در رشته‌کوه البرز، کوهی به‌نام کُلَکچال وجود دارد که مرتفع‌ترین نقطه‌ی آن، به‌نام قله کلکچال شناخته می‌شود. این قله در شمال تهران و مجاور قله‌های دیگری نظیر «لِزون» و «اِسپیلِت» قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد حدود ۳۳۵۰ متر است. این قله‌ی برافراشته یکی از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود.
وجه تسمیه‌ی قله کلکچال تهران
در گذشته، این قله یکی از قله‌های استان مازندران محسوب می‌شد؛ به همین دلیل، نام آن به زبان مازندرانی انتخاب شده است. در این زبان، «کُلَک» در معنای «مرز مشخص و پرچین‌شده» و «چال» در معنای «چاله» به کار می‌رود. بر همین اساس، معنای نام این قله «چاله‌ی مرزی» است.
با وجود آنچه ذکر شد، برخی از صاحب‌نظران، علت انتخاب این نام برای قله را به کولاک‌های شدید زمستانی در محوطه‌ی آن نسبت می‌دهند. برخی دیگر نیز معنای لغوی این قله را «یخچال پربرف» می‌دانند.
مسیرهای صعود
برای صعود به قله کلکچال مسیرهای مختلفی وجود دارند که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم:
مسیر پارک جمشیدیه
این مسیر، مسیری عمومی برای صعود به قله کلکچال است که از ارتفاع ۱۸۵۰ متر شروع می‌شود و ۸ کیلومتر طول دارد. در این مسیر باید ۱۵۰۰ متر به ارتفاع خود از مبدأ بیفزایید تا به قله دسترسی پیدا کنید. بسیاری از کوهنوردان و افراد عادی، مسیر جمشیدیه را به‌دلیل درجه‌ی سختی اندک، وجود استراحتگاه‌ها و چشمه‌های متعدد و پاکوب مناسب، به بقیه‌ی مسیرها ترجیح می‌دهند.
برای صعود از این مسیر، ابتدا باید خود را به پناهگاه یا اردوگاه کلکچال برسانید که با عنوان «مجموعه‌ی اردوگاه دانش‌آموزی شهید باهنر» نیز شهرت دارد. سپس، از این پناهگاه در مسیر پاکوب به خط‌الراس توچال بروید. از خط‌الراس به‌بعد، در مسیر دوراهی قرار می‌گیرید که یکی از آنها روی همین خط‌الراس و در ضلع شرقی آن قرار دارد. از طریق آن مسیر می‌توانید به‌راحتی به قله صعود نمایید.
مسیر دومی که از خط‌الراس جدا می‌شود نیز رو به شمال می‌رود و شما را به «پناهگاه شیرپَلا» راهنمایی می‌کند. از پناهگاه شیرپلا هم می‌توان به قله کلکچال دسترسی پیدا کرد؛ اما به‌دلیل طولانی‌بودن مسیر، استفاده از آن چندان رایج نیست.
مسیر پارک نیلوفر
این پارک در مجاورت محله‌ی دارآباد تهران قرار دارد و مسیر دسترسی آن به قله‌ی کلکچال نسبت به مسیر جمشیدیه کمی پیچیده‌تر است. از پارک نیلوفر تا قله کلکچال باید مسافتی در حدود ۵.۲ کیلومتر را طی کنید. در ابتدا، باید قله‌ی «تنگ‌چال» با ارتفاع ۲۸۰۰ متر و قله‌ی «عرق‌چین» با ارتفاع ۲۷۰۰ متر را پشت‌سر بگذارید تا به «چشمه‌ی آب زندگانی» برسید. با عبور از این چشمه، مسیر همواری تا قله کلکچال پیش رویتان قرار می‌گیرد.
مسیر درهی دارآباد
در این مسیر با پشتسرگذاشتن آبشار «کبوترخان»، آبشار «چال‌مگس» و «سرهفت‌حوض» به درهی زندگانی می‌رسید که چشمه‌ی زندگانی در بالای آن قرار دارد. ۱۰۰ متر جلوتر از آن، به منطقه‌ای با درختان تبریزی (صنوبر سیاه) بلندقامت دسترسی پیدا می‌کنید که نام آن «باغچه‌ی خلیل» است.
پس از آن، با فتح قله‌ی دارآباد و عبور از قله‌ی «شهربانو‌کُشَک» و تیغه‌های دارآباد، به گردنه‌ی «پیازچال» می‌رسید. از آنجا به‌بعد، قله کلکچال پیش روی شما قرار می‌گیرد.
