میدان تجریش؛ معرفی جامع، عکس‌ها و نقشه‌ها

یکی از مناطق قدیمی و جاهای دیدنی تهران منطقه‌ی تجریش است که میدان تجریش را در خود جای داده است. این منطقه از هزاران سال پیش وجود داشته و امروزه با وجود مرکزهای تجاری و تفریحی اطراف خود شهرت و محبوبیت بسیاری کسب کرده است. برای شناخت بیشتر جاذبه‌ها و دیدنی‌های اطراف میدان و کسب آگاهی از تاریخچه و جغرافیای منطقه‌ی قرارگیری آن بهتر است متن زیر را تا انتها مطالعه کنید.

تاریخ میدان تجریش تهران

حدود هزار سال پیش روستایی در شهر ری تهران وجود داشت که با نام طجرشت شناخته می‌شد. این موضوع را از نوشته‌های نجم‌الدین راوندی در شرح سلطنت طغرل سلجوقی متوجه می‌شویم. در واقع، از آنجا که طغرل سلجوقی در این روستا وفات یافته و مقبره‌اش بعدها به شهر ری منتقل شده است، با احتساب زمان حکومت طغرل به قدمت روستا پی می‌بریم. از طرفی، مقبره صالح بن موسی کاظم، برادر امام هشتم نیز در این روستا قرار دارد و شاهد دیگری بر ادعای ماست.

هم‌اکنون، روستای مزبور به شهر تبدیل شده و به تجریش تغییر نام داده است. در واقع، تجریش یکی از شهرها و محله‌های پایتخت است و مرکز بخش لواسانات شهرستان شمیرانات استان تهران در منطقه یک شهر تهران محسوب می‌شود. میدان تجریش نیز در این شهر و در نقطه‌ی پایانی خیابان ولی‌عصر قرار دارد. این میدان جزو مکان‌های تجاری، شلوغ و زیبای تهران به شمار می‌رود.

میدان مزبور در دوره‌ی قاجار ییلاق متمولین و شاهان قاجار بوده است که در مرکز تهران کنونی زندگی می‌کردند یا کاخ داشتند. وجود باغ‌های زیبا، عمارت‌های باشکوه و کاخ‌های مجلل از دوره‌ی قاجار در این میدان گواهی بر این ادعاست. در واقع، در دوره‌ی قاجار میدان تجریش یکی از مراکز سیاسی و اجتماعی تهران بود و شخصیت‌های مهمی در آن سکونت داشتند.

گفتنی است که از شهر تجریش مسیلی (جویبار) عبور می‌کند که بر بالای آن پلی بنا کرده‌اند. این پل به نام سرپل تجریش شناخته می‌شود و قسمت اصلی میدان تجریش را شامل می‌شود. پل مزبور در گذشته با گویش محلی تجریشی به نام گوگَل معروف بود که معنای آن پل گله گاو است.

معرفی میدان

یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران محله‌ی تجریش است که به جهت قرار گرفتن در ارتفاعات شمالی تهران شرایط آب‌و‌هوایی خوبی دارد. در این محله میدان تجریش قرار دارد که به دلیل برخورداری از مراکز تجاری، فرهنگی و تفریحی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع عاملی برای شلوغی میدان و رفت‌‌وآمد بیشتر مسافران و ساکنان پایتخت نیز به شمار می‌رود. جالب اینکه شب‌ها در این میدان دستفروش‌ها انواع غذاهای خیابانی را به فروش می‌رسانند که طعم فوق‌العاده‌ای دارند و باب میل مسافران هستند.

گفتنی است که میدان مزبور دسترسی خوبی به کوهستان‌های دربند و گلاب‌دره نیز دارد. به همین دلیل، کوهنوردان بسیاری در روزهای پایانی هفته و روزهای تعطیل در این میدان تجمع می‌کنند.

جغرافیا و آب‌و‌هوای شهر و میدان تجریش

موقعیت میدان تجریش، قرارگیری آن در دامنه‌ی رشته کوه البرز و ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا باعث شده است که آب‌و‌هوای معتدل و متمایل به سردی داشته باشد. در واقع، گرم‌ترین درجه‌ی هوا در این شهر ۳۶ درجه بالای صفر و سردترین آن ۲۰ درجه پایین صفر است.

در روزهای سرد زمستان بارش برف و باران در این شهر باعث پدیدآمدن قنات‌های متعددی در آن شده است. در زیر نام برخی از قنات‌ها را ذکر می‌کنیم:

قنات امامزاده صالح، قنات محمدیه، قنات مقصود بک در کنار رود دربند، قنات سرپل تجریش و قنات کهریزک.

