قلعه بابک خرمدین و اهمیت افتخارآمیز این شخصیت تاریخی

«قلعه بابک خرمدین»، یکی از بناهای تاریخیِ باشکوه استان آذربایجان شرقی و از جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود که از لحاظ استراتژیکی اهمیت زیادی داشته است. این دژ مستحکم، همانند بسیاری از قلعه‌ها، به منظور محافظت از مردم، بر روی کوهی بلند (به ارتفاع 2300 متر) ساخته شده است.

موقعیت قلعه بابک خرمدین از لحاظ جغرافیایی

این قلعه، در استان آذربایجان شرقی و در 3 کیلومتریِ شهرستانی به نام «کلیبَر» قرار دارد و از شهر «اهَر»، حدود 50 کیلومتر فاصله دارد. این دژ تا مرکز استان آذربایجان شرقی، حدود 200 کیلومتر و تا شهر تبریز با خودرو، 3 ساعت فاصله دارد. برای رفتن به قلعه بابک خرمدین، باید از تبریز به شهر اهر و سپس از سمت شمالِ این شهر، به شهرستان کلیبر بروید.

تاریخچه قلعه

قلعه بابک خرمدین، به نام‌های دیگری از جمله «دژ بابک، دژ بذ و قلعه‌ی جمهور» نیز، مشهور است و از لحاظ تاریخی قدمت بسیار زیادی دارد. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسان، قدمت این قلعه به دوران اشکانی و ساسانی بر می‌گردد.

با توجه به موقعیت قرارگیری و دشواری گذر از مسیر قلعه، به احتمال زیاد این بنای تاریخی یک دژ محکم نظامی بوده است. سبک معماریِ به کار رفته در این قلعه که از بقایای آن مشهود است، شباهت بسیاری به بناهای دوران ساسانی دارد.

یافته‌های باستان‌شناسی از قبیل سکه‌ها، ظروف سفالی و ظروف لعابی نشان می‌دهند تا قرن 13 و چهارده میلادی، همچنان از قلعه استفاده می‌کرده‌اند. هنوز دلیل اصلی پنهان کردن این سکه‌ها و اشیا و همچنین، کاربرد این قلعه در زمان دفن این آثار به جا مانده، مشخص نیست. به طور تقریبی از زمانی که بابک خرمدین در این قلعه سکونت داشته است، حدود 1200 سال می‌گذرد.

معماری قلعه

اگرچه، چند مسیر به ورودی قلعه بابک خرمدین منتهی می‌شود، اما تنها راه ورود به قلعه از طریق دروازه‌ی اصلی آن است. بعد از ورود از دروازه‌ی اصلی، یک مسیر 100 متری در مقابل شما قرار دارد که پس از طی کردنِ آن به ورودی قلعه می‌رسید.

موقعیت و مسیر دشوارِ قلعه به گونه‌ای بوده است که دشمنان به راحتی امکانِ ورود به آن را نداشتند. از سوی دیگر، نگهبانان می‌توانستند با قرار گرفتن در ارتفاعات طبیعیِ محل قلعه و چهار محل نگهبانی در اطراف، تا کیلومترها آن طرف‌تر را ببینند.

اگر هدف شما بازدید از قلعه‌ی اصلی است، لازم است یک مسیر پلکانی را طی کنید. این مسیر پلکانی ناهموار است. در هنگام گذر از این پلکان‌های نامنظم، دو ستون کاذب می‌بینید.

پس از عبور از این پله‌ها، وارد ساختمان اصلیِ قلعه ‌می‌شوید. این ساختمان دو و سه طبقه است و هفت اتاق دور تا دور تالار مرکزیِ قلعه قرار دارند.

در قسمت شرقی قلعه بابک خرمدین، آب انبارها و اتاق‌هایی به منظور ذخیره‌ی آذوقه وجود دارد. این آب انبارها را به گونه‌ای ساخته‌اند که آب باران و برفِ زمستان در آن جمع شود. متأسفانه قسمت غربی قلعه به مرور زمان از بین رفته و مسیر آن، تخریب شده است.

داستان جالبی در مورد معماری بی نظیر قلعه بابک خرمدین

داستان جالبی در مورد این قلعه وجود دارد که 20 سرباز، در برابر سپاه 100 هزار نفریِ دشمن پیروز شدند. مسیر این قلعه طوری ساخته شده است که از سمت پایین، امکان پرتاب نیزه و تیرِ کمان به روی سربازان مستقر در آن وجود ندارد.

این موضوع نشان‌دهنده‌ی موقعیت استراتژیکی و نبوغ سازنده‌ی این قلعه است که باعث می شد فتح قلعه‌ی بابک خرمدین تسخیرناپذیر باشد.

بابک خرمدین که بود ؟

«بابک خرمدین» یکی از سرداران شجاع ایرانی در زمان خلفای عباسی بود. او رهبری یک گروه میهن دوست به نام «خرمدین یا سرخ‌جامگان» را علیه خلفای عباسی برعهده داشت. بابک خرمدین به عنوان یکی از مردان رشید و شیفته این سرزمین شناخته می‌شود. هر ساله در تاریخ 15 تیر ماه، افراد زیادی به پاس شجاعت و دلاوری‌های او در این قلعه جمع می‌شوند و یاد او را گرامی می‌دارند.

بابک خرمدین پس از مرگ ابومسلم، 20 سال نهضت خود را ادامه داد. او جنگ‌های زیادی انجام داد و سرانجام، به دست خلفای عباسی سرکوب شد. تاریخ مرگ او را سال 216 هجری خورشیدی تخمین می‌زنند.