مسیر درهی گلابدره
با توجه به مشترک‌بودن بیشتر مسیرهای صعود از گلابدره تا قله با مسیر پارک جمشیدیه، درجه‌ی سختی پیمایش هر دو مسیر تقریباً یکسان است. ییلاق گلابدره که شهرت آن به وجود درختان خودروی سیب‌گلاب مربوط می‌شود، در حد فاصل میان قله کلکچال و دربند قرار دارد.
برای صعود به قله از این مسیر، باید ییلاق گلابدره را تا «چشمه‌ی وِزباد» ادامه دهید. سپس، با قدم‌گذاشتن در مسیری پاکوب، پناهگاه یا اردوگاه کلکچال را مشاهده می‌کنید؛ از آنجا به‌بعد، همانند مسیر جمشیدیه، با عبور از خط‌الراس پیازچال به قله می‌رسید.
جالب توجه است که شما می‌توانید از قله کلکچال با قدم‌گذاشتن در خط‌الراس توچال و عبور از قله‌های لزون و برفچال، به قله‌ی اصلی توچال برسید. بازگشت از این قله به تهران، از طریق ایستگاه هفتم تله‌کابین امکان‌پذیر است.
مختصری درباره‌ی پارک جمشیدیه و اردوگاه کلکچال
همان‌طور که اشاره شد، پارک جمشیدیه یکی از بهترین مسیرهای صعود به قله کلکچال را دارد؛ بنابراین، بد نیست اطلاعاتی درباره‌ی آن داشته باشیم.
این پارک یکی از وسیع‌ترین پارک‌های تهران، با مساحت ۱۰ هکتار است که درختان، گیاهان و گل‌های زیبایی دارد. از ویژگی‌های پارک مزبور می‌توان به دریاچه، آبشار، آب‌نمای سنگی، کف‌پوش سنگی ناهموار، وجود چهار در ورودی و پارکینگ اشاره کرد. از میان ورودی‌های این پارک، ورودی سوم در مسیر اردوگاه کلکچال قرار دارد. ابتدای این مسیر به‌شکل میدان کوچکی است که در قسمت غربی و پشت پارک جمشیدیه واقع است.
مسیر پارک جمشیدیه تا اردوگاه به‌صورت سنگفرش است. با پیمودن این مسیر به درختزاری می‌رسید و با پشتسرگذاشتن درختزار و قدم‌گذاشتن در مسیر پاکوب (سنگفرش)، در سمت راست، چشمه‌ای مشاهده می‌کنید که در تمام طول سال پرآب است. پس از آن، شیب مسیر پاکوب اندکی افزایش می‌یابد؛ به همین دلیل، عرض آن به دو الی سه متر می‌رسد تا بالا‌رفتن از آن آسان شود.
در مسیر پارک تا اردوگاه قله کلکچال، سه ایستگاه با فاصله‌ی ۱کیلومتری از یکدیگر تعبیه شده است. در این ایستگاه‌ها بوفه‌هایی قرار دارند که در روزهای پایانی هفته به کوهپیمایان مواد غذایی، آب و… ارائه می‌کنند. برخی افراد محل، پناهگاه را با عنوان «ایستگاه چهارم» می‌شناسند.
پناهگاه یا اردوگاه کلکچال دارای امکانات مختلفی از قبیل استخر، مسجد، بوفه و سرویس بهداشتی است و آب و برق و گاز دارد. گفتنی است سازمانی به‌نام «سازمان پیشاهنگی ایران» این پناهگاه را در سال ۱۳۳۹ خورشیدی بنا کرده است. دسترسی به پناهگاه مدنظر از سه مسیر بوستان جمشیدیه، گلابدره و درهی وزباد امکان‌پذیر است. این پناهگاه در ارتفاع حدود ۲۶۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد.
ناگفته نماند که پست امداد کوهستانی هلال‌احمر در قسمت پایین پناهگاه و مجاور مسیر صعود قرار دارد. در طول این مسیر نیز دو کافه، سرویس بهداشتی و شیر آب در دسترس است.
اسطوره‌ی دیو سپید و قله کلکچال
در شاهنامه‌ی فردوسی داستانی درباره‌ی دیو سپید یا فرمانروای دیوان در استان مازندران وجود دارد. براساس این داستان، دیو سپید، شاه ایران (کیکاووس) و سپاهش را در غاری زندانی می‌کند و آزادی آنها از دست دیو، به قهرمان شاهنامه یا رستم واگذار می‌شود.
