کاشان شهری بسیار زیباست که بیش از هفت هزار سال قدمت شهرنشینی دارد. این شهر از دوره صفوی، مورد توجه پادشاهان قرار داشته است. به همین دلیل بناهای تاریخی بسیاری در آن ساخته شدند. از مهم ترین بناهای ساخته شده در کاشان، می توان خانه های تاریخی آن را نام برد. خانه تاریخی آل یاسین از جمله جاهای دیدنی کاشان است که در دوره قاجار بنا شده است.
تاریخچه خانه تاریخی آل یاسین کاشان
این خانه سنتی در اواسط قرن نوزدهم میلادی به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. البته بنای این خانه را به محمد شاه قاجار نسبت می دهند، در صورتی که محمد شاه فقط خانه را گسترش بخشیده است. فتحعلی شاه این خانه را برای سید محمد تقی حسینی بنا کرد که از جمله علما و مراجع دوره قاجار بود.
خانه آل یاسین بعدها به صورت موروثی به نظام الدین مجتهد کاشانی ملقب به “آل یاسین” تعلق گرفت. ایشان بعد از دوره مشروطه، اولین نماینده مردم کاشان در مجلس شورای اسلامی بودند.
خانه تاریخی آل یاسین تا سال ۱۳۶۵ خورشیدی به عنوان منزل مسکونی کاربرد داشت. سپس، این خانه در سال ۱۳۷۰ توسط شهرداری خریداری شد. مرمت و بازسازی آن در فواصل بین سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۶ خورشیدی انجام گرفت. امروزه این خانه به محل معاونت عمرانی شهرداری کاشان تغییر کاربری داده شده است.
خصوصیات خانه تاریخی آل یاسین کاشان
در کنار درب ورودی خانه آل یاسین، دو سکو وجود دارند. این سکوها، پیرنشین یا شیخ نشین نام دارند و برای نشستن افراد مسن طراحی شده اند. بعد از عبور از درب اصلی، به داخل هشتی قدم می گذاریم که فضایی بین کوچه و حیاط را شامل می شود.
وقتی از هشتی خانه آل یاسین عبور می کنیم، به فضای سرپوشیده ای قدم می گذاریم که در حقیقت بیرونی خانه است و حوضخانه هم نامیده می شود. حوضخانه که به دالان حجاب نیز شهرت دارد، متشکل از دالان بزرگی است که بیرونی را به کوچه ارتباط می دهد. این مکان در گذشته محل اقامت مسافرین و مهمان های ساکنین بوده است.
در مرکز حوضخانه حوض زیبایی به چشم می خورد. همچنین، در اطراف آن دو ردیف اتاق قرار دارند که به صورت دو طبقه ساخته شده اند. طبقات خانه به صورت جداگانه برای اقامت بانوان و آقایان مورد استفاده قرار داشت. آقایان در طبقات پایین و بانوان در طبقات بالا سکوت داشتند. تمامی اتاق های خانه تاریخی آل یاسین، دارای پنجره های ارسی هستند و به صورت عمودی باز و بسته می شوند.
خانه آل یاسین دارای اندرونی هم می باشد که حیاطی جدا از بیرونی برای آن تعبیه شده است. اندرونی خانه برخلاف بیرونی، حیاط و حوض بزرگی دارد و باغچه ای زیبا دارد.
از آنجایی که قسمت راست اندرونی آفتاب گیر است، اتاق های آن در زمستان مورد استفاده قرار می گیرند. این اتاق ها به اصطلاح زمستان نشین هستند. قسمت چپ اندرونی هم پشت به آفتاب است و تابستان نشین می باشد.
اندرونی خانه آل یاسین، اتاقی به نام کرسی نشین دارد. در این اتاق، کرسی بزرگی وجود دارد که ساکنین در زمستان به دور آن جمع می شدند. در زیر اتاق چاله ای به نام چاله زغال وجود دارد که محل تامین گرمای کرسی بوده است.
سبک معماری این خانه تاریخی
خانه تاریخی آل یاسین نمونه ای از خانه های ایرانی در مرکز فلات ایران است که در آن از چندین سبک معماری استفاده شده است. این سبک ها عبارتند از:
- سبک گودال باغچه: خانه آل یاسین به صورت پله ای ساخته شده است. چند پله از شاه نشین تا کف سرداب به طرف پایین وجود دارند. به این ترتیب، از کف سرداب تا سطح زمین، ۶ متر اختلاف سطح داریم. به دلیل عدم وجود لوله کشی در گذشته، از این اختلاف سطح برای استفاده از آب قنات استفاده می شد.
- سبک حجابدار: خانه آل یاسین، دارای اندرونی و بیرونی است که جزو سبک حجابدار در معماری ایرانی است. این خانه همچنین دارای در و پنجره های تو در تو است که موجب عدم دسترسی افراد غریبه به خانه می شود.