جاهای دیدنی میدان تجریش

در میدان تجریش دیدنی‌های متعددی وجود دارد که گردشگران را تا ساعت‌ها سرگرم خود می‌کند. در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

بازار سنتی

یکی از قدیمی‌ترین بازارهای تهران بازار سنتی آن است که در جنوب شرقی میدان قرار دارد. البته، به علت نبود سند مکتوب تاریخ ساخت این بازار مشخص نیست. در بازار مزبور بیش از ۴۰۰ فروشگاه و واحد تجاری فعالیت می‌کنند تا جنس‌ها و محصولات موردنیاز مشتریان را فراهم کنند. دو قسمت‌ اصلی بازار ورودی سرباز و دالان‌های مسقف درونی هستند. در این قسمت‌ها انواع صنایع دستی، پارچه، اسباب‌بازی، کیف و کفش و انواع مواد غذایی فروخته می‌شوند.

نکته‌ی جالب اینجاست که در گوشه و کنار بازار بناهای قدیمی دیگری به چشم می‌خورند که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد. یکی از این بناها تکیه تجریش است که در طی سالیان دراز محل برگزاری مراسم مذهبی و گردهمایی‌های مختلف بوده است.

امامزاده صالح

جاذبه‌ی معروف دیگر امامزاده صالح است که در مجاورت بازار سنتی قرار دارد و متعلق به یکی از برادران امام هشتم است. شواهد حاکی از آنند که این بنا در قرن دوازدهم میلادی وجود داشت و در طی حمله‌ی مغول به ایران به طور کلی ویران شد. سپس، بخش‌های اصلی آن را دوباره در دوره‌ی ایلخانی بازسازی کردند. در دوره‌های صفوی و قاجار نیز بازسازی سایر بخش‌ها و تزئینات بنا صورت گرفت. این بنا هم‌اکنون یکی از بناهای شاخص اطراف میدان و جزو آثار ثبت ملی ایران است.

مرکزهای خرید مدرن نزدیک میدان

در اطراف میدان تجریش مرکزهای خرید مدرنی وجود دارند که پاسخگوی نیاز مشتریان هستند. برای مثال، ارگ تجریش، پاساژ قائم و پاساژ تندیس از جمله‌ی آن‌ها هستند. این پاساژها علاوه بر داشتن انواع لباس راحتی و رسمی، دارای پارکینگ، رستوران، کافی‌شاپ، آمفی تئاتر و فودکورت نیز هستند. بدین ترتیب، آسایش و رفاه گردشگران را فراهم می‌آورند تا با آسودگی خیال به خرید بپردازند.

خیابان‌ دربند

در میدان تجریش خیابانی به نام دربند نیز وجود دارد که در نهایت به میدان دربند می‌رسد. در مرکز میدان دربند تندیس کوهنوردی نصب شده و به نماد این میدان تبدیل شده است. این مسیر به کافه‌ها و رستوران‌های بسیاری ختم می‌شود و کوهنوردها از طریق آن به کوه می‌روند.

موزه دکتر حسابی

در گذشته، در منطقه تجریش خانه‌ای وجود داشت که متعلق به پدر فیزیک ایران، دکتر حسابی بود. این بنای سه طبقه متشکل از بخش‌های مختلفی شامل دفتر کار، اتاق نشمین، راهروها، اتاق‌های متعدد، سالن پذیرایی و ناهارخوری است. در واقع، طبقه‌ی اول بنا جهت سکونت استفاده می‌شد. طبقه‌ی دوم به کتابخانه و طبقه‌ی سوم به کارگاه و آزمایشگاه دکتر حسابی تعلق داشته است.

هم‌اکنون، این بنا به موزه تغییر کاربری داده است و ۲۷۳۰۰ جلد کتاب و اشیای دیگر در آن به معرض نمایش گذاشته شده‌اند. برخی از اشیای موجود عبارتند از:

• مدارک، سندها، مکاتبات، تقدیرنامه‌ها، عکس‌ها، دست‌نوشته‌ها، وسایل کارگاهی و حتی عینک دکتر حسابی.

موزه موسیقی

یکی دیگر از موزه‌های اطراف میدان، موزه موسیقی است که ۲۴۰ ساز از ۲۰۰ نوع مختلف سازها را در خود دارد. این بنای سه طبقه شامل بخش‌های مختلفی است که معرفی می‌کنیم:

• سالن نمایش سازها،
• آرشیو صوتی و تصویری،
• کتابخانه تخصصی،
• کارگاه مراحل ساخت ساز،
• انبار ویژه برای نگهداری بهینه از سازها،
• مخزن محصولات مکتوب و
• بخش سمعی و بصری.

