آیا می‌خواهید درباره یکی از شهرهای کمتر شناخته شده ایران بیشتر بدانید؟ بیایید به شهر طبس، گوهری پنهان در دل کویر ایران، سفر کنیم. با تاریخی غنی و جغرافیای منحصر به فرد، طبس منتظر گردشگران است تا آنها را شگفت زده کند. کاوش در تاریخ، طبیعت و جاهای دیدنی طبس، تجربه‌ای به‌یادماندنی است که نباید از دست داد!
جغرافیای طبس
شهر طبس در شمال شرقی استان یزد قرار دارد و اطراف آن را شهرستان‌های بردسکن و شاهرود از شمال، فردوس و بیرجند از شرق، استان کرمان از جنوب، و شهرستان‌های نایین، اردکان و بافق از غرب و جنوب غربی احاطه کرده‌اند.
آب و هوای طبس بیابانی است؛ هرچند که ارتفاع این شهر از سطح دریا حدود ۶۹۰ متر است. این شهر در منطقه‌ای واقع شده است که تابستان های آن بسیار گرم و دارای زمستانهای نسبتاً سرد می‌باشد.
میانگین سالانه درجه حرارت برای این شهر +3 درجه سانتیگراد ثبت گردیده است. با مقایسه ارقام مربوط به درجه حرارتهای ماه‌های گرم و سرد سال اختلاف دمای این ماه‌ها به بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. ریزش نزولات جوی در این شهر بسیار کم و بیشتر ماه‌های سال خشک و بدون باران است. متوسط بارندگی سالیانه طبس حدود ۸۰ میلیمتر است.
راه های سفر به طبس متفاوت و متنوع است:
- زمینی با خودروی شخصی
مسیر اول و کوتاهترین مسیر: از تهران به سمت دامغان، سپس جندق و خور با طی مسافت 854 کیلومتر و در نهایت طبس است.
مسیر دوم: تهران را سمت نائین ترک کنید، بعد از گذر از انارک و چوپانان، و عبور از خور با طی مسیری 923 کیلومتر به طبس خواهید رسید.
فاصله این شهرستان با مشهد ۵۴۰ کیلومتر و با بیرجند ۲۷۰ کیلومتر است. نزدیکترین شهرستان به طبس از طرف شمال شرق، شهرستان فردوس با ۲۱۰ کیلومتر فاصله و از طرف جنوب غرب شهرستان یزد ۳۶۵ کیلومتر فاصله است.
- زمینی با اتوبوس
از شهرهای مشهد، تهران، بیرجند، فردوس، یزد، تهران و نایین اتوبوس هایی به صورت روزانه به سمت شهر طبس وجود دارد.
- هوایی
این شهر فرودگاه دارد. این فرودگاه یک الی دو بار در هفته به شهرهای تهران و مشهد پرواز دارد.
- قطار
از راه آهن طبس به شهرهای تهران، مشهد، یزد، کرمان و بندرعباس امکان سفر وجود دارد.
با تهیه بلیط قطار تهران به طبس و با طی مسیر نزدیک به 16 ساعت و عبور از ایستگاه های تربت حیدریه، کاشمر، نیشابور، سبزوار، جاجرم، شاهرود، دامغان، سمنان و گرمسار به مقصد خواهید رسید.
با تهیه بلیط قطار مشهد به طبس و عبور از ایستگاه های کاشمر و تربت حیدریه مسافران می توانند در مدت زمان نزدیک به 7 ساعت به مقصد خود برسند.
با تهیه بلیط قطار یزد به طبس و با طی زمان نزدیک به 8 ساعت و عبور از ایستگاه های بافق و چادرملو به مقصد خود خواهید رسید.
همچنین با خرید بلیط قطار کرمان به طبس و گذر از ایستگاه های زرند، بافق و چادرملو می توانید در زمانی حدود 10 ساعت به طبس برسید.
با خرید بلیط قطار بندرعباس طبس می توانید در زمانی نزدیک به 3 ساعت و نیم به مقصد برسید. ایستگاه های گل گهر، سیرجان، بافق و چادرملو در مسیر بندرعباس به طبس قرار دارند.
جمعیت و اقتصاد شهر طبس
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 2016 میلادی جمعیت این شهر ۳۹٬۶۷۶ نفر بوده است.
معادن غنی زغال‌سنگ این شهرستان در ردیف یکی از غنی‌ترین مناطق کشور به لحاظ ثروت ملی است. این معادن محل کار عده زیادی از مردم شهر طبس است و نقش مهمی در اقتصاد این شهر دارد.
