موزه نفت سبزوار نخستین موزه صنعت نفت کشور است که به همت کارکنان شرکت پخش فرآورده‌های نفتی در سال ۱۳۸۰ خورشیدی احداث شد و در حال حاضر از جاهای دیدنی سبزوار به شمار می رود. این موزه نخستین اشیای مرتبط با استخراج نفت را با تصاویر و ماکت های مربوطه به نمایش می گذارد. موزه مزبور در بلوار بهار سبزوار و روبروی میدان فاطمی قرار دارد.
این ساختمان با توجه به تلاش و پیگیری مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت کشور توانست پروانه تاسیس بگیرد. علاوه بر آن، مراحل ثبت ملی آن انجام شد و در سال ۱۳۹۹ خورشیدی در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت.
هدف از تاسیس موزه نفت سبزوار
مکان فعلی این موزه در گذشته به عنوان جایگاه پخش بنزین و سایر فرآورده های نفتی کاربرد داشت. در آن هنگام، منطقه مزبور تحت عنوان ساختمان شرکت ملی نفت انگلیس و ایران شناخته می شد. سپس، در سال ۱۳۲۹ خورشیدی و ملی شدن صنعت نفت ایران توسط مصدق به ساختمان ملی نفت ایران تغییر نام داد.
این ساختمان تا سال ۱۳۷۴ خورشیدی به فعالیت خود به عنوان جایگاه پخش نفت و فرآورده های آن ادامه داد. سپس، مدتی بی استفاده ماند.
از آن زمان به بعد تصمیم گرفتند که جایگاه مزبور را به موزه تبدیل کنند. این تغییر کاربری با هدف ترویج فرهنگ بهینه سازی مصرف سوخت و به تصویر کشیدن گوشه ای از تلاش خستگی ناپذیر کارکنان صنعت نفت بود.
سر انجام، در سال ۱۳۸۲ خورشیدی موزه نفت سبزوار با حضور مدیرعامل وقت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی به بهره برداری رسید. این موزه با ارگان های مختلف و ادارات سطح شهرستان خصوصا ارگان های آموزشی و پژوهشی همکاری دارد. به همین دليل همه ساله دانش آموزان و دانشجویان زیادی از آن بازدید می کنند.
با وجود این که نواحی کشور از قبیل خوزستان از جمله مناطق نفت خیز ایران می باشند، موزه ای با این مضمون در آنجا وجود ندارد. بسیاری انتخاب شهر سبزوار برای احداث موزه نفت را مناسب نمی دانند. با این وجود، احداث این موزه در سبزوار بدان جهت است که این شهر در امر ذخیره سازی و پخش فرآورده های نفتی در بخش وسیعی از شمال کشور تاثیر بسزایی داشته است.
در حقیقت، منطقه سبزوار یکی از ۳۷ مناطق شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی کشور می باشد. این منطقه تامین فرآورده نفتی شهرهای مختلف از قبیل بردسکن، خوشاب، داورزن، جوین، جغتای در غرب خراسان رضوی را بر عهده داشته است.
سبک معماری موزه و اشیای نگهداری شده در آن
این ساختمان متشکل از دو بخش درونی و بیرونی است که در هرکدام از آنها وسایل بخصوصی نگهداری می شوند. در بخش بیرونی (۵۰۰ متر مربع) دکل حفاری نفت، تلمبه ها و سایر قطعات قدیمی، شیرآلات، ماکت ها و … وجود دارند. همچنین، در این قسمت تندیس شهید تندگویان مشاهده می شود.
در سال ۱۳۹۷ خورشیدی، سازمان مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت با همکاری کارکنان منطقه محوطه جدیدی به بخش بیرونی اضافه کردند. این محوطه که مساحتی در حدود ۶۰۰ متر داشت، دیوارکشی شد. سپس، درب های سرویس های بهداشتی و ماشین رو برای آن تعبیه و بخش های اطراف آن نرده کشی و رنگ آمیزی گردید.
علاوه بر آن، در بخش داخلی این موزه گالری عکسی از آغاز فعالیت جایگاه تاکنون مشاهده می شود. به طور کلی، در بخش داخلی این موزه بیش از ۲۰۰ قلم اشیا وجود دارند که همگی ثبت و کد گذاری شده اند. برخی از این اشیا عبارتند از:
- ماکت مربوط به مراحل اکتشاف تا مصرف
- نمایشگاه کاریکاتور نفت
- لوازم ابزار دقیق اندازه گیری
- لوازم آزمایشگاهی، آتش نشانی و پالایشگاهی
- پمپ های روغن و بنزین
- موتورهای دیزلی
- چراغ و تلفن قدیمی
- انواع پیمانه و …
اهمیت تاسیس موزه نفت سبزوار
احداث این موزه اهمیت زیادی دارد که به بخشی از آنها اشاره می کنیم:
- حفظ اسناد، اشیا و دستاوردهای صنعت نفت
- یادآوری اهمیت اشیا و مدارک مورد استفاده به کارکنان این صنعت
- ایجاد زمینه لازم برای تعامل فکری و تئوریک و فعالیت های پژوهشی
- رونق و جذب گردشگران داخلی و خارجی
- حفظ میراث گذشته این صنعت و آگاه کردن نسل امروز از آنها
- نشان دادن نقش و جایگاه صنعت نفت در تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و توسعه فناوری در کشور
با توجه به موارد گفته شده در بالا امروزه برنامه ریزی هایی برای تاسیس موزه نفت در سایر شهرهای کشور از جمله آبادان و … انجام شده است. این شهرها جزو مناطق نفت خیز کشور می باشند و احداث موزه در آنها برای نیل به اهداف بالا انجام می شود.
موزه نفت سبزوار بخشی از میراث صنعتی ایران است
از آنجایی که نفت به عنوان اولین منبع درآمد کشور به شمار می رود احداث موزه نفت سبزوار مردم را به فکر حراست از این سرمایه ملی می گمارد. اشیایی که در این موزه در معرض نمایش گذاشته شدند، اشتیاق گردشگران را برای بازدید بیشتر می کنند. چرا که بدین وسیله می توانند از تدبیر گذشتگان برای استخراج نفت آگاهی یابند.
در صورتی که با هدف گردشگری میراث صنعتی که زیرشاخه گردشگری میراث فرهنگی می باشد، به سبزوار سفر کردید، بازدید از این موزه را از دست ندهید. “دستی بر ایران” ضمن معرفی جاذبه های گردشگری سبزوار شما را به بازدید از موزه نفت سبزوار دعوت می کند.