ماجرای کشته‌شدن بابک خرمدین

خلفای عباسی در طی سالیان متمادی، تلاش های فراوانی برای دستگیری بابک می کردند، اما همواره با شکست روبرو می شدند. سرانجام، خیانت یک سردار دیگر ایرانی، افشین، بابک را به دست دشمن متجاوز عباسی سپرد.

خلیفه معتصم عباسی، حاکم اشغالگر وقت، پس از سرکوبی نهضتی که بابک خرمدین 20 سال آن را رهبری می‌کرد، بابک را دستگیر کردند. معتصم دستور داد لباس زنان بر تن او کنند و او را در شهر بچرخانند، تا همه ذلت بابک خرمدین را ببینند و عبرت بگیرند.

پس از این که بابک را با جار و جنجال فراوان و در شرایط حقارت‌آمیزی در سراسر شهر چرخاندند، او را به محل اعدام بردند. قبل از اعدام، ابتدا دستان او را قطع کردند تا عذاب بیشتری را تحمل کند. اما او اوج رشادت و دلاوری خود را زمانی که یک دستش را قطع کردند، به همه نشان داد. در آن لحظه، او بلافاصله با دست دیگرش که هنوز قطع نشده بود، صورتش را به خون خود آغشته کرد.

این کار او، تعجب حاکم عباسی را برانگیخت و علت این کار را از بابک پرسید. بابک خرمدین در جواب حاکم گفت: «صورتم را با خونم سرخ نگه داشتم که گمان نکنی زردی صورتم، به خاطر ترس از مرگ است.»

سرانجام، این دلاورمرد ایرانی در سده نهم میلادی اعدام شد. این رشادت‌ها و این مرگ افتخارآمیز او سبب شد، نام او در تاریخ سرزمین ما، ایران، جادوانه شود.

مسیرهای رسیدن به قلعه

سه مسیر برای رفتن به قلعه بابک خرمدین وجود دارد که هر سه در انتها به ورودی اصلی قلعه ختم می‌شوند. این سه مسیر به شرح زیر هستند:

مسیر اول: این مسیر از «قلعه دره‌سی» عبور می‌کند. از شهرستان کلیبر که به سمت قلعه حرکت کنید، می‌توانید با خودرو از طریق جاده‌ی آسفالت به راحتی این مسیر را طی کنید. پس از 3 ساعت با عبور از دره‌های زیبا و سرسبز، به قلعه می‌رسید. این مسیر نسبتا طولانی‌ است، اما نسبت به مسیر دوم، راحت‌تر است.

مسیردوم: این مسیر که بسیاری از گردشگران از آن استقبال می‌کنند، از هتل بابک شروع می‌شود و مانند مسیر اول حدود 3 ساعت طول می‌کشد. سختیِ مسیر دوم، به علت وجود 1000 پله‌ی سنگی است که باید از روی آن‌ها رد شوید.

مسیر سوم: این مسیر از سمت محل سکونت عشایری است که در نزدیکی قلعه سکونت دارند. فاصله‌ی این مسیر از هتل بابک که در نزدیکیِ قلعه قرار دارد، حدود 6 یا 7 کیلومتر است. می‌توانید این مسیر را تا نزدیکی قلعه با خودروی شخصی طی کنید. البته بهتر است از خودروهای مخصوص مسیرهای کوهستانی استفاده کنید که معمولاً در نزدیکی قلعه مستقر هستند.

از محل سکونت ایل عشایری منطقه تا قلعه را باید پیاده طی کنید. این مسیر نسبت به دو مسیر دیگر راحت‌تر است و پس از طی مسافتی حدود 1500 متر، به مقصد می‌رسید. شیب این مسیر، ملایم است و حدود یک ساعت طول می‌کشد تا بتوانید خود را به قلعه برسانید.

بهترین فصل رفتن به قلعه

در چهار فصلِ سال می‌توانید به این قلعه‌ی زیبا بروید، اما در زمستان و همچنین زمان اوج گرمای تابستان، صعود به قلعه دشوار است. بهترین زمان رفتن به قلعه، هنگامی است که هوا معتدل و تقریباً خنک است، مانند فصل بهار و اواخر تابستان و یا اوایل پاییز.

بازدید از قلعه بابک خرمدین را از دست ندهید

در حال حاضر، قلعه بابک خرمدین یکی از جاذبه های زیبای گردشگری در کشور است. این قلعه باشکوه، نماد مقاومت، میهن دوستی و شجاعت سردار ایرانی و سربازانش است.

این قلعه یکی از آثار تاریخی ارزشمند شهرستان کلیبر به شمار می‌رود. توصیه ما به شما این است که چه وقتی از طریق تورهای داخلی به تبریز یا اردبیل می روید، چه به صورت شخصی یا خانوادگی، بازدید از جاذبه های تاریخی کلیبر را فراموش نکنید.

اهمیت دادن به این قلعه و بازدید از آن، به شناسایی بیشتر هویت ملی و توسعه گردشگری میراث فرهنگی کشور کمک خواهد کرد. “دستی بر ایران” توصیه می‌کند که هنگام بازدید از این قلعه، گردشگری مسئولانه را مد نظر خود قرار دهید.

قلعه بابک خرمدین کجاست؟

مسیر رسیدن به قلعه بابک خرمدین، از تبریز به شهر اهر و سپس حرکت به‌سمت شمال این شهر، به‌سوی شهرستان کلیبَر است. قلعه در ۳کیلومتری کلیبر قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این قلعه را در زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره قلعه بابک خرمدین

اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوالتان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.