بنا بر گزارش "دستی بر ایران" و به نقل از سایت "کجارو"، ایران از دیرباز مهد ادبیات و شعر بوده است و بسیاری از علاقه مندان در سراسر دنیا، ایران را با نام شاعران و مشاهیر مطرح آن که قله های ادبیات کلاسیک ایران هستند می شناسند. در این مطلب با چند تن از این مشاهیر بیشتر آشنا خواهید شد.
قله های ادبیات کلاسیک ایران شاعران و ادیبان ایران زمین در سالیان دور هستند. بسیاری از مردم سایر نقاط جهان، نام کشور ما را به سبب مشاهیر ادبیات ایران می‌شناسند.
در تاریخ ادبیات ایران مشاهیر برجسته‌ای زیست کرده‌اند که شهرت جهانی دارند. قله های ادبیات کلاسیک ایران نه‌تنها مفاخر ایران زمین که مایه مباهات علاقه‌مندان به ادبیات در تمام جهان هستند. در آثار این ادیبان اطلاعاتی قابل‌توجه از دوره‌های مختلف تاریخی در کشور ما به چشم می‌خورند که امروزه مورد استفاده محققان بسیاری قرار می‌گیرند.
شاعران کلاسیک ایران در بخش‌های مختلفی از سرزمین ایران متولد شده‌اند و شهرهای مختلف کشور ما از توس گرفته تا شیراز جایگاه مقبره‌های این مشاهیر هستند. در این مقاله به معرفی پنج تن از مشهورترین شاعران ایران می‌پردازیم که از آنها می‌توان با عنوان سردمداران ادبیات ایران زمین یا قله های ادبیات کلاسیک ایران نام برد.
1. فردوسی
ابوالقاسم حسن پور علی توسی ملقب به ابوالقاسم فردوسی از برجسته‌ترین مفاخر ادبیات کلاسیک و حماسه سرای بزرگ ایرانی است. این شاعر بزرگ در قرن‌های چهار و پنج هجری در سرزمین توس می‌زیست. در تاریخ ادبیات ایران نمونه‌ای مانند فردوسی وجود ندارد و شاعران حماسه سرا پس از او با تقلید از آثار این شاعر برجسته آثار خود را خلق کرده‌اند.
متاسفانه از دوران کودکی فردوسی و اتفاقات زندگی او اطلاعات زیادی در دست نیست و آنچه امروزه درباره این شاعر برجسته نقل می‌شود از نوشته‌های نظامی گنجوی به یادگار مانده است. فردوسی در حدود یک قرن پیش از نظامی زندگی می‌کرد و اشعار او تاثیر زیادی بر آثار این شاعر گذاشتند.
مهم‌ترین اثر فردوسی شاهنامه است که محققان نقش آن را در حفظ زبان و ادبیات فارسی قابل‌توجه می‌دانند. آرامگاه این شاعر حماسه سرا در شهر توس در نزدیکی مشهد قرار دارد و سالانه گردشگران زیادی از این مقبره بازدید می‌کنند. در تقویم ملی ایران روز ۲۵ اردیبهشت ماه را به نام روز فردوسی نامگذاری کرده‌اند.
2. سعدی
سعدی شیرازی با نام کامل ابومحمد مصلح بن مشرف، ازبزرگ‌ترین شاعران ایران در قرن هفتم هجری قمری است. از این شاعر نامدار با القابی مانند استاد سخن و شیخ اجل یاد می‌کنند. گلستان و بوستان از مهم‌ترین آثار سعدی هستند. گلستان منظومه‌ای است که اشعار پندآموز دارد و بوستان حکایت‌های به‌صورت منثور است. شهرت سعدی به‌دلیل زیبایی کلام و مفاهیم اخلاقی برجسته در شعر و نوشته‌های او است.
آرامگاه سعدی در شهر شیراز را با نام سعدیه می‌شناسند. اطراف این آرامگاه در شمال شرقی شیراز مقبره بزرگان دینی و ادبی ایران زمین به چشم می‌خورند. در تقویم ملی ایران روز یکم اردیبهشت را به نام روز بزرگداشت سعدی نامگذاری کرده‌اند.
3. حافظ
خواجه شمس الدین محمدبن بهاالدین محمد حافظ شیرازی، مشهورترین شاعر غزل سرای ایرانی در همه جهان است که آثار او را به چندین زبان دنیا ترجمه کرده‌اند. دیوان غزلیات حافظ مجموعه اشعار این شاعر بزرگ ایرانی است که جایگاهی ویژه میان علاقه‌مندان به شعر و ادب دارد. در شعرهای حافظ مضامینی با درون مایه عرفان و فلسفه به چشم می‌خورند. گوته، شاعر برجسته آلمانی از علاقه‌مندان به اشعار حافظ و شیفته او بود.
