.

این کاروانسرا را به نام های رباط کوهاب، قلعه کوهاب، کاروانسرای نطنز و کاروانسرای ابوالمعالی نیز می شناسند. کاروانسرای کوهاب، در بلوار شهید بهشتی نطنز قرار گرفته است‌. این اثر درسال ۱۳۵۵ خورشیدی در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت.

تاریخچه کاروانسرای کوهاب نطنز

قدمت این کاروانسرا به دوره صفوی و زمان شاه عباس اول بر می گردد. این بنا توسط شخصی به نام ابوالمعالی برزرودی ساخته شد به همین دلیل کاروانسرای ابوالمعالی نیز خوانده می شود.

ابوالمعالی از امیران مقرب شاه عباس بود که به آقا میر نیز شهرت داشت. ایشان در حقیقت وزیر حضور و مجلس نویس شاه عباس به حساب می آمدند.

این کاروانسرا تا دوره پهلوی مورد استفاده عموم مردم قرار داشت. در سال های اخیر، کاروانسرای کوهاب به بخش خصوصی واگذار شده است. این بنا دوره تعمیرات را از سر می گذراند و ممکن است پس از آن به یک مکان اقامتی-تفریحی، مهمانسرای سنتی یا بازارچه صنایع دستی تبدیل شود.

ویژگی های کاروانسرای کوهاب

این کاروانسرا مساحتی در حدود ۳۹۶۲ متر مربع دارد و در داخل باغی موسوم به “باغ حرم” قرار دارد. در مقابل باغ، چشمه آب بزرگی به چشم می خورد. علاوه بر آن، در عرض جغرافیایی کاروانسرا بنایی بر قله کوه کرکس به نام گنبد باز قرار دارد که از این بنا قابل مشاهده است.

کاروانسرای کوهاب نطنز دارای ۲۳ اتاق، چهار ایوان، یک حیاط بزرگ، جلوخان و سردری با کتیبه سنگی است. سردر کاروانسرای کوهاب ارتفاع بسیار زیادی دارد. بر روی این سردر یک کتیبه سنگی وجود دارد. روی این کتیبه سال ساخت کاروانسرا به همراه سازندگان آن با خط ثلث نوشته شده است.

درب چوبی قطوری در پایین این سردر قرار گرفته است. در اطراف درب ورودی پلکان هایی تعبیه شده اند که به پشت بام کاروانسرا راه می یابند. این پلکان ها دارای سکوهایی برای استراحت نگهبانان هستند.

علاوه بر آن، در پشت بام کاروانسرا اتاق های دیده بانی قابل مشاهده اند. کاربرد این اتاق ها برای نگهبانی و محافظت از کاروانیان بود.

در قسمت شمالی کاروانسرای کوهاب نظنز و در دو طرف دروازه ورودی، ۱۰ صفه وجود دارد. صفه ها ایوان ها یا تالارهایی هستند که دارای سقف می باشند. این ۱۰ صفه، زمانی که کاروانسرا شلوغ بود و همه اتاق ها پر می شدند، مورد استفاده قرار می گرفت‌.

بعد از عبور از سردر، حیاط کاروانسرا مقابل رویمان قرار می گیرد. در میانه حیاط، حوضی بزرگ به ابعاد ۷×۱۴ متر مربع قرار دارد. این حوض برای تامین آب مورد نیاز کاروانیان مورد استفاده قرار می گرفت‌.

در چهار سمت حیاط، دالان های طولانی قابل مشاهده اند. این دالان ها دارای سقف می باشند و در طرفین آنها تخت گاهی وجود دارد که به غرفه های کوچک منتهی می شود. تخت گاه ها راهروهای بزرگی هستند که در مجاورت تالار قرار می گیرند. دالان حیاط بعد از طی ۱۰ متر دو شعبه می شود و دو راه به سمت چپ و راست پیش رویمان می گشاید. انتهای دالان، به اتاق های پشت ایوان بزرگ منتهی می شود.

در جلوی ساختمان کاروانسرای کوهاب نطنز، ایوان های چهارگانه قابل مشاهده اند. هر کدام از این ایوان ها متعلق به اعیان و اشراف دوره صفوی می باشند.

در داخل کارونسرا یک سنگ عصارخانه بزرگ وجود دارد. در گذشته، از این سنگ برای گرفتن روغن استفاده می شد. در واقع چراغ هایی که برای روشنایی کاروانسرا به کار می رفت، با روغن کار می کردند. این عصارخانه برای تامین روغن چراغ مورد استفاده قرار داشت.

علاوه بر آن، در این کاروانسرا میله های سنگی مخصوصی به چشم می خورند. این نشان می دهد که در گذشته از کاروانسرا برای نگهداری از بارها و چهارپایان استفاده شده است. این میله های سنگی برای بستن چهارپایان کاربرد دارند.

بازدید از این کاروانسرای صفوی را از دست ندهید

بعد از گشت و گذار در شهرهای مختلف معمولا به دنبال مکانی برای استراحت می گردیم. در این مواقع، استفاده از کاروانسراهای سنتی که بافت قدیمی نیز داشته باشد بسیار مطلوب است. کاروانسرای کوهاب نطنز که مربوط به دوره صفوی است، در این مواقع می تواند نقش دو منظوره داشته باشد. شما می توانید در طی بازدید از کاروانسرا، در داخل آن به استراحت بپردازید.

اگر با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به نطنز مسافرت کردید، بازدید از کاروانسرا را از دست ندهید. البته در حال حاضر کاروانسرا در حال مرمت و بازسازی است. امیدواریم درطی سال های اخیر مرمت کاروانسرا به پایان برسد تا بتوانید از آن دیدن کنید.

“دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری نطنز و نیز شهرهای مختلف دیگر، شما را به بازدید از کاروانسرای کوهاب نطنز دعوت می کند.

کاروانسرای کوهاب کجاست؟

کاروانسرای کوهاب، در بلوار شهید بهشتی شهرستان نطنز قرار گرفته است. موقعیت مکانی این کاروانسرا را در زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره کاروانسرای کوهاب نطنز

اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.