روستای بوژان یکی از روستاهای نیشابور با آب‌و‌هوای معتدل و کوهستانی است که جاذبه‌های طبیعی بسیاری در خود جای داده است. این روستا که یکی از جاهای دیدنی نیشابور به شمار می‌رود، از نظر معماری مشابه شهر ماسوله است. همان‌طور که می‌دانید، ماسوله شهری زیبا در جنوب غربی گیلان است که به‌دلیل معماری پلکانی خانه‌هایش شهرت بسیار دارد. در ادامه، درباره‌ی روستای بوژان، جاذبه‌های گردشگری آن، آداب‌و‌رسوم مردم روستا و نمونه‌هایی از این دست، اطلاعاتی در اختیارتان می‌گذاریم.
تاریخ و نحوه شکل‌گیری روستای بوژان نیشابور
بسیاری از صاحب‌نظران روستای بوژان را روستایی تاریخی با قدمت هزارساله می‌دانند که چند بار با سیل‌های طغیانگر به نابودی کشیده شده است. یکی از این سیل‌ها که ۷۰۰ سال پیش در روستا رخ می‌دهد، تمامی بناهای آن را دچار نابودی می‌کند و تنها قسمت کوچکی از روستا را برجای می‌گذارد. همین موضوع باعث می‌شود که اهالی آن به‌تدریج مهاجرت کنند و جمعیت آن روزبه‌روز کاهش یابد.
پس از مدتی، اهالی تصمیم به بازگشت می‌گیرند و در قسمت جنوبی روستا ساکن می‌شوند. این قسمت را هم‌اکنون با عنوان بوژآباد می‌شناسند.
به‌تدریج با رشد گیاهان و درختان و درختچه‌ها در اطراف روستا، وضعیت آن به حال سابق برمی‌گردد و تا حدی از بروز سیل احتمالی جلوگیری می‌شود. با وجود این، دوباره در سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۶۵ خورشیدی، سیل‌های دیگری رخ می‌دهد و خسارات جانی و مالی بسیاری به روستا وارد می‌آید. این بار، اهالی با کمک هم موفق به بازسازی روستا می‌شوند و پس از آن، روستا به تفرجگاهی زیبا برای گردشگران مبدل می‌گردد.
معرفی روستای بوژان نیشابور و دلایل اهمیت آن
روستای بوژان که در گویش محلی آن را بِژو می‌نامند، در ۲۱ کیلومتری شمال شرقی نیشابور و در دامنه‌ی ارتفاعات جنوبی رشته‌کوه بینالود قرار دارد. این ویژگی به‌همراه قرارگرفتن روستا در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا، باعث شده است که آب‌و‌هوای آن معتدل و کوهستانی باشد. بنابراین، مردم روستا به کاشت درختان میوه‌ی مختلفی از قبیل آلبالو، گیلاس، گردو، آلو، زردآلو و انگور اهتمام ورزیده‌اند. همین موضوع باعث ایجاد طبیعتی کم‌نظیر در روستا شده است که گردشگران را مشتاق سفر به این منطقه می‌کند.
گذشته از آن، دلایل مختلفی اهمیت روستا را برای انتخاب به‌عنوان مقصد گردشگری قوت بخشیده است؛ ازجمله:
- ساختار پلکانی بناهای موجود در روستا، آب‌و‌هوای معتدل کوهستانی آن، داشتن جلوه‌های طبیعی از قبیل آبشار و چشمه و کوه، جاذبه‌های تاریخی مختلف و… .
روستای ۱۲۲۵ هکتاری مزبور از شرق به روستای سوقند، از غرب به روستاهای درِ بهشت و اردوگاه باغرود و از جنوب به روستای حصار و بوژآباد می‌رسد. در قسمت شمالی روستا نیز شهر مشهد واقع شده است.
وجه تسمیه روستای بوژان
تاکنون، نظریه‌های مختلفی را درباره‌ی دلیل نام‌گذاری روستای بوژان نیشابور مطرح کرده‌اند که به بیان آنها می‌پردازیم:
- بوژان به‌معنای رشد‌کردن و شکوفایی است؛
- بوژان نام گیاهی با برگ‌های ریز و ساقه‌های دراز است که نظیر آن در روستا به‌وفور یافت می‌شود؛
- بوژان پسوندی است که به مناطقی تحت‌عنوان چشمه‌ساران یا مرغزاران گفته می‌شود؛
- قرارگرفتن روستای بوژان در قسمت شمالی روستای حصار باعث شده است که آن را به این نام بشناسند. روستای حصار مناطق توریستی مختلفی از قبیل سد پرستو (پلاسو) و مزار دارد و روستای بوژآباد که پیش‌تر بخشی از روستای بوژان بود، امروزه از توابع این روستا به شمار می‌رود.
