«برج طغرل»، یکی از آثار به جا مانده از «دوره‌ی سلجوقیان» است که در خیابان ابن بابویه تهران و در نزدیکی «آرامگاه ابن بابویه» قرار دارد. این برج در شهر ری واقع شده است و یکی از جاهای دیدنی تهران به شمار می رود که نمای آجری بسیار زیبایی دارد.
برخی از باستان‌شناسان بر این باورند که این برج مانند عقربه‌های ساعت طراحی شده است. به همین دلیل، زاویه‌ی تابش نور خورشید به روی کنگره‌های آن، ساعات مختلف روز را به‌درستی نشان می‌دهد.
تاریخچه برج طغرل
این بنای تاریخیِ باشکوه، متعلق به دوره‌ی سلجوقیان است و از زمان ساخت آن حدود 9 سده می‌گذرد. باستان‌شناسان معتقدند این برج را به دستور «طغرل بیک»، حاکم وقت و در زمان انتقال پایتخت از «نیشابور» به «شهر ری» ساخته‌اند.
اختلاف نظرهایی در مورد صاحب مقبره برج
باستان‌شناسان و کارشناسان در مورد شخص مدفون در مقبره با هم اختلاف نظر دارند. برخی معتقدند صاحب این مقبره، طغرل بیک است که این برج به نام او، برج طغرل نام‌گذاری شده است. همچنین بر اساس متون قدیمی علاوه بر طغرل، نوادگان او از جمله «آلپ ارسلان و طغرل سوم» نیز، در این مقبره مدفون هستند.
عده‌ای دیگر معتقدند این برج محل دفن «خلیل السلطان فرزند تیمور لنگ و همسر» اوست. عده‌ای دیگر بر اساس متون و شواهد به جا مانده ادعا می‌کنند این برج محل دفن «فخرالدوله دیلمی» است.
«محمد محیط طباطبائی» یکی از باستان‌شناسان معروف ایران، این بنا را متعلق به «ابراهیم خواص»، صوفی ایرانی سده دهم میلادی، می‌دانست. سرانجام خود او نیز در این برج دفن شد.
معماری بیرونی بی‌نظیر برج
معماری این برج زیبا همواره گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند. در ساخت این سازه، بیشتر از هر مصالح دیگری، خشت و آجر به‌کار برده‌اند. در بین آجرها نیز از مخلوط آهک، خاک، خاکستر زغال، زاج و سفیده تخم‌مرغ استفاده کرده‌اند. به همین دلیل، این بنای تاریخی، یکی از محکم‌ترین بناهای آجری محسوب می‌شود.
مساحت بنا حدود 48 متر مربع است و ارتفاع آن بدون در نظر گرفتن گنبد، 20 متر است. مانند اغلب بناهای قدیمی، این برج هم دارای گنبد مخروطی شکل بوده، اما به مرور زمان، تخریب شده است. در حال حاضر، اثری از این گنبد باقی نمانده است. به همین دلیل، ارتفاع واقعی برج مشخص نیست.
کنگره‌های برج طغرل، 24 فرورفتگی و 24 برآمدگی دارد. این فرو رفتگی‌ها و برآمدگی‌ها علاوه بر ایجاد یک نمای زیبا، برای تشخیص زمان نیز استفاده می‌شدند و استحکام برج را افزایش داده‌اند.
معماری داخلی برج
علاوه بر معماری خارجی برج که خاص و متفاوت است، معماری داخلی آن نیز بسیار زیباست. این برج به صورت شمالی- جنوبی ساخته شده است و به همین دلیل، دو در در شمال و جنوب دارد.
ورودی اصلی را پر از نقش و نگار و بسیار زیبا طراحی کرده‌اند، اما امروزه آثار چندانی از آن دیده نمی‌شود. این طراحی‌ها در مرمت‌های انجام شده جای خود را به سنگ‌های مرمر داده است. قطر دایره داخلی بنا حدود 5 متر است تا در برابر زلزله و بلایای طبیعی، استحکام خوبی داشته باشد.
مرکز برج، محل تجمع بزرگان و سخنرانان بوده است، زیرا آن را به گونه‌ای ساخته‌اند که پژواک صدا را تا چند برابر افزایش می‌دهد. اگر در مرکز برج بایستید و صحبت کنید، حتی در مقابل درهای خروجی نیز می‌توان صدای شما را شنید.
