خانه کوزه کنانی مشهد؛ تاریخچه، معماری و کاربری امروز

مشهد از جمله کلان شهرهای ایران است که به دلیل وسعت خود، به عنوان دومین شهر پهناور کشور شناخته می شود. این شهر زیبا، دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیاری است که بر زیبایی شهر افزوده اند. از جمله جاهای دیدنی مشهد، می توان خانه کوزه کنانی مشهد را نام برد که در سال ۱۳۸۲ خورشیدی به ثبت ملی ایران رسید.

این خانه تاریخی، در خیابان شیرازی، کوچه چهار باغ و کوچه پنجه مشهد قرار دارد. خانه کوزه کنانی با ویژگی های منحصر به فردی که دارد، جلوه ویژه ای به این کوچه بخشیده است.

تاریخچه خانه کوزه کنانی مشهد

این خانه، در قرن نوزدهم میلادی و در دوره قاجار بنا شد. در این دوران، خانه مزبور به عنوان کنسولگری روسیه و بعد از آن به عنوان کنسولگری آمریکا استفاده می شد. سپس، در سال ۱۳۲۲ خورشیدی، شخصی به نام‌ کوزه کنانی خانه را خریداری کرد و مدتی در آن سکونت گزید.

بعد از وفات او، هیئت مذهبی خمینی شهر این خانه را مالک می شوند. مالکان خانه سعی داشتند که آن را تخریب کنند و بنایی جدید بسازند. همین امر سبب شد تا خانه کوزه کنانی مشهد از فهرست آثار ملی خارج گردد.

هم اکنون این خانه به عنوان ساختمان میراث فرهنگی استان و موزه مشروطیت تغییر کاربری داده است. بنابراین، کاربری خانه فرهنگی تاریخی است و شهرداری به مالکان اجازه ساخت و ساز نمی دهد. با این وجود، مالکان قسمتی از آن را تخریب کرده اند و از دو ساختمان موجود در آن یک ساختمان باقی مانده است.

ویژگی های این خانه سنتی

این خانه تاریخی، وسعتی بیش از هزار مترمربع دارد و دارای دو قسمت شمالی و جنوبی است. در ورودی خانه، درب چوبی زیبایی دیده می شود که نسبت به سطح کوچه اندکی پایین تر است. پس از این ورودی یک هشتی قرار دارد که دارای بدنه آجری و پوشش کاربندی است و به حیاط مستطیلی شکل بنا راه دارد.

با ورود به حیاط، ساختمانی دو طبقه را مشاهده خواهیم کرد که درب اصلی آن در قسمت جنوب غربی قرار دارد. در محوطه ورودی (ایوان)، ۴ ستون ساده و گرد تعبیه شده است که روی آنها را با گچ سفید پوشانده اند.

بعد از گذر از ورودی، وارد دالان کوتاهی می شویم. در سمت راست دالان، دربی وجود دارد که ما را به محوطه اصلی خانه کوزه کنانی، راهنمایی می کند.

قسمت های اصلی خانه کوزه کنانی

علاوه بر آن، ساختمان هایی در دو قسمت شمالی و جنوبی مشاهده می شوند که به شرح آنها می پردازیم:

ساختمان قسمت جنوبی:

در قسمت جنوبی خانه کوزه کنانی مشهد، ساختمانی یک طبقه وجود دارد که دارای زیر زمین است. این ساختمان به صورت متقارن ساخته شده است و در دو طرف آن دو راه پله وجود دارد. این راه پله ها در دو طرف بهار خواب تعبیه شده اند و به طبقه بالا راه دارند. این قسمت از خانه، دارای ایوانی با چهار ستون گرد و ساده و دو نیم ستون است.

طبقه همکف این بنا، دارای ۵ اتاق است که یکی از آنها شاه نشین می باشد و در بخش مرکزی واقع شده است. ابعاد شاه نشین در حدود ۵.۷×۱۰ مترمربع است و دارای یک پنجره ارسی از جنس چوب و با شیشه های رنگی است‌. این پنجره اتاق را به دو قسمت کوچکتر تقسیم می کند.

اتاق های دیگر در دو سمت شرقی و غربی شاه نشین قرار دارند. همچنین، اتاقی با سه پنجره در قسمت شمالی ساختمان مشاهده می شود که رو به حیاط قرار دارد.

علاوه بر آن، این ساختمان دارای زیر زمینی با پنج اتاق و سه ورودی است. این اتاق ها درست در پایین اتاق های طبقه همکف قرار دارند. راه پله زیر زمین نیز در بخش مرکزی خانه و زیر بهار خواب قرار گرفته است.

ساختمان قسمت شمالی:

ساختمان شمالی خانه کوزه کنانی مشهد، دارای سه طبقه است که به دو قسمت متقارن و مستقل شرقی و غربی تقسیم می شود. طبقات مختلف این خانه دارای اتاق هایی کوچک اما هم اندازه است. طبقه همکف و دوم دارای ۴ اتاق و طبقه اول دارای ۲ اتاق می باشد.

در طبقه همکف، حوضخانه ای نیز مشاهده می شود که دارای تزیینات کاربندی با رنگ های زیباست. در دو طرف این حوضخانه دو اتاق وجود دارند.

دسترسی به طبقه دوم خانه از طریق یک سرسرا و راه پله صورت می گیرد. در مجاورت راه پله و در دو سمت آن راهروهایی وجود دارند که انتهای آنها به فضاهایی با پوشش تاقی می رسند. این فضاها به صورت سردابه هستند و باعث خنک شدن فضای خانه می شوند.

بازدید از این خانه دیدنی را از دست ندهید

مشهد دارای جاذبه های تاریخی بسیاری است که خانه کوزه کنانی، یکی از آنهاست. این خانه دارای زیبایی های منحصر به فردی است که در نوشته نمی گنجد و باید حتما از آن بازدید داشته باشید. بنابراین، پیشنهاد می کنیم هنگام سفر به این شهر، از سایر جاذبه های گردشگری مشهد که جنبه تاریخی دارند غافل نشوید.

اگر به واسطه تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به مشهد مسافرت کردید، بازدید از این خانه تاریخی را از دست ندهید. “دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری شهرهای مختلف شما را به بازدید از خانه کوزه کنانی مشهد دعوت می کند.

خانه کوزه کنانی مشهد کجاست؟

راه رسیدن به این خانه از خیابان اندرزگو یا خسروی‌نو مشهد است. ساختمان کوزه کنانی در کوچه‌ی پنجه واقع شده است.

پرسش های متداول درباره خانه کوزه کنانی مشهد

اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.