دیدنی‌های روستای بوژان نیشابور
در روستای بوژان نیشابور جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری وجود دارند که به معرفی آنها می‌پردازیم:
دره بازه صدر
در ابتدای ورودی شرقی روستا، دره‌ای زیبا با قدمتی چندین‌ساله خودنمایی می‌کند. در گذشته، اهالی روستا با قدم‌زدن در طول دره، با دیدن یک درخت کاج قدیمی متوجه رسیدن به انتهای دره می‌شدند. هم‌اکنون، این درخت خشک شده، ولی هنوز پابرجاست.
مرغزار دره
وجه تسمیه‌ی مرغزار دره را می‌توان به وجود کوه‌های سرسبز در اطراف و چشمه‌های جوشان در داخل آن نسبت داد. چراکه باعث تبدیل آن به مرغزاری سرسبز می‌شوند. گذشته از آن، در گوشه‌و‌کنار مرغزار، درختان گردوی فراوانی وجود دارند که جذابیت آن را بیشتر می‌کنند.
مرغزار دره از چراگاه‌های اصلی روستا به شمار می‌رود و به همین دلیل، در قسمت انتهایی آن کلبه‌ای برای اقامت چوپانان بنا کرده‌اند. این مرغزار در شمال غربی روستا واقع شده است.
دره و چشمه شکراب
همان‌طور که شرح آن گذشت، روستای بوژان در دامنه‌ی رشته‌کوه بینالود قرار دارد. این رشته‌کوه قله‌ی بلندی به نام شیرباد دارد. در حدفاصل این قله و روستا، دره‌ای خودنمایی می‌کند که بسیار زیباست. زیبایی‌های این دره با وجود چشمه‌ای جوشان به نام شکراب که از دل کوه بیرون می‌آید، کامل می‌شود. برای بازدید از این دره باید ۵ کیلومتر از روستا فاصله بگیرید.
چشمه کلاغ‌چین
در چهار کیلومتری روستا چشمه‌ی دیگری به نام کلاغ‌چین وجود دارد که پیرامون آن را درختان گردو فراگرفته‌اند. اهالی روستا به‌دلیل آشیانه‌ساختن کلاغ‌ها بر روی درختان گردوی اطراف چشمه، آن را به نام کلاغ‌چین می‌شناسند. بسیاری از کوهنوردان برای صعود به قله‌های رشته‌کوه بینالود، ابتدا خود را به چشمه‌ی کلاغ‌چین می‌رسانند و در آنجا تجمع و استراحت می‌کنند. سپس، مسیر قله را می‌پیمایند.
چشمه باغ ملا
در شمال روستای بوژان چشمه‌ی پرآبی به نام باغ ملا وجود دارد که آب آن قابل شرب است. بااینحال، رشد جمعیت و افزایش میل به کشاورزی باعث شده است که آب چشمه‌ی مزبور برای آبیاری زمین‌های زراعی استفاده شود.
رودخانه و آبشار
یکی از جنبه‌های زیبایی روستای بوژان وجود رودخانه‌ای خروشان در مجاورت آن است که در زمره‌ی رودخانه‌های جنوبی رشته‌کوه بینالود قرار می‌گیرد. این رودخانه‌ی ده‌کیلومتری، آب زلال و خروشان خود را از کوه‌های گودرزد، بوژان و سیاه‌خانی تأمین می‌کند.
جالب توجه است که رودخانه‌ی بوژان در مسیر عبور خود، به‌دلیل برخورد با سنگ‌های بزرگ و اختلاف ارتفاع مسیر با سطح زمین، آبشارها و جویبارهای زیبایی به وجود می‌آورد. البته، این موضوع به جریان‌یافتن رودخانه در دامنه‌ی کوه نیز بستگی دارد. در واقع، بیشتر رودخانه‌های جریان‌یافته در دامنه‌ی کوه‌ها با برخورد به سنگ‌های بزرگ، آبشارهای متعددی تشکیل می‌دهند.
