خانه امین السلطان تهران؛ سرگذشت و احیای بنا

خانه امین السلطان تهران، بنایی متعلق به دوره قاجار است که در خیابان لاله زار تهران قرار دارد. این خانه‌ی تاریخی، محلی برای نشست‌های سیاسی در دوره قاجار به شمار می‌رفت که این امر ارزش آن را دو چندان می‌کند. بنای مزبور، در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، به ثبت ملی ایران رسیده است‌ و هم اکنون از جاهای دیدنی تهران به حساب می‌آید.

دیرینگی ساخت و مرمت خانه امین السلطان تهران

ناصرالدین شاه قاجار در دوره حکومت خود، آبدارچی مورد اعتمادی داشت که به دلیل هوش و استعدادش، در حرفه‌ی خود بسیار موفق بود. او به دلیل همین استعداد، توانست به تدریج پیشرفت کند و به مقام «آبدارباشی» و «سقاباشی» ارتقا پیدا کند.

وی، به دلیل دقت در کار و تنظیم امورِ مربوط به آبدارخانه، مورد توجه ناصرالدین شاه قرار گرفته بود. به این ترتیب، در سال ۱۸۶۹ میلادی، ناصرالدین شاه، لقب «امین السلطان» را به او اعطا نمود.

او به تدریج، سِمَت‌های مختلفی از قبیل وزارت دربار، گمرگ، خزانه، ریاست اندرونیِ همایونی و… را نیز دریافت نمود. امین السلطان در سال ۱۸۸۲ میلادی، هنگام سفر به خراسان به همراه ناصرالدین شاه، به علت بیماری در میانه‌ی راه درگذشت.

پس از مرگ او، دومین پسرش به نام «میرزا علی اصغر خان»، بسیاری از سمت‌های پدرش را عهده‌دار شد. این شخص، در دوره‌های مختلفی از قبیل دوره ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدشاه قاجار به مقام صدرات دربار نائل شد.

علی اصغر، علاوه بر لقبِ «امین‌السلطانیِ» پدرش، القاب متعدد دیگری نیز دریافت کرد که عبارت بودند از: صاحب جمع، امین‌الملک، اتابک اعظم و…

ناصرالدین شاه، در سال‌های بین ۱۸۸۶ تا ۱۸۹۵ میلادی، زمین‌های موجود در باغ لاله‌زار تهران را به درباریان فروخت. علی اصغرِ امین السلطان نیز زمینی را در آن‌جا خریداری نمود و عمارتی بنا کرد. بعدها این عمارت به «خانه امین السلطان تهران»، شهرت یافت.

پس از مدت کوتاهی، در دوره‌ی مشروطه، علی اصغر به دست فردی به نام «عباس صراف» ترور شد. بنابراین، عمارت او به نوادگانش واگذار گردید.

سپس، در سال ۱۲۹۵ خورشیدی، «رحیم اتحادیه تبریزی» قسمت‌هایی از عمارت مزبور را از نوادگان وی خریداری نمود. به همین دلیل، هم اکنون این عمارت با عنوان «خانه اتحادیه» نیز شهرت دارد.

در سال ۱۳۱۳ خورشیدی، رحیم اتحادیه وفات یافت و بخش‌های خریداری شده از عمارت مزبور، به وُرّاث او رسید. به همین دلیل، برخی این بنای تاریخی را خانه اتحادیه امین السلطان نیز می‌خوانند. نوادگان او تا پایان حکومت پهلوی در این عمارت ساکن بودند.

شایان توجه است که سایر قسمت‌های بنای مزبور که به رحیم اتحادیه تعلق نداشت، در طی سال‌های بعد به مغازه، کارگاه شیشه‌بری، سینما و… تبدیل شدند.

پس از انقلاب 1357 و در سال ۱۳۹۳ خورشیدی، بخش‌هایی از این بنا که به کارگاه‌های شیشه‌بری و… اختصاص یافته بودند، دچار آتش‌سوزی شدند. سپس، شهرداری تهران برای جلوگیری از تخریب سایر قسمت‌های بنای مزبور، در سال ۱۳۹۴ خورشیدی، آن را از ورثه خریداری نمود‌.

این بنا، در سال ۱۳۵۰ خورشیدی، سه ماه، تحت مرمت و بازسازی قرار گرفت تا سریال «دایی جان ناپلئون» در آن فیلمبرداری شود. مرمت دیگر نیز در سال ۱۳۹۴ خورشیدی بر روی آن انجام گرفت.

ویژگی‌ها و سبک معماری

خانه امین السلطان همانند بسیاری از خانه‌های قدیمی ایرانی، از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده است. هر کدام از این قسمت‌ها، دارای در مجزا هستند.

ورودیِ قسمت بیرونیِ بنای مزبور، به خیابان لاله زار تهران، باز می‌شود. درِ این ورودی، دارای یک سردر با کتیبه‌ای حاوی اسماء الهی و ستون‌های نیم‌گِرد توکاری در دو ضلع هستند.

علاوه بر آن، بالای ورودی مورد نظر، قوسی وجود دارد که مزیّن به آجرهای تراش‌دار است. همچنین، درِ قسمت اندرونی به یکی از کوچه‌های لاله زار تهران باز می‌شود.

در واقع، خانه امین السلطان دارای 5 ساختمان تاریخی است که در زمینی به مساحت ۸ تا ۱۰ هزار هکتار ساخته شده‌اند. زمان ساخت هر کدام از این ساختمان‌ها با هم تفاوت دارند.

اصلی‌ترین ساختمان عمارت مزبور در ضلع شمالی واقع شده است که حوادث تاریخی، دیدارها و نشست‌های سیاسی مختلف در آن انجام می‌شد. علاوه بر آن، در قسمت مرکزی حیاط این عمارت ساختمانی وجود دارد که بلندتر از ساختمان‌های دیگر است.

همان‌طور که گفته شد، این ساختمان به عنوان لوکیشن سریال دایی جان ناپلئون کاربرد داشته است. ساختمان مزبور، سازه‌ای دو طبقه با درهای فلزی و دو ستون سنگی است که جلوه‌ی بسیار زیبایی دارد.

وسط حیاط عمارتِ امین السلطان و در میانه‌ی باغ، حوضی بیضی شکل مشاهده می‌شود که با الهام از معماری اروپایی ساخته شده است. این امر نشان از آن دارد که این بنا در نیمه‌ی دوم دوره قاجار ساخته شده است. استفاده از سبک معماری اروپایی در آن دوره بسیار مرسوم بود.

حتماً از خانه امین السلطان تهران دیدن کنید

چنانچه به بازدید از خانه‌های قدیمی علاقه دارید، می‌توانید طی سفر به پایتخت با تورهای ایرانگردی، از خانه امین السلطان بازدید کنید. این خانه، ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است که گردشگری میراث فرهنگی آن را جزو آثار ملموس دسته‌بندی می‌کند.

دستی بر ایران پیشنهاد می‌کند که در کنار بازدید از این بنای تاریخی، از سایر جاذبه‌های گردشگری تهران نیز دیدن کنید.

خانه امین السلطان کجاست؟

این خانه‌ در خیابان لاله‌زار شهر تهران قرار دارد. مکان دقیق آن را در نقشه‌ی زیر ملاحظه بفرمایید:

پرسش‌های متداول درباره خانه امین السلطان

برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.