عمارت امین الاسلامی نیشابور بنایی متعلق به دورهی پهلوی دوم است که با سبک معماری خاص و مشابه بناهای دورهی پهلوی اول ساخته شده است. این عمارت یکی از جاهای دیدنی نیشابور و از آثار ثبت ملی این شهر به شمار می‌رود که باید محافظت شود. در ادامه، قصد داریم ضمن شرح زیبایی‌های عمارت، درباره‌ی تغییرات اعمال‌شده‌ی اخیر در محوطه‌ی باغ آن مطالبی ارائه کنیم.
تاریخ عمارت امین الاسلامی نیشابور
در اوایل حکومت پهلوی دوم، شخصی به‌نام ابوالحسن امین الاسلامی، از خانهای دورهی پهلوی و رئیس انجمن بلدیه نیشابور، عمارتی را در مرکز باغی بزرگ بنا کرد. در ابتدای ورودی باغ، تندیس‌هایی از دو کوزه‌ی بزرگ و شکسته تعبیه شده بودند که داخل آنها مجسمه‌ی دو کوزه‌گر مشاهده می‌شد. پیرامون ورودی نیز دیوارکشی شده بود تا فضای باغ از محوطه‌ی اطراف آن جدا شود. روی یکی از دیوارهای این ورودی، شعری برای خوشامدگویی نگاشته شده بود که میهمان‌نوازی صاحب منزل را نشان می‌داد.
باغ مدنظر که با نام «باغ امین الاسلامی» شناخته می‌شد، مساحتی حدود ۳۲هزار مترمربع را در بر می‌گرفت. در این باغ، درختان تنومند متفاوتی از قبیل کاج، چنار، توت، گردو و شمشاد وجود داشتند.
باغ و عمارت امین الاسلامی نیشابور تا زمان حیات ابوالحسن برپا بود و مورداستفاده‌ی او و خانواده‌اش قرار می‌گرفت. با مرگ این شخص، فرزندانش عمارت را به شهرداری نیشابور فروختند.
در طی سال‌های اخیر، شهرداری نیشابور دیوارهای اطراف باغ امین الاسلامی را تخریب و آن را به مسیری پیاده‌رو برای عبورومرور افراد مبدل کرد. به نظر می‌رسد که این اقدام شهرداری غیرقانونی بوده باشد. پس از آن، شهرداری در سال ۱۴۰۱ خورشیدی با اعمال تغییراتی در محوطه‌ی عمارت امین الاسلامی، مسیری برای عبورومرور خودروها ایجاد کرد.
این سازمان هدف از تغییرات اخیر را «کاهش مشکلات ترافیکی این محدوده از شهر» اعلام کرد. در طی این تغییرات، برای ایجاد تقاطع خیابان شریعتی و خیابان امام و نصب چراغ راهنمایی، تعدادی درخت قطع شد و یک آب‌نما حذف گردید.
شهرداری اظهار داشت که تغییرات ایجادشده در اطراف عمارت با توافق شورای شهر نیشابور و خانواده‌ی امین الاسلامی بوده است. این در حالی است که معاون کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، آقای زهره‌وندی، این اقدامات را غیرقانونی تلقی می‌کند. او عقیده دارد که عملیات عمرانی تعریض خیابان و ایجاد مسیر سواره در محوطه‌ی عمارت، شبانه و بدون اطلاع میراث فرهنگی انجام شده است. به‌عقیده‌ی زهره‌وندی، این عملیات باعث تداخل مسیر سواره و پیاده می‌شود و خطرآفرین است.
ویژگی‌ها و سبک معماری
عمارت امین الاسلامی نیشابور بنایی آجری به‌مساحت ۱۳۰۰ مترمربع است که در دو طبقه ساخته شده. در ابتدای ورودی این عمارت، پیشخوانی با ستون‌های زیبا مشاهده می‌شود. در اطراف این پیشخوان می‌توان پنجره‌های فیروزه‌ای‌رنگ عمارت را مشاهده کرد که جلوه‌ی زیبایی به آن بخشیده‌اند.
با عبور از پیشخوان عمارت، قسمت‌های مختلفی نظیر سالن مرکزی و چند اتاق در پیرامون آن مشاهده می‌شوند که در عین سادگی، بسیار زیبا هستند. این عمارت یک زیرزمین و قسمت‌های دیگری نظیر هیزم‌خانه و اصطبل نیز دارد.
تبدیل باغ امین الاسلامی به پارک
همان‌طور که در بالا اشاره شد، هم‌اکنون با برداشتن دیوارهای اطراف باغ امین الاسلامی نیشابور، این مکان به پارک یا بوستانی زیبا برای استفاده‌ی عموم مبدل شده است. با این اقدام، به‌علت دسترسی افراد به درختان باغ، از ۴۰۰ درخت کهنسال آن فقط ۱۰۰ درخت سالم باقی مانده است که جای تأسف دارد. این بوستان امکانات زیر را در خود جای داده است:
- آلاچیقی برای اسکان گردشگران
- وسایل بازی برای کودکان در ضلع شرقی
- پارکینگی کوچک
- وسایلی برای ورزش‌کردن
- مسیری آسفالته برای قدم‌زدن و پیاده‌روی
آدرس عمارت امین الاسلامی نیشابور و معرفی جاذبه‌های اطراف آن
عمارت امین الاسلامی در مرکز شهر نیشابور، ابتدای خیابان امام خمینی و روبه‌روی خیابان دکتر شریعتی قرار دارد. این عمارت هم‌اکنون متروکه است و اجازه‌ی بازدید از محوطه‌ی داخلی آن برای گردشگران فراهم نیست. بنابراین، فقط می‌توان از بوستان موجود در پیرامون عمارت بازدید کرد.