موزه باغ فردوس یا موزه سینما

در شمال میدان تجریش و ابتدای خیابان ولیعصر موزه‌ی دیگری به نام موزه باغ فردوس وجود دارد که به نام موزه سینما نیز شناخته می‌شود. این موزه در سال ۱۳۷۷ خورشیدی، افتتاح شده و اولین فعالیت خود را با انتشار چند کتاب، کارت پستال و برگزاری جشن‌های ۱۰۰ ساله‌ی سینما آغاز کرده است. موزه‌ی مزبور محلی برای معرفی هنرمندان سینماست و شامل قسمت‌های مختلف زیر است:

• تالار آغازگران برای شرح تاریخچه سینما، تجهیزات فیلمبرداری و…؛
• تالار معاصران برای معرفی هنرمندان معاصر کشور؛
• تالار بین‌الملل برای نمایش جوایز هنرمندان افتخارآفرین مثل نخل طلایی کن، شیر ونیز و خرس برلین؛
• تالار نام‌آوران؛
• بخش سینمای کودک و نوجوان؛
• بخش سینمای دفاع مقدس؛
• تماشاخانه؛
• بخش صدا و دوبله؛
• اتاق علی حاتمی و
• خانه فرهاد.

میدان کوچک میوه و تره‌بار بازار تجریش

در میدان کوچک میوه و تره‌بار بازار تجریش میوه‌ها و سبزیجات متنوعی فروخته می‌شوند که تاجران آن‌ها را از شهرها و گاهی کشورهای دیگر می‌آورند. این محصولات در همه جای تهران قابل پیدا کردن نیستند.

خیابان ولیعصر

میدان تجریش در انتهای خیابان ولیعصر قرار دارد. این خیابان یکی از بلندترین خیابان‌های تهران و خاورمیانه با طول ۱۸ کیلومتر است که از میدان راه‌آهن آغاز و به میدان مزبور منتهی می‌شود. جالب اینکه در این خیابان مراکز خرید بزرگ، پارک‌های عمومی، رستوران‌ها، موزه‌ها، مرکزهای فرهنگی و دفترهای ملی و بین‌المللی واقع شده‌اند.

کافه‌ها و رستوران‌های اطراف میدان

در میدان تجریش علاوه بر جاذبه‌های گردشگری کافه‌ها و رستوران‌های متعددی نیز وجود دارند که برای رفاه گردشگران ایجاد شده‌اند. تعدادی از این رستوران‌ها و کافه‌ها جزو ساختمان‌های قدیمی و تعدادی دیگر نیز جزو ساختمان‌های جدیدی هستند که در اطراف میدان بنا شده‌اند. در اینجا تعدادی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

کافه رستوران فلورین

یکی از کافه رستوران‌های معروف تهران که در مجتمع تجاری ارگ تجریش قرار دارد، کافه رستوران فلورین است. در این رستوران انواع غذاهای ایتالیایی مثل پیتزا و پاستا سرو می‌شوند و تنوع پیتزاها آن پرشمار است.

صبحانه‌های فلورین نیز بسیار معروف و شامل انواع صبحانه انگلیسی، فرانسوی، لبنانی، ترکی و ایرانی است. در این رستوران سالادها و منوی مستقل کودکان محبوبیت بسیاری دارند.

کافه‌ی فلورین نیز در راستای ارائه‌ی نوشیدنی‌های گرم و آبمیوه‌های طبیعی به مشتریان فعالیت دارد. در این کافه می‌توانید انواع کیک، بستنی، اسموتی و شیک سفارش دهید.

کافه رستوران ربلان

یکی دیگر از لوکس‌ترین کافه رستوران‌ها در مرکز خرید تندیس در اطراف میدان تجریش، ربلان است. غذاهای این رستوران شامل انواع پیتزا، پاستا، سوشی، استیج، غذاهای دریایی و انواع کباب و غذاهای سنتی ایرانی است. در کافه‌ی آن نیز انواع دسرها و نوشیدنی‌ها موجود است.

کافه رستوران روحی

در اطراف میدان کافه رستوران دیگری به نام روحی وجود دارد که مجموعه‌ای زنجیره‌ای با چهار رستوران است و تنها یکی از شعبات آن در این میدان قرار دارد. عمده محبوبیت این رستوران داشتن چند غذای گیاهی در منو برای گیاهخواران و وگان‌هاست.

مسیر دسترسی به میدان

برای دسترسی به میدان تجریش امکان استفاده از وسایل نقلیه‌ی مختلف فراهم است. در ادامه شرح بیشتری در این باره ارائه می‌کنیم:

دسترسی با اتومبیل شخصی

برای اینکه با اتومبیل شخصی به میدان بروید ابتدا باید یکی از خیابان‌های شریعتی و ولیعصر را برای رسیدن به شمال تهران انتخاب کنید. سپس، در این خیابان‌ها به طرف شمال برانید تا در انتهای آن‌ها به منطقه‌ی تجریش، میدان قدس و میدان تجریش برسید. هرچند، این خیابان‌ها بسیار شلوغ و پرترافیک هستند و ممکن است ساعت‌ها پشت ترافیک منتظر بمانید.