رستم به‌طرف غار حرکت می‌کند و برای پیدا‌کردن دیو از اولاد غار کمک می‌گیرد و در اولین برخورد، او را خفته می‌یابد. او با بیدارکردن دیو از خواب، رسم پهلوانی و آیین نبرد جوانمردانه را به جای می‌آورد. در طی نبرد نیز موفق به بریدن یک دست و پای دیو و درآوردن جگر او از سینه‌اش می‌شود و از کاسه‌ی سر دیو برای خود کلاه‌خودی می‌سازد.
نکته اینجاست که تعدادی از مردم، با برداشت از ادبیات فارسی، عقیده دارند که خانه‌ی دیو سپید در قله کلکچال قرار داشته است. البته، تعدادی دیگر نیز قله‌ی کلکچال آمل را خانه‌ی این دیو می‌پندارند. شایان ذکر است که در منظومه‌ی حماسی «شبرنگ‌نامه» نیز سروده‌ای درباره‌ی نبرد رستم با فرزند دیو سپید یا شبرنگ وجود دارد که شرح آن چنین است:
چو پا بر فرار کلکچال کرد
ز چنگ تَهَمتَن رها یال کرد
گریزان شده پور دیو سپید
تهمتن به رخش اندر آمد چو شید
چشم‌انداز بالای قله
هنگام صعود به قله کلکچال در هرکدام از اضلاع آن چشم‌انداز زیبایی را مشاهده خواهید کرد که در ادامه شرح آن آمده است:
- ضلع جنوب و جنوب شرقی قله: نمایی از شهر تهران
- ضلع شمالی: قله‌ی لزون به‌ارتفاع ۳۵۹۰ متر و خط‌الراس توچال
- ضلع شمال شرقی: نمایی از قله‌ی دماوند و پناهگاه و قله‌ی دارآباد
- ضلع شمال غربی: قله‌ی توچال
- ضلع غربی: قلل دو شاخ و چین کلاغ
پوشش گیاهی و جانوری اطراف قله کلکچال
در محوطه‌ی اطراف قله پوشش گیاهی متنوعی به چشم می‌خورد که عبارت است از:
- اَزگیل وحشی، بادام کوهی، سیب وحشی، زالزالَک، انواع درختان آلو، درختچه‌های زرشک وحشی و تمشک وحشی، گیاهان دارویی و خوراکی نظیر والَک، سیرَک، تره‌ی کوهی، آویشن، ریواس، کاکوتی، مَرزه‌ی کوهی، کُنگُر، چای کوهی و قارچ وحشی.
علاوه بر آن، در این محوطه جانوران پستاندار مختلفی مشاهده شده‌اند که ازجمله‌ی آنها می‌توان به قوچ، میش، گرگ، روباه و خرگوش اشاره کرد.
قله کلکچال؛ قله‌ای با مسیرهای کوهنوردی مختلف
این قله ازجمله قله‌های زیبای تهران در رشته‌کوه البرز است که کوهنوردان و مردم عادی می‌توانند از آن بازدید کنند. با توجه به اینکه این قله مسیر دسترسی آسانی از طریق پارک جمشیدیه دارد، گردشگران تمایل زیادی به بازدید از آن دارند و تورهای ایرانگردی را برای سفر به تهران و بازدید از این قله برمی‌گزینند.
در این مجال سعی کردیم ضمن معرفی قله‌ی کلکچال، شما را به بازدید از سایر جاذبه‌های گردشگری تهران با رعایت اصول گردشگری مسئولانه دعوت کنیم.
پرسش‌های متداول درباره قله کلکچال
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
برای دسترسی از قله کلکچال به توچال چه مسیری را باید پیمود؟
بدین منظور، ابتدا باید از قله‌ی مدنظر مسیر خط‌الراس توچال را پیش گرفت. سپس، با عبور از قله‌های لزون و برفچال به قله‌ی اصلی توچال دسترسی پیدا کرد.
میزان سختی مسیر قله کلکچال از گلابدره چگونه است؟
به‌دلیل مشترک‌بودن بیشتر قسمت‌های این مسیر با مسیر پارک جمشیدیه، درجه‌ی سختی آن کم است.
وضعیت آب‌و‌هوای قله کلکچال چگونه است؟
این قله در فصل زمستان و اوایل بهار بسیار سرد و پربرف است و کولاک‌های فراوانی دارد؛ ازاین‌رو، به‌دلیل خطر بروز بهمن، صعود به قله در این فصول پیشنهاد نمی‌شود. البته، در صورت انتخاب مسیر درست می‌توانید در این فصول نیز از صعود به قله لذت ببرید.