دلیل ساخت برج طغرل
این برج کاربری مشخصی ندارد، اما کارشناسان معتقدند در گذشته کاربردی مشابه ساعت داشته است. احتمالا در ساعات مختلف روز و شب، از طریق سایه‌ی کنگره‌های برج، زمان را تشخیص می‌دادند.
به‌نظر می‌رسد دلیل اصلی ساخت این برج، ساخت مقبره برای طغرل بیک و مکانی برای دفن نزدیکان او بوده است. علاوه بر کاربری آن به عنوان ساعت و مقبره، از این برج برای رصد ستاره‌ها استفاده می‌کردند.
همچنین، شب‌ها بالای گنبدِ برج، مشعل‌هایی روشن می‌کردند تا راهنمای مسافران جاده‌ی ابریشم باشد و بتوانند از روی نور آن، موقعیت فعلی خود را تشخیص بدهند.
مرمت و باز سازی برج طغرل
این بنای تاریخی در طول زمان آسیب دیده است، بنابراین چندین بار آن را مرمت کرده‌اند. اولین بار، مرمت این برج را در سال 1301 به دستور «ناصرالدین شاه»، پادشاه قاجار، انجام دادند.
بازسازی دوم، بعد از انقلاب صورت گرفت و در سال 1377 به طور جدی به مدت دو سال آن را مرمت کردند. البته در بازسازی اخیر مشخص شد این بنای تاریخی دچار انحراف شده، اما تاکنون اقدام خاصی از سوی میراث فرهنگی صورت نگرفته است.
بازدید از برج طغرل را از دست ندهید
در حال حاضر، این برج یکی از مکان‌های زیبای گردشگری در کشور است. این بنای تاریخی با وجود تخریب و چندین بار مرمت، بسیار باشکوه است و بازدید از آن برای گردشگران لحظات فوق العاده‌ای رقم می‌زند.
برج طغرل یکی از آثار تاریخی ارزشمند شهر ری به شمار می‌رود. توصیه می‌کنیم اگر ساکن تهران هستید، حتما به شهر ری بروید و از این جاذبه تاریخی تهران بازدید کنید. با بازدید از این بنا، می‌توانید در تداوم گردشگری میراث فرهنگی کشور موثر باشید.
“دستی بر ایران” توصیه می‌کند که هنگام بازدید از این برج زیبا، گردشگری مسئولانه را مد نظر خود قرار دهید. با این کار شما به حفظ این اثر ملی کمک می‌کنید و با تاریخ و فرهنگ ناب ایرانی در دوره ساسانیان و نیز معماری ایران پس از اسلام آشنا می‌شوید.
برج طغرل کجاست؟
برج طغرل در خیابان ابن‌بابویه شهر ری در جنوب تهران و در نزدیکی آرامگاه ابن‌بابویه قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این برج را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش های متداول درباره برج طغرل
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
برج طغرل در چه دوره‌ای ساخته شده است؟
این برج در عهد سلجوقی و به‌دستور طغرل‌بیک ساخته شده است. طغرل‌بیک در زمان تغییر پایتخت از نیشابور به ری، دستور ساخت این برج را داده است.
کاربری برج طغرل چه بوده است؟
در دوره‌ی سلجوقی این برج به‌عنوان میل راهنما ساخته شد و بر بالای آن آتشی می‌افروختند تا مسافران راه ری را بیابند. کنگره‌های بدنه‌ی بیرونی برج نیز نشان از همین کاربری بناست. علاوه بر این، برج طغرل مقبره‌ی بزرگان و محلی برای رصد ستارگان نیز بوده است.
مقبره‌ی چه کسانی در برج طغرل قرار دارد؟
برخی معتقدند مقبره‌ی طغرل‌بیک، شاه دوره‌ی سلجوقیان، در این برج قرار دارد و از همین روی، برج را به نام او نام‌گذاری کرده‌اند. بر اساس متون قدیمی، علاوه بر طغرل، نوادگان او از جمله «آلپ ارسلان» و «طغرل سوم» در این مقبره مدفون هستند.
اولین بازسازی برج طغرل در چه زمانی انجام گرفته است؟
این برج برای اولین بار، در زمان ناصرالدین شاه قاجار بازسازی شده است.
