ساختمان تلگرافخانه چابهار که به نام‌های «تلگرافخانه انگلیسی‌ها» و «بَنلگو» نیز شهرت دارد، در اواخر دوره قاجار توسط انگلیسی‌های مقیم ایران ساخته شد. این ساختمان که از جاهای دیدنی چابهار به شمار می‌رود، به‌منظور مراقبتِ بیشتر در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. در این مقاله به تاریخچه‌ی ایجاد ساختمان مزبور، ویژگی‌های برجسته‌ی معماری این بنای تاریخی و هدف از ساخت آن، می‌پردازیم.
دیرینگی ساختمان تلگرافخانه چابهار
این بنا در سال ۱۸۶۴ میلادی و همزمان با نفوذ پرتغالی‌ها به کشور، توسط انگلیسی‌های مقیم ایران بنا شد. هدف از ساخت بنای مزبور، رونق دریانوردی، تجارت و برقراری ارتباط میان هند، بندر گوادر پاکستان، بندر جاسک و شهر بندر عباس بود.
این بنا ابتدا به اداره‌ی پست تعلق گرفت. سپس، در سال ۱۳۷۷ خورشیدی، به‌دلیل ثبت در فهرست آثار ملی، به عنوان بنای تاریخی در معرض بازدید عموم قرار گرفت.
این ساختمان برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۲ خورشیدی بازسازی شد. در طی این بازسازی، اقدامات زیر در جهت ترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده انجام گرفت:
- ساماندهیِ در و پنجره‌های چوبی
- استحکام‌بخشیِ نقاط آسیب‌دیده در برخی فضاها
- رنگ‌آمیزیِ در و پنجره‌ها
یک سال پس از مرمت بنای مزبور، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، پیشنهاد تبدیل ساختمان تلگرافخانه به موزه‌ی نظامی را مطرح کرد. با این وجود، هنوز اقدامی در این راستا صورت نگرفته است. امیدواریم با تبدیل این ساختمان به موزه، درِ آن به روی علاقه‌مندان گشوده شود.
ویژگی‌‌ها و سبک معماری
ابتدای ورودی ساختمان تلگرافخانه چابهار، بالای در دولنگه‌ی آن، کتیبه‌ای سنگی قرار دارد که تاریخ ساخت بنا بر روی آن حک شده است. با عبور از این ورودی می‌توان به طبقه‌ی همکف ساختمان راه یافت که دارای زیربنایی در حدود ۶۳۰ متر مربع است. در این طبقه راه‌پله‌های چوبی زیبایی وجود دارند که شما را به طبقه‌ی اول راهنمایی می‌کنند.
طبقه‌ی اول بنای مزبور دارای زیربنایی در حدود ۱۷۸ متر مربع است که در گذشته به عنوان تلگرافخانه استفاده می‌شد. در این طبقه، چهار اتاق با سقف‌های چوبیِ تزیین‌شده مشاهده می‌شوند.
علاوه بر آن، در این طبقه دو درِ چوبی نیز مشاهده می‌شوند که قوس‌های هلالی‌شکلِ بالای آنها بسیار جلب توجه می‌کند. در بالای این قوس‌ها دو دریچه تعبیه شده است که به پشت‌بام رواق‌های بنا راه می‌یابد.
ساختمان تلگرافخانه چابهار ویژگی‌های معماری متمایزی دارد که توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند. این ویژگی‌های معماری که مختص مناطق گرمسیری هستند عبارتند از:
- رواق‌های هلالیِ دورتادور ساختمان: این رواق‌ها از جمله زیبایی‌های منحصربه‌فرد این ساختمان به‌شمار می‌روند.
- کف‌پوش‌ها و سقف‌های چوبی: برای کاستن از گرمای هوا در فصول گرم سال ایجاد شده‌اند.
- سایه‌بان‌های شیروانی و سفالی: هم اکنون، با فرسوده شدن چوب‌های این سایه‌بان‌ها، سفالِ آنها جمع‌آوری شده است.
- استفاده از سنگ‌های رسوبی ماسه‌ای و ساحلی: این سنگ‌ها در اندازه‌های متنوع، در قسمت‌های مختلفِ بنا مشاهده می‌شوند.