قرار گرفتن این شهرستان بر سر راه استان‌های کرمان، اصفهان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و وجود سدهای نهرین، کریت، دره بید و امکانات ترابری، ریلی، هوایی و جاده ای بخش دیگری از اقتصاد این است.
وسعت زیاد و وجود مناطق مختلف آب و هوایی (تنوع اقلیم) باعث شده تا ۳۴ نوع محصول زراعی و ۲۳ نوع محصول باغی که شامل محصولات سردسیری، معتدله و گرمسیری و همچنین پر آبخواه (برنج) می‌باشد، در این شهرستان به عمل آید.
تاریخ طبس
تاریخ این شهر را در دوره های مختلف مرور می کنیم:
این شهر در دوره هخامنشیان تابع ایالت شاه‌نشین پارت (خراسان بزرگ) بوده است. بر اساس مستنداتی که هرودوت تاریخ نویس، ارائه نموده است یکی از معروف ترین موبدان زرتشتی در طبس زندگی می کرده و به عنوان ناپدری کورش کبیر وی را در همین منطقه تا سن شانزده سالگی تربیت و بزرگ نمود.
در زمان سلوکیان، طبس از نفوذ فرهنگی و یورش نظامی آنها بدور ماند و در عین حال به پادگان بزرگ نظامی ایزد خواست (یزد) باج (مالیات) می‌داد.
در دوره اشکانیان، این شهر پادگان نظامی مهم مرزهای غربی آنان محسوب می‌شد و گاهی دست بدست می‌شده است.
در دوره ساسانیان، شهر طبس همانند دوره هخامنشیان بود. یزدگرد سوم آخرین امپراتور ساسانی در گریز به سمت مرو چند ماه در طبس اردو زد.
در تمام طول این مدت، طبس به عنوان پل ارتباطی شرق ـ شمال شرق با غرب بوده، یعنی راه مهم و سوق الجیشی پارت و هگمتانه و شوش و بین‌النهرین به پاسارگاد از طبس می‌گذشته و راهدارها در رباط‌ها و چاپارخانه‌های بسیاری در مسیر آن احداث شده بود که بقایای برخی موجود است.
در سال‌های 650 میلادی سپاه اعراب مسلمان وارد این شهر شدند و این شهر را فتح نمودند. در زمان حکومت امویان و مروانیان، مالیات‌های سختی از مردم گرفته می‌شده است. زیرا کویر سوزان و صعب العبور مرکزی یک مانع طبیعی و سخت برای عبور دادن لشکر و تجهیزات محسوب می‌شد.
طبس در دوره اسماعیلیان یکی از مراکز مهم اسماعیلیان خراسان بود. اسماعیلیان بر این شهر استیلا یافته و قلاع محکمی در کوه‌های اطراف آن ساختند.
طبس از حمله مغول آسیبی ندید و پذیرای هموطنان مهاجر بسیاری بوده است.
خیابان گلشن در پایان دوره زندیان و هنگامی که لطفعلی خان زند به این شهر می‌آمد و به پیشنهاد او تأسیس شد.
در دوره قاجاریان، شهر شاهد عمران و آبادی بسیاری بود. عمارات باشکوه و باغ‌ها و کوشکهای باصفا، احداث آب انبارها، احداث حمامهای بزرگ و تمیز و مساجد و تکایا و… از اقدامات این دوره است.
در دوران پهلوی، شکوه و عظمت طبس به فراموشی سپرده شد. زلزله ویرانگری در شهریور 1979 میلادی این شهر را لرزاند و بخش عمده ای از این شهر را تخریب کرد.
تمامی این فراز و نشیب‌ها در طول تاریخ موجب باقی ماندن برخی از جاهای دیدنی طبس در روزگار ما شده است. باید این شهر تاریخی را دید و از طبیعت آن لذت برد.
طبس کجاست؟
شهری کویری در غرب استان خراسان جنوبی است که از مرکز استان، بیرجند، حدود ۲۷۰ کیلومتر فاصله دارد. موقعیت مکانی طبس را در زیر مشاهده می‌کنید:
سخن پایانی
در نهایت، طبس شهری با چشم‌اندازهای بی‌نظیر و تاریخ غنی است که هر گردشگری را به سوی خود جذب می‌کند. با توجه به تنوع اقلیمی و فرهنگی، این شهرستان مکانی ایده‌آل برای کسانی است که به دنبال تجربه‌ای متفاوت از ایران هستند. بازدید از جاهای دیدنی طبس، فرصتی برای کشف جاذبه‌های تاریخی و لذت بردن از طبیعت کویری است، که بی‌شک خاطراتی ماندگار بر جای خواهد گذاشت.