جدا از زیبایی‌های رودخانه، آبشار بزرگ آن نیز جذابیت چشمگیری دارد. این آبشار با وجود تاجی به ارتفاع پانزده متر و قرارگیری در میان صخره‌ها و درختان و گل‌های زیبا، جلوه‌ی خاصی به وجود می‌آورد که تماشایی است. جالب اینکه جلوه‌ی زیبای آبشار با وجود دره‌ای عمیق در مجاورت آن بیشتر نیز می‌شود. البته برای دیدن آبشار، باید مسیری شش‌کیلومتری از روستای بوژان بپیمایید که همین مسیر طولانی نیز زیبایی‌های خاص خود را دارد.
تخت هلاکوخان
تاریخچه‌ی روستای بوژان نیشابور و داستان منطقه‌ای که با عنوان تخت هلاکوخان شناخته می‌شود، بسیار شنیدنی است. ماجرا از این قرار است که هلاکوخان، مؤسس سلسله‌ی ایلخانیان و نوه‌ی چنگیزخان مغول، در زمان حکومت خود تصمیم به نابودی نیشابور و روستاهای اطراف آن می‌گیرد. او طی حمله به این شهر، منبع اصلی تأمین آب نیشابور یعنی رودخانه‌ی بوژان را پیدا می‌کند و با بستن مسیر رودخانه، نقشه‌ی به‌هلاکت‌رساندن مردم نیشابور را در سر می‌پرواند.
هلاکوخان برای عملی‌کردن نقشه‌ی خود، به قسمت انتهایی روستای بوژان می‌رود و خود را به منطقه‌ای می‌رساند که با ماسه‌سنگ پوشیده شده بود. سپس، فرمان بستن آب از این منطقه را صادر می‌کند. هم‌اکنون، اهالی روستا این منطقه را با عنوان تخت هلاکوخان می‌شناسند که در عین زیبایی، این داستان شنیدنی را نیز در تاریخچه‌ی خود دارد.
آرامگاه امامزاده سلیم
مردم روستا آرامگاه امامزاده سلیم را مهم‌ترین مرکز زیارتی خود می‌پندارند و عقیده دارند که نَسَب آن به امام چهارم شیعیان می‌رسد. آنها به‌همراه اهالی روستای بوژآباد، مراسم مذهبی خود را در این زیارتگاه برگزار می‌کنند که در ضلع شرقی روستای بوژان قرار دارد.
آرامگاه امامزاده خواجه گُل‌علی
در فاصله‌ی اندکی از روستای بوژان، آرامگاه دیگری به نام آرامگاه امامزاده خواجه گل‌علی خودنمایی می‌کند که بقعه و مقبره ندارد؛ اما مردم روستا ارزش بسیاری برای آن قائل‌اند. این آرامگاه در ضلع جنوبی روستا واقع شده است.
منبع درآمد مردم روستای بوژان
اهالی روستای بوژان مانند سایر روستاهای کشورمان به شغل کشاورزی و دامداری مشغول‌اند. بااینحال، عمده درآمد آنها از فعالیت‌های دیگری نظیر باغداری، امور خدماتی و تولید صنایع دستی حاصل می‌شود. گفتنی است که میوه‌جات مختلف نظیر آلبالو، گیلاس، گردو، آلو، زردآلو و انگور از مهم‌ترین محصولات زراعی این روستا به شمار می‌رود.
همچنین، به‌دلیل وجود چراگاه‌های مختلف در کوهستان‌های اطراف روستا، دامداری نیز رونق خوبی دارد. بنابراین، پرورش دام، تولید گوشت، پشم و فرآورده‌های لبنی نیز جزو منابع درآمد اهالی روستا از فعالیت‌های جانبی دامداری محسوب می‌شوند. فعالیت‌های زراعی و دامداری و تولید صنایع دستی در روستا با تعاون و همکاری زنان و مردان در کنار یکدیگر انجام می‌شود.
آداب و رسوم مردم روستا
مردم روستای بوژان آداب و رسوم خاص خود را دارند که دو نمونه از آنها را در ادامه شرح می‌دهیم:
شمایل‌خوانی در محرم
یکی از آداب و رسوم مردم روستا شمایل‌خوانی در ماه محرم است که به‌شیوه‌ی خاصی اجرا می‌شود. بدین منظور، پرده‌ای منقوش به تصاویر ائمه(ع) فراهم می‌آورند تا در مقابل آن، روایت‌های مرسوم از امام‌حسین(ع) و یارانش را برای مردم بازگو کنند.
رقص چوب‌بازی
به‌طور کلی، رقص چوب‌بازی از مراسم رایج مردم استان خراسان رضوی محسوب می‌شود که در روستای بوژان نیز طرفداران بسیاری دارد. بدین منظور، اهالی روستا با پوشیدن لباس محلی و برداشتن چوبی مخصوص، به رقص و پایکوبی به‌شیوه‌ای خاص می‌پردازند. این نوع رقص با موسیقی محلی اجرا می‌شود و برای نواختن آن از سازهای مختلفی نظیر دوتار، دایره‌زنگی، قمشه، دهل و سورنا استفاده می‌کنند.