آدرس ساختمان تلگرافخانه چابهار
این بنای تاریخیِ متعلق به دوره قاجار، در گذشته دارای پنج مجموعه بود. بنای تلگرافخانه به‌عنوان ساختمان اصلی در بافت جنوبی شهرستان چابهار، در حاشیه شرقی خیابان مولوی، روبروی مهمانسرای کشتیرانی و نبش خیابان اصلی قرار داشت.
چهار ساختمان دیگرِ این مجموعه در اطراف ساختمان اصلی قرار داشتند که با تغییرات شهرستان چابهار، هم اکنون محدوده‌ی قرارگیری آنها در اداره‌ی مخابرات است.
جاذبه‌های دیدنی اطراف ساختمان
شایان ذکر است که در نزدیکی این ساختمان و شهر چابهار، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری وجود دارند که بازدید از مجموعه‌ی آنها توصیه می‌شود. این جاذبه‌ها شامل موارد ذیل هستند:
- کوه‌های مینیاتوری یا مریخی چابهار: این کوه‌ها با رنگ‌های سفید و طوسی، ده‌ها کیلومتر به سمت شرق امتداد دارند؛ بنابر روایتی، ادامه‌ی رشته کوه زاگرس هستند که تا کشور پاکستان ادامه دارند. قسمت عمده‌ی زیبایی‌هایِ این رشته کوه مربوط به تغییر رنگ آنها در طول روز است.
- آرامگاه سید غلام رسول: این آرامگاه با نمای سفید رنگِ زیبا، به سبک معماری هندی ساخته شده است که از ویژگی‌های متمایز آن محسوب می‌شود. با توجه به این‌که شخص مدفون در آرامگاه مزبور در روز عروسی خود وفات می‌یابد، همه‌ساله مراسم ویژه‌ای در تاریخ وفات او برگزار می‌شود.
- پلاژ ساحلی تیس: این پلاژ جزو جاذبه‌های گردشگری چابهار محسوب می‌شود و در محدوده‌ی ساحل تیس قرار دارد.
- تالاب لیپاژ چابهار: این تالاب که با عنوان «دریاچه صورتی» نیز شناخته می‌شود، در بین آب‌های جهان، شورترین آب را دارد.
از ساختمان تلگرافخانه چابهار بازدید کنید
ساختمان تلگرافخانه چابهار با توجه به معماری خاص خود و تزئینات موجود در نمای آن، جلوه‌ی بسیار زیبایی دارد. بازدید از این ساختمان، به علت کاربری قبلی آن به عنوان اداره‌ی پست، می‌تواند گردشگران را با تدابیر گذشتگان برای برقراری ارتباط آشنا کند.
دستی بر ایران پیشنهاد می‌کند ضمن توجه به اصول گردشگری مسئولانه به دیدار جاذبه‌های گردشگری چابهار بروید. شما چه از طریق تورهای داخلی به چابهار می روید، چه با وسیله شخصی، توصیه می کنیم از این بنا بازدید کنید.
تلگرافخانه چابهار کجاست؟
این ساختمان در خیابان مولوی شهرستان چابهار از استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. موقعیت دقیق آن را در نقشه‌ی زیر ملاحظه بفرمایید:
پرسش‌های متداول درباره ساختمان تلگرافخانه چابهار
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
ساختمان تلگرافخانه چابهار را چه کسانی و در چه زمانی بنا کردند؟
این بنا را انگلیسی‌ها در سال ۱۸۶۴ میلادی، مصادف با اواخر دوره‌ی قاجار ساخته‌اند.
ویژگی‌های معماری ساختمان تلگرافخانه چابهار چیست؟
ساختمان تلگرافخانه با کاربرد مصالحی چون سنگ‌های رسوبی و چوب و کاربست تکنیک رواق‌های هلالی، ویژگی‌های معماری نواحی گرمسیری را دارد. از الوارهای چوبی برای کف و سقف استفاده شده است و سایه‌بان‌های شیروانی و سفالی، زیبایی خاصی به بنا داده‌اند.
ساختمان تلگرافخانه چابهار اکنون در چه وضعی قرار دارد؟
بنای مزبور پس از آنکه در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، در اختیار اداره‌ی میراث فرهنگی چابهار قرار گرفت. بعد از بازسازی آن در سال ۱۳۹۲، قرار بود به موزه تبدیل شود که هنوز اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.
