مشهد از کلان شهرهای ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان پایتخت ایران بود. بیشتر جاهای دیدنی مشهد به دلیل ساخت راه ها دچار تخریب شدند و بناهای اندکی در آن مشاهده می شوند. یکی از بناهای تاریخی زیبای این شهر، خانه توکلی است که در سال ۱۳۸۴ خورشیدی به ثبت ملی ایران رسید.
تاریخچه خانه توکلی مشهد
قدمت خانه توکلی مشهد، به قرن نوزدهم میلادی و زمان قاجار بر می گردد. این خانه محل سکونت تاجری معروف به نام کشمشیان بود. ایشان تا دوره پهلوی اول در خانه اقامت داشتند. به همین دلیل، برخی این مکان را خانه کشمشیان نیز می نامند.
سپس، خانه توسط شخصی به نام توکلی خریداری گردید. علیرغم تاریخچه طولانی تر این بنا در دست خانواده کشمشیان، این خانه تاریخی را امروز به نام آقای توکلی می شناسند.
بعد از اینکه آقای توکلی از خانه اسباب کشی کرد، خانه تا مدت ها متروکه ماند. سپس، شهرداری مشهد اقدام به خریداری خانه توکلی نمود. در سال ۱۳۸۹ خورشیدی، این خانه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. مرمت بنا حدود دو سال به طول انجامید.
هم اکنون خانه توکلی به عنوان موزه مکتب خانه مورد استفاده قرار می گیرد. در این مکتب خانه که ملاباجی نام دارد، مجسمه مومی بانوانی با لباس های محلی که در حال تحصیل هستند، دیده می شود. در بخش دیگر مکتب خانه، فلک زدن و آموزش خوشنویسی به تصویر درآمده است.
خانه توکلی مشهد، خانه اجنه!
همان طور که در بالا اشاره شد، خانه توکلی مشهد بعد از اسباب کشی صاحب خانه تا مدت ها متروکه ماند. همین امر سبب شد که شایعاتی درباره خانه در شهر بپیچد. همسایگان خانه توکلی، عقیده داشتند که در آن خانه اجنه رفت و آمد می کنند.
واقعیت این بود که به دلیل متروکه بودن خانه، افراد بی خانمان هنگام شب به خانه پناه می آوردند. سر و صدایی که توسط این افراد به هنگام شب ایجاد می شد، باعث رعب و وحشت مردم شده بود. در نتیجه، چنین شایعاتی بین مردم پخش شد.
دلیل دیگر شایعه پراکنی برای این خانه، این بود که اتاق های خانه بسیار تو در تو و زیاد بودند. همچنین، روشنایی منزل چندان زیاد نبود و همین دلیل ترس مردم شده بود.
بالاخره، واقعیت این است که خانه توکلی مثل دیگر خانه های تاریخی یک بنای به جا مانده از گذشتگان ماست. شایعاتی که در مورد خانه شنیده می شوند، چیزی جز بیهوده گویی نمی تواند باشد.
ویژگی های خانه توکلی
در هنگام ورود به خانه توکلی، اولین چیزی که جلب توجه می کند، درب ورودی آن است. نمای داخلی و بیرونی درب ورودی، با کاشی های زیبا و نفیس تزیین شده اند. همچنین، این درب دارای دو کتیبه است که بر روی آن آیاتی از قرآن نوشته شده اند.
بعد از گذر از درب ورودی، حیاط زیبای خانه مقابل رویمان قرار می گیرد. حیاط دارای حوضچه ای زیبا و باغچه ای با درختان تنومند است.
بعد از این، اگر بتوانید از زیبایی های حیاط دل بکنید، نمای خانه دو طبقه توکلی را مشاهده خواهید کرد. آنچه توجه شما را در نگاه اول جلب می کند، ایوان و ستون های تزیین شده و زیبای آن است. خانه توکلی دارای ایوانی با ۵ ستون بسیار زیباست.