دسترسی با تاکسی و اتوبوس

در طول خیابان‌های ولیعصر و شریعتی تا رسیدن به میدان تجریش اتوبوس‌ها و تاکسی‌های بی‌آرتی فعالیت دارند. بنابراین، به واسطه‌ی آن‌ها امکان دسترسی به میدان را دارید. البته، گاهی قسمتی از خیابان‌های مزبور یک‌طرفه می‌شود و عبور از آن‌ها فقط با اتوبوس امکان‌پذیر می‌شود. در واقع، به دلیل ترافیک استفاده از تاکسی و اتوبوس نیز برای دسترسی به میدان مشکل است. هرچند، تاکسی‌های متعددی از نقاط مختلف شهر و از طریق کوچه پس کوچه‌ها مسافران را به مقصد می‌رسانند.

عده‌ای از مسافران برای دور ماندن از ترافیکِ خیابان‌های شریعتی و ولیعصر از بزرگراه‌های موازی آن‌ها و مسیرهای جایگزین استفاده می‌کنند. گفتنی است که نزدیکترین اتوبان‌ها به میدان بزرگراه‌های شرقی- غربی صدر و بزرگراه‌های شمالی- جنوبی مدرس و چمران هستند که دسترسی خوبی نیز به دو خیابان ولیعصر و شریعتی دارند.

البته، مسیر میدان به طور کلی در محدوده طرح ترافیک تهران قرار ندارد. در واقع، در خیابان ولیعصر فقط محدوه‌ی خیابان‌های فاطمی تا مطهری در محدوده ترافیک است.

دسترسی با مترو

به دلیل دشواری تردد اتومبیل شخصی، تاکسی و اتوبوس در مسیرهای منتهی به میدان، مترو یکی از بهترین وسایل نقلیه برای این کار به شمار می‌رود. بدین منظور، مسافران با استفاده از خط یک متروی تهران خود را به میدان می‌رسانند. انتهای این خط به میدان قدس می‌رسد و از آنجا با ده دقیقه پیاده‌روی به میدان تجریش دسترسی خواهید داشت.

سخن آخر

بسیاری از مسافران تمایل دارند هنگام سفر به پایتخت در زمان اندکی ضمن بازدید از جاذبه‌های گردشگری به خرید از مرکزهای تجاری شهر نیز بپردازند. بدین منظور، آن‌ها باید از میدان‌های قدیمی تهران مثل میدان تجریش بازدید داشته باشند. این میدان با وجود جاذبه‌های گردشگری کم‌نظیر و بازارهای سنتی و مدرن در اطراف خود شهرت و محبوبیت بسیاری دارد. دستی بر ایران در تلاش است که با معرفی جاهای قدیمی تهران و جاذبه‌های گردشگری شهرهای مختلف سفر را برایتان دلپذیرتر کند.

میدان تجریش کجاست؟

این میدان در شمال تهران، مرکز شهر شمیرانات پایتخت و در منطقه‌ی یک تهران قرار دارد. در طرف راست میدان تجریش یک میدان دیگر به نام میدان قدس قرار دارد و خیابان شهرداری این دو میدان را به یکدیگر متصل می‌کند.

جالب اینکه دو تا از مهم‌ترین شاهراه‌های ارتباطی بین جنوب، مرکز و شمال تهران یعنی خیابان‌های ولیعصر و شریعتی دسترسی مناسبی به میدان مزبور دارند. افزون بر آن، خیابان‌های شهرداری، فناخسرو، جلالوند، غلام جعفری، ملکی (سعدآباد) و شهید دربندی نیز به میدان مزبور منتهی می‌شوند. موقعیت میدان به گونه‌ای است که در چهار ضلع اصلی آن محله‌های زیر قرار دارند:

• ضلع شمالی: دربند، جعفرآباد و سعدآباد؛

• ضلع جنوبی: قیطریه و الهیه؛

• ضلع شرقی: دِزاشیب و نیاوران؛

• ضلع غربی: زعفرانیه.

برای درک بهتر نوشته‌های بالا بهتر است لوکیشن میدان تجریش را بر روی نقشه‌ی تهران پیدا کنید.

پرسش‌های متداول درباره میدان تجریش

پرسش و پاسخ‌های زیر اطلاعات شما را درباره نوشتار حاضر بیشتر می‌کنند. چنانچه شما سوال دیگری دارید، ما آماده‌ی پاسخ‌گویی به آن در قسمت دیدگاه‌های پایین همین پست هستیم.