در طی سال‌های اخیر، در نزدیکی بوستان مدنظر، یک مرکز تجاری بزرگ، دو هتل، یک بیمارستان، چندین رستوران، کافه و مراکز تجاری دیگر ایجاد شدهاند. افزون بر آن، در فاصله‌ی نزدیکی از بوستان، جاذبه‌های گردشگری مختلفی وجود دارند که بسیار جلب‌توجه می‌کنند. تعدادی از این جاذبه‌ها عبارت‌اند از:
باغ ملی نیشابور
این باغ یکی از باغ‌های اصلی و تاریخی و از آثار ثبت ملی نیشابور است که روبه‌روی جبهه‌ی جنوبی عمارت امین الاسلامی نیشابور قرار دارد. در ضلع شمالی باغ مدنظر، ستون‌ها و سردر باغ ملی نیشابور قرار گرفته‌اند که جلوه‌ی زیبایی به وجود آورده‌اند.
مسجد جامع نیشابور
از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری نیشابور می‌توان به مسجد جامع آن اشاره کرد که ازجمله آثار ثبت ملی این شهر است. این مسجد یکی از بناهای دورهی تیموری است که چهار ایوان، سه درگاه و پنج کتیبه دارد و فاقد مناره و گنبد است.
بازار تاریخی یا بازار سرپوش نیشابور
در شهر نیشابور بازاری تاریخی به‌طول تقریبی یک کیلومتر وجود دارد که به‌دلیل پوشیده‌بودن معبر و راهروی آن به «بازار سرپوش» معروف است. این بازار که با عنوان «سوق‌القدیم» نیز شناخته می‌شود، در دورهی صفویه ساخته و در دورههای زندیه و پهلوی، قسمت‌هایی به آن اضافه شده است.
آب‌انبار تاریخی نیشابور
در دورهی قاجار، آب‌انباری روبه‌روی ورودی شمالی بازار سرپوش نیشابور بنا شد که با عنوان «آب‌انبار تاریخی نیشابور» شهرت یافت. راهرویی در قسمت غربی این بنا هست که به‌واسطه‌ی هفده پله به اتاقکی به‌مساحت ۳٫۵ در ۴ مترمربع می‌رسد.
کاروانسرای شاه‌عباسی نیشابور
در دورهی حکومت شاه‌عباس صفوی کاروانسراهای متعددی ساخته شد که کاروانسرای شاه‌عباسی نیشابور یکی از آن‌هاست. این کاروانسرا بنایی چهارایوانی و زیباست که امروزه به موزه تغییر کاربری داده.
سنگ یادبود پیشین آرامگاه خیام
از آثار ثبت ملی نیشابور که به دورهی حکومت پهلوی اول تعلق دارد، سنگ یادبود پیشین آرامگاه خیام است که در میدان خیام قرار دارد. این سنگ را انجمن آثار ملی، به‌هنگام مراسم جشن هزاره‌ی فردوسی ساخت. مراسم مذکور در تهران و توس برگزار شده بود؛ چراکه انجمن عقیده داشت خاورشناسان و دانشمندانی که به توس مسافرت می‌کنند، حتماً هنگام عبور از نیشابور، آرامگاه خیام را بازدید خواهند کرد.
عمارت سعیدی
در شهر نیشابور، باغی به‌نام «باغ سعیدی» وجود دارد که در وسعت چهار‌هکتاری‌اش دو عمارت جای گرفته است. این دو عمارت را یکی از خان‌زاده‌های نیشابور به‌نام ابراهیم سعیدی بنا کرده است؛ به همین دلیل، امروزه آنها را به‌نام عمارت سعیدی می‌شناسند.
عمارت امین الاسلامی نیشابور؛ بنای پهلوی زیبایی که متروکه ماند
این عمارت بنایی ساده و درعین‌حال زیباست که امروزه زیرنظر سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اداره می‌شود. هم‌اکنون این عمارت کاربرد خاصی ندارد و فقط بوستان آن به استفاده‌ی عموم می‌رسد.
«دستی بر ایران» به گردشگران توصیه می‌کند به‌هنگام بازدید از عمارت مزبور، از نوشتن یادگاری روی درختان بوستان و شکستن شیشه‌های عمارت خودداری کنند. بدین‌ترتیب، می‌توان نقش خود را در مقام یک گردشگر مسئول انجام داد و به اصول گردشگری مسئولانه پایبند ماند.
پرسش‌های متداول درباره باغ و عمارت امین الاسلامی
ما در اینجا به تعدادی از سؤال‌های متداول درباره‌ی عمارت امین الاسلامی نیشابور پاسخ داده‌ایم. چنانچه با مطالعه‌ی این بخش، پاسخ پرسش خود را نیافتید، آن را در زیر دیدگاه‌های زیر همین پست مطرح کنید.
باغ و عمارت امین الاسلامی نیشابور کجاست؟
این باغ در نیشابور، ابتدای خیابان امام خمینی و روبه‌روی خیابان دکتر شریعتی این شهر قرار دارد.
عمارت امین الاسلامی نیشابور متعلق به کیست؟
عمارت مدنظر به یکی از خان‌زاده‌های دورههای پهلوی اول و دوم، به‌نام ابوالحسن امین الاسلامی تعلق دارد. او در زمان حکومت محمدرضا پهلوی، رئیس انجمن بلدیه‌ی نیشابور بود.
آیا امکان بازدید از عمارت امین الاسلامی نیشابور وجود دارد؟
خیر. امروزه، عمارت مزبور متروکه است و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی اجازه‌ی بازدید از آن را به گردشگران نمی‌دهد. بنابراین، آنها فقط می‌توانند در بوستان این عمارت به استراحت بپردازند و از امکانات آن استفاده کنند.
