تل آتشین دارستان بم (تپه ای باستانی) در ۳۰ کیلومتری شرقی ارگ قدیم بم (بزرگترین سازه خشتی در جهان) قرار دارد. این تل (تپه) در روستایی به نام دارستان قرار گرفته است که مربوط به دوره نوسنگی پیش از سفال (عصر حجر متاخر یا نخستین انقلاب کشاورزی) می باشد. این تل از کهن‌ترین جاهای دیدنی بم به حساب می‌آید.
دوره نوسنگی پیش از سفال، دوره ای از تمدن بشری است که در آن یکجانشینی رواج پیدا کرده بود و مردم به تازگی به دامپروری و کشاورزی روی آورده بودند. با این وجود، در این دوره استفاده از سفال مرسوم نبود.
باستان شناسان آغاز دوره نوسنگی را به ۱۱۰۰۰ سال پیش در سرزمین شام نسبت می دهند. این دوره با آغاز دوره مس سنگی (حدود ۶۵۰۰ سال پیش) به پایان می رسد. بنابراین، مطالعه بر روی این آثار باستانی، شیوه زندگی گذشتگان ما که هزاران سال پیش بر روی زمین زندگی می کردند، برایمان مشخص می کند. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۹ خورشیدی به ثبت ملی ایران رسید.
مطالعات باستان شناسی درباره تل آتشین دارستان بم
اولین بار این تپه توسط باستان شناسی به نام دکتر احمد مستوفی مورد توجه قرار گرفت. با این وجود، بیشتر مطالعات در مورد آن توسط شخصی به نام دکتر عمران گاراژیان صورت گرفت. در طی این کاوش های باستان شناسی، آثار بسیاری از این مکان تاریخی کشف شدند که عبارتند از: خانه های خشتی، ابزارهای فلزی، ابزارهای سنگی و پیکرک های گلین.
از جمله کشفیات بسیار جالب این تپه، می توان به هسته نیم سوخته یک خرما اشاره کرد. این هسته نشان می دهد که حدود ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد، این درخت در شهر بم قادر به رشد بوده است.
طی مطالعاتی که بر روی اشیای کشف شده انجام گرفت، باستان شناسان دریافتند که مواد اولیه بیشتر آنها از کوه های آتش فشانی کپوتی و اطراف دارستان تهیه شده است. این نشان می دهد که افراد ساکن این روستا در مسیر مهاجرت از غرب به شرق متوجه این منطقه می شوند. سپس، این تمدن در تپه آتشین دارستان بم شکل می گیرد.
به هر حال، تمامی آثار کشف شده از این مکان، نشان از این دارد که مدت ها پیش انسان هایی در آن استقرار داشته اند. حضور این افراد در مکان مزبور را مربوط به دوره نوسنگی پیش از سفال تا دوره مفرغ (رواج شهر نشینی) می دانند. وجود خانه های خشتی در این مکان گواهی بر این ادعاست.
به نظر می رسد که پس از مدتی این تل آتشین دارستان متروکه شده است. سپس، تمدن شکل گرفته در طی سالیان دراز، منقرض می شود. احتمال می رود عواملی همچون بیماری، جنگ، بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی سبب شده باشد که ساکنان آن، این مکان را سکونتگاه دائمی خود ندانند.
شکل گیری تمدن در کنار رودخانه پشت رود
همانطور که می دانید بیشتر تمدن ها در کنار رودخانه ها و مکان های پر آب شکل گرفته اند. تمدن دارستان نیز در حاشیه رودخانه ″پشت رود″ بم ایجاد شده است.
این رودخانه از ارتفاعات راین تا شهر بم نام ″تهرود″ به خود گرفته است. سپس، با گذشتن از شهر بم به پشت رود تغییر نام می دهد. رودخانه مزبور از روستاهای مختلف از جمله روستای دارستان عبور می کند و در نهایت، به دشت لوت می رسد.
آب این رودخانه در گذشته به صورت دائمی جریان داشت. امروزه، به دلیل حفر قنات و چاه های مختلف در برخی از فصل های سال آب آن خشک می شود. بنابراین، در طی سال های اخیر رودخانه مزبور به رودخانه ای فصلی مبدل گشته است. با این وجود، باز هم آب لازم برای سفره های زیرزمینی شهر بم از طریق این رودخانه تامین می شود.
ویژگی خانه های موجود در تپه آتشین دارستان بم
تمامی بناهای موجود در این روستا به شکل چهارگوش و L شکل هستند. مصالح مورد استفاده در آنها گل و سنگ بوده است و برای پوشش سقف از نی بهره می برده اند.
چنین به نظر می رسد که این بناها در گذشته دو طبقه بوده اند. طبقه اول بناهای مزبور به عنوان انبار و طبقه دوم آنها برای سکونت کاربرد داشته اند.
با توجه به اینکه هیچ ورودی برای این خانه ها تعبیه نشده است، به نظر می رسد ورود به خانه از طریق پشت بام صورت می گرفته است. در فضای داخل این خانه ها اجاق کوچکی در داخل دیوار مشاهده می شود.
بازدید از تپه باستانی چند هزارساله را از دست ندهید
مطالعه درباره گذشتگان و انسان هایی که پیش از ما وجود داشته اند، همیشه جالب بوده است. تل آتشین دارستان بم از جمله مکان هایی است که امکان مطالعه همراه با بازدید از آثار بر جای مانده را فراهم می کند. همه ساله گردشگرانی از داخل و خارج کشور برای بازدید از این تپه باستانی به روستای دارستان مسافرت می کنند.
اگر شما هم به بازدید از مکان های باستانی علاقه مند هستید، می توانید سفر خود را با تورهای ایرانگردی آغاز کنید. ″دستی بر ایران″ ضمن معرفی جاذبه های گردشگری کرمان و بم، شما را به بازدید از تل آتشین دارستان بم دعوت می کند.
تل آتشین دارستان کجاست؟
این تپه‌ی باستانی در استان کرمان و در ۳۵ کیلومتری شهر بم، در روستای دارستان قرار دارد. در زیر موقعیت مکانی روستای دارستان، در نزدیکی این تپه را مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره تل آتشین دارستان
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
آثار باستانی تل آتشین متعلق به چه دوره‌ای است؟
از آثار پیدا‌شده برمی‌آید که متعلق به دوره‌ی نوسنگی پیش از سفال باشند و از این دوره تا دوره‌ی مفرغ و رواج شهرنشینی، این محل سکونتگاه انسانی بوده است.
اولین تحقیقات بر روی تل آتشین از چه زمانی آغاز شد؟
تحقیق و کاوش در محوطه‌ی باستانی تل آتشین دارستان از دهه‌ی ۵۰ خورشیدی شروع شد.
چه آثاری در تل آتشین کشف شده است؟
در این تپه‌ی باستانی، خانه‌های خشتی، ابزارهای فلزی، ابزارهای سنگی و پیکرک‌های گلین یافت شده‌اند. کشف جالب هسته‌ی نیم‌سوخته‌ی خرما بوده است که از رشد درخت خرما در این منطقه در آن دوران خبر می‌دهد.