زمان تولد حافظ را بین سال‌های ۷۲۰ تا ۷۲۵ هجری قمری در شیراز تخمین می‌زنند. او ساکن شیراز بود و در همین شهر نیز چشم از جهان فروبست. به‌دلیل غنای فراوان و مضامین عرفانی در غزل‌های حافظ، القابی مانند لسان الغیب را برای او انتخاب کرده‌اند. آرامگاه این شاعر برجسته در نزدیکی دروازه قرآن شیراز قرار دارد و از آن با نام حافظیه یاد می‌کنند. در این آرامگاه هر ساله در روز ۲۰ مهر ماه، برابر با روز ملی حافظ برنامه‌هایی برای بزرگداشت این شاعر برپا می‌شوند.
4. نظامی
حکیم نظامی گنجوی از شاعران و حکیمان بزرگ ایرانی در قرن ششم هجری بود که سبکی منحصربه‌فرد در سرودن شعر داشت. بسیاری از شاعران پس از نظامی در آثار خود از شعرهای او الگو گرفته‌اند و همین امر سبب شهرت دوچندان این شاعر در ادبیات کلاسیک ایران شده است.
نظامی گنجوی از جمله شاعران برجسته‌ای در تاریخ ادبیات ایران است که در علوم مختلف کنکاش می‌کرد. او در زمینه‌های نجوم، فلسفه، منطق و فقه صاحب نظر بود و در آثار به جا مانده از نظامی به‌خوبی می‌توان تسلط او به این علوم را مشاهده کرد.
بنا بر شواهد موجود مخزن الاسرار نخستین کتاب نظامی است که مضامینی در ستایش اخلاق دارد. دیگر آثار این شاعر برجسته خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه نام دارند. دیوان قصاید و غزلیات نظامی مجموعه‌ای از آثار پراکنده این شاعر را شامل می‌شود که به همت سعید نفیسی جمع آوری شده است.
از سال فوت نظامی آمار دقیقی در دست نیست و عمر او را در حدود ۷۰ سال تخمین می‌زنند. مورخان سال فوت این شاعر بزرگ را بین سال‌های ۶۰۲ تا ۶۰۸ میلادی می‌دانند و آرامگاه حکیم نظامی گنجوی در شهر گنجه جمهوری آذربایجان قرار دارد.
5. عطار
فرید الدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری شاعر و عارف نامی ایران زمین در قرن ششم و هفتم هجری است. این شاعر ایرانی در روستای «کدکن» در نزدیکی شهر نیشابور زاده شد، در همین روستا زندگی کرد و آرامگاه او نیز در نزدیکی این منطقه، در نیشابور قرار دارد. زمانی که از قله های ادبیات کلاسیک ایران سخن به میان بیاید، بدون شک نام عطار در میان این مشاهیر قرار می‌گیرد. این شاعر در عرفان و تصوف نیز دستی داشت و در طول زندگی خود به شغل اجدادی خانواده یعنی دارو سازی و عطاری می‌پرداخت.
دوران کودکی عطار با سختی‌های فراوان همراه بود. از کیفیت زندگی این شاعر برجسته و زندگینامه او در بزرگسالی اطلاعات زیادی در دست نیست و مورخان با تکیه بر آثار او و تجزیه و تحلیل آنها از سرگذشت عطار نکاتی استخراج کرده‌اند. عطار نیشابوی در سال ۶۱۸ میلادی در حمله مغولان به ایران و به دست یک سرباز مغول کشته شد.
برجسته‌ترین آثار عطار نیشابوری مصیبت نامه، منطق الطیر و تذکره الاولیا نام دارند که دو اثر نخست منظوم هستند و سومی منثور است. این آثار درون مایه عرفانی دارند.
آرامگاه عطار نیشابوری در غرب نیشابور و در فاصله کوتاهی از مقبره حکیم عمر خیام واقع شده است. این آرامگاه هشت ضلعی است و میان باغی باصفا قرار دارد. زمان ساخت نخستین بنای این مقبره به دوره پادشاهی تیموریان باز می‌گردد و در دوره حکومت پهلوی بازسازی کامل شده است. مقبره کمال الملک، نقاش نامدار ایرانی نیز در جوار آرامگاه عطار قرار دارد و سه تن از بزرگان موسیقی، تاریخ و ورزش ایران، پرویز مشکاتیان، فریدون گرایلی و پهلوان شورورزی در این مجموعه به خاک سپرده شده‌اند.