- سبک درونگرا: در بیرون خانه تقریبا هیچ تزییناتی نداریم اما وقتی به داخل اتاق ها وارد می شویم تزیینات زیادی دیده می شوند. تزییناتی از قبیل مقرنس کاری، گچ کاری و… در داخل اتاق ها باعث زیبایی هرچه بیشتر خانه می گردند.
- قرینه سازی: در ساخت خانه از سبک تقارن بهره برده اند. به این صورت که تقریبا دو جهت خانه به صورت قرینه هستند.
علاوه بر آن، اندرونی خانه تاریخی آل یاسین دارای ایوان بسیار زیبایی است. در هنگام سفر شاه و خانواده اش، این ایوان توسط آنها مورد استفاده قرار می گرفت و ایوان شاه نشین نام دارد. در زیر ایوان شاه نشین، سردابی وجود دارد که در تابستان مورد استفاده قرار می گرفت.
خانه دارای چندین سرداب دیگر نیز هست. سرداب زیر شاه نشین، سرداب اصلی خانه می باشد. داخل سرداب ها سردابه های کوچکی وجود دارند که “پس سرداب” نام دارند. این پس سرداب ها، برای خنک نگه داشتن آب و مواد غذایی هستند. در گوشه سرداب اصلی پنجره ای مشبک قرار دارد که به بادگیر متصل شده است.
بادگیرهای خانه تاریخی آل یاسین بر خلاف برخی بادگیرهای یزد که هشت پر هستند، به صورت چهار پر ساخته شده اند. این بادگیر باد را از چهار سمت به داخل خانه می کشاند. در زیر بادگیر، چاهی نیمه عمیق حفر شده است. جریان آب این چاه باعث خنکی هوای اتاق می شود.
بازدید از این خانه تاریخی را از دست ندهید
کاشان شهری بسیار زیباست که با خانه های تاریخی شهرت پیدا کرده است. خانه تاریخی آل یاسین یکی از آنهاست که ویژگی های منحصر به فرد زیادی دارد. جاذبه های گردشگری کاشان بیشتر از چیزی هستند که تصورش را بکنید.
اگر از آژانس های مسافرتی تورهای ایرانگردی می خرید یا به صورت شخصی به کاشان سفر می کنید، بازدید از خانه آل تاریخی یاسین را در اولویت قرار دهید. این خانه تاریخی باشکوه می تواند شما را به دوره قاجار ببرد و با معماری خاص خود، حال و هوای آن دوره را برای شما زنده کند.
“دستی بر ایران” توصیه می کند که در داخل کاشان با راهنمای محلی سفر کنید تا بازدید از این بنا برای شما آسان تر شود.
خانه تاریخی آل یاسین کجاست؟
خانه تاریخی آل یاسین در خیابان امام خمینی، خیابان کریم‌زاده دوازدهم از محله‌ی «باغچه‌ی شاهی» کاشان واقع شده است. موقعیت این خانه تاریخی را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره خانه تاریخی آل یاسین
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
سبک معماری خانه تاریخی آل یاسین چگونه است؟
در ساخت خانه تاریخی آل یاسین، چندین سبک معماری ازجمله سبک «گودال‌باغچه»، «درونگرا»، «حجابدار» و «قرینه‌سازی» اعمال شده است.
تاریخچه‌ی تملک و کاربری خانه تاریخی آل یاسین چگونه بوده است؟
فتحعلی‌شاه خانه آل یاسین را برای سید محمد‌تقی حسینی بنا کرد که ازجمله علما و مراجع دوره‌ی قاجاریه بود. بعدها این خانه به‌صورت موروثی به نظام‌الدین مجتهد کاشانی، ملقب به «آل‌یاسین» تعلق گرفت و تا سال ۱۳۶۵ خورشیدی به‌عنوان منزل مسکونی کاربرد داشت. سپس در ۱۳۷۰، شهرداری کاشان خانه تاریخی آل یاسین را خرید و پس از مرمت، به «معاونت عمرانی شهرداری کاشان» تغییر کاربری داده شد.
پلان خانه تاریخی آل یاسین چگونه است؟
کنار در ورودی ۲ سکو و پس از آن، هشتی قرار دارد. سپس، فضای سرپوشیده‌ای واقع شده که در حقیقت، بیرونی خانه است و به «حوضخانه» و «دالان حجاب» نیز شناخته می‌شود. در مرکز حوضخانه، حوضی زیباست و دو طرف آن اتاق‌هایی در دو طبقه قرار دارند. بعد از آن، حیاط اندورنی است با حوضی بزرگ‌تر و مجموعه‌ای از اتاق‌های زمستانی و تابستانی.
خانه تاریخی آل یاسین در چه دورانی و به دستور چه کسی ساخته شد؟
این خانه‌ی سنتی در اواسط قرن نوزدهم میلادی، به‌دستور فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد و محمد‌شاه قاجار آن را گسترش بخشید.