تفریحات روستا
به‌دلیل قرارگیری روستای بوژان در دامنه‌ی کوه و وجود جاذبه‌های طبیعی مختلف در آن، گردشگران می‌توانند در کنار بازدید از روستا، به تفریحات مختلفی نیز بپردازند. در ادامه، به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- طبیعت‌گردی، کوهنوردی و صعود به قله‌های شیرباد و کلمیش و خط‌الرأس پایور، جمع‌آوری گیاهان دارویی نظیر ریواس، سماق، زیره‌ی کوهی، آویشن، خارمشک و… .
مختصری درباره‌ی اقامتگاه بوم‌گردی بام بوژان
در روستای بوژان تعدادی اقامتگاه بوم‌گردی و حتی هتل وجود دارد که برای راحتی و آسایش گردشگران برپا شده است. گذشته از آن، در این روستا خانه‌ی معلم نیز وجود دارد که فرهنگیان با ارائه‌ی کارت شناسایی می‌توانند در آن ساکن شوند. در ضمن، اقامتگاه بوم‌گردی بام بوژان ازجمله اقامتگاه‌های معروف روستا به شمار می‌رود که معماری زیبایی دارد.
اقامتگاه بوم‌گردی مزبور نوعی خانه‌ی روستایی زیباست که در ساخت آن از مصالح ساده‌ای نظیر خشت و چوب بهره برده‌اند. از ویژگی‌های متمایز این خانه، در و پنجره‌های آبی‌رنگ و سقف و تیرهای چوبی آن است که از فاصله‌ی دور هم تشخیص داده می‌شود. خانه‌ی مزبور شامل یک سالن بزرگ و شش اتاق در اطراف سالن است و گنجایش نگهداری صد نفر گردشگر را دارد.
این اقامتگاه حیاط کوچکی نیز دارد که حوضی شش‌ضلعی در مرکز آن تعبیه شده است. از قوانین این اقامتگاه می‌توان به اقامت رایگان کودکان زیر پنج سال اشاره کرد.
روستای بوژان نیشابور؛ گشت‌و‌گذار و کوه‌پیمایی در دل طبیعت بکر و زیبا
روستای بوژان نیشابور به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های بسیاری، نظیر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، شهرت بسیار دارد. مهم‌تر اینکه گردشگران به هنگام سفر به این روستا، مشکلی از نظر اقامت ندارند و می‌توانند چند روز به دور از شلوغی‌های شهر به استراحت بپردازند. دستی بر ایران توصیه می‌کند که به هنگام بازدید از این روستا، سعی کنید آنچه از شما در این مقصد گردشگری برجای می‌ماند، تنها یک ردپا باشد.
روستای بوژان نیشابور کجاست؟
این روستا در ۲۱ کیلومتری شمال شرقی نیشابور و در دامنه‌ی ارتفاعات جنوبی رشته‌کوه بینالود قرار دارد. موقعیت مکانی روستای بوژان را در زیر می‌بینید:
پرسش‌های متداول درباره روستای بوژان نیشابور
در این قسمت به برخی از پرسش‌های متداول شما درباره‌ی روستا پاسخ داده‌ایم. بااینحال، سایر پرسش‌های شما را که در قسمت دیدگاه‌های زیر همین پست مطرح می‌کنید، بی‌پاسخ نخواهیم گذاشت.
سوغات روستای بوژان نیشابور کدام‌اند؟
از سوغاتی‌های این روستا، افزون بر محصولات باغی و دامی، صنایع دستی و لباس محلی زیبا و خاص آن است که گردشگران علاقه‌ی بسیاری به آن دارند.
غذاهای سنتی روستای بوژان نیشابور کدام‌اند؟
در این روستا غذاهای سنتی مختلفی طبخ می‌شوند؛ ازجمله:
• بلغور شیر، حلوای محلی، کله‌جوش، فطیر مسکه، نان تافتون، کباب، آش، خورشت، آبگوشت.
اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستای بوژان را نام ببرید.
در این روستا چندین اقامتگاه بوم‌گردی وجود دارد:
• اقامتگاه بوم‌گردی دنیای قدیم، اقامتگاه بوم‌گردی حمید و اقامتگاه بوم‌گردی بام بوژان.