این ایوان دارای طرحی بسیار ظریف و خلاقانه است. ستون های ایوان با تزییناتی از قبیل آجرکاری و گچ بری به شکل زیبایی تزیین شده اند.
از کف حیاط توسط چند پله می توانید به ایوان خانه راه یابید. سپس، با ورود به داخل خانه اتاق های متعددی مشاهده خواهید کرد. این خانه در گذشته دارای دو بخش تابستان نشین و زمستان نشین بود. بعد از اینکه در سال ۱۳۸۹ خورشیدی مرمتی روی خانه انجام گرفت، بخش تابستان نشین آن تخریب گردید.
اسکلت اصلی خانه توکلی مشهد از چوب بنا شده است. تمامی اتاق های خانه، دارای پنجره های ارسی با شیشه های رنگی و مشبک هستند.
یکی از ویژگی های بارز خانه توکلی، استفاده از عناصری همچون پله و ایوان های ستون دار است. در دوره ای از قاجار که خانه توکلی ساخته شد، استفاده از این عناصر به تازگی مرسوم شده بود. همچنین، استفاده از آجرکاری به شکل منظم و دقیق از ویژگی های دیگر خانه توکلی است.
بازدید از این خانه قدیمی را در مشهد از دست ندهید
مشهد با وجود داشتن حرم مطهر امام رضا (ع) پذیرای زائران بسیاری است. با این وجود، نمی توان از زیبایی ها و جاذبه های گردشگری آن چشم پوشید. خانه هایی مثل خانه توکلی در مشهد، ارزش توجه بیشتر شما را دارند.
بنابراین، در سفر خود به مشهد چه در حکم یک زائر چه به عنوان گردشگر حتما به خانه توکلی سری بزنید. خواه با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی بخواهید به مشهد سفر کنید، از دیدن آثار باستانی مشهد غافل نشوید.
“دستی بر ایران” ضمن معرفی جاذبه های گردشگری مشهد، شما را به بازدید از خانه توکلی مشهد دعوت می کند.
خانه توکلی مشهد کجاست؟
این خانه که از آثار تاریخی مشهد محسوب می‌شود، در بلوار نواب صفوی، در نزدیکی حرم رضوی قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق خانه توکلی مشهد را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره خانه توکلی مشهد
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
خانه توکلی مشهد چه جاذبه‌هایی دارد؟
این خانه‌ی قدیمی که جزو آثار ملی ثبت‌شده‌ی ایران است، با وجود قدمتش استحکام و زیبایی درخور توجهی دارد. معماری بنا و تزیینات کاشی‌کاری، منبت‌کاری و دیوارنگاره‌های آن به سبک آثار دوره‌ی قاجار است.
در موزه خانه توکلی مشهد، تندیس دانش‌آموزان و مربی مکتب‌خانه (میرزا یا مکتب‌دار)، نمایی از مکتب‌خانه‌های قدیم را پیش چشم مخاطب قرار می‌دهد.
مهم‌ترین ویژگی معماری خانه توکلی مشهد چیست؟
مهم‌ترین ویژگی این بنای دو طبقه، اسکلت چوبی آن است. جالب است بدانید در ساخت این خانه از آهن استفاده نشده است و با وجود ستون‌های آجری، مستحکم و پابرجا مانده است.
واقعیت خانه‌های ترسناک مشهد چیست؟
شایعاتی مبنی بر ترسناک‌بودن خانه توکلی شنیده می‌شود. واقعیت این است که این خانه مدت زیادی متروک و بی‌استفاده بوده است. به همین دلیل، به سرپناهی برای تنگدستان و افراد بی‌خانمان تبدیل شده بود. حضور این افراد و رفت‌و‌‌آمد‌های شبانه‌ی آنها موجب گمان‌های نادرست و شایعه‌ی حضور اجنه در این خانه می‌شود.
بنابراین، دلیلی برای ترس وجود ندارد و این منزل تاریخی از آثار دیدنی و ارزشمند به‌جا‌مانده از گذشتگان ماست.
