موزه پارس شیراز در ساختمانی قدیمی و نسبتاً کوچک، اما باشکوه برپا شده است. این عمارت در اواخر قرن ۱۸ میلادی درون باغ نظر ساخته شد. در آن هنگام، کریم‌خان زند در پایتختش شیراز، در رأس قدرت ایران بود. این عمارت یکی از جاهای دیدنی شیراز است که شما را به دل تاریخ پایتختی این شهر خواهد برد.
این بنا بخشی از یک پروژه‌ی سلطنتی بود که در آن، چندین ساختمان برای امور اداری دربار زند و استفاده‌ی عموم مردم شیراز ساخته شد. تعدادی از ساختمان‌های دیگر این پروژه عبارت‌اند از ارگ کریم‌خانی، مسجد وکیل، بازار وکیل و حمام وکیل.
تاریخچه‌ی بنای موزه پارس شیراز
این ساختمان زیبا با نظارت مستقیم کریم‌خان زند، سردودمان زندیه، ساخته شده است. عمارت، محلی برای پذیرایی از سفیران کشورهای مختلف، مهمانان و برگزاری آیین‌هایی چون عید نوروز بود و بعد از کریم‌خان به محلی برای تفریح شاهان و شاهزادگان تبدیل گردید.
در سال ۱۹۳۶ میلادی، این عمارت به موزه تبدیل شد؛ ولی در ۱۹۷۱ تعطیل گردید. ده سال بعد و در سال ۱۹۸۱ میلادی سازمان میراث فرهنگی آن را بازسازی و دوباره به‌عنوان موزه بازگشایی نمود.
موقعیت و ظاهر موزه پارس شیراز
ساختمان موزه در دل باغ سرسبزی به‌نام باغ نظر قرار دارد، عمارتی کلاه فرنگی و دو طبقه که با ارتفاع 130 سانتی‌متر از زمین بنا شده است. عمارت‌های کلاه‌فرنگی معماری ایرانی‌اروپایی دارند و معمولاً در میان باغ با گنبدی مخروطی‌شکل بنا می‌شدند.
نمای بیرونی موزه پارس کاشی‌هایی دارد که با نقوش گل و طرح درخت زندگی تزیین شده‌اند و گل‌ها و پرنده‌های بسیاری را در هارمونی دلنشینی به نمایش می‌گذارند. طراحی چندضلعی، این بنا را به ساختمان‌هایی از نوع مقبره شبیه کرده است؛ لیکن تزیینات زیبا و کاشی‌کاری‌های آن، فقط حس باغ‌بودن را القا می‌کنند.
بیرون بنا به‌صورت هشت‌ضلعی غیر‌منظم به چشم می‌آید و برای ورود به عمارت باید از چند پله بالا رفت. عمارت موزه پارس یک تالار اصلی و چندین شاه‌نشین دارد. گنبد مرکزی، مقرنس‌کاری شده و شکوه خاصی به این بنای زیبای زندی بخشیده است. در زیر این گنبد خیال‌انگیز، حوضی سنگی کار گذاشته‌اند که مانند بنا، هشت‌ضلعی است و با ساختار هندسی آن هم‌خوانی دارد. پنجره‌های بزرگ با شیشه‌های رنگی گرداگرد تالار تعبیه شده‌اند و تصویر باغ را برای ساکنان عمارت دلپذیرتر می‌کنند. دیوارها نیز با نقاشی ایرانی و طرح‌های گل و مرغ آراسته شده‌اند. در نقاشی‌ها، رنگ‌های رایج دوره‌ی زندیه، یعنی قرمز و طلایی، بسیار به چشم می‌آید.
اگر در حین بازدید از مجموعه زندیه، به ارگ کریم‌خانی نیز بروید، متوجه این ترکیب رنگ قرمز تیره و طلایی در تزیینات سقف و دیوارهای داخل اتاق‌ها می‌شوید.
در دوره‌ی آقا محمدخان قاجار، نقاشی‌های بنا آسیب دید و بعضی با گچ پوشانده شد. در سال‌های ۱۹۶۶ و ۱۹۸۵ میلادی تلاش شد تا با برداشتن گچ‌های سقف شاه‌نشین شمالی، نقاشی‌های دوره‌ی زندی پدیدار شود؛ ولی باقی شاه‌نشین‌ها هنوز سقفی پوشیده با گچ دارند.
باغ نظر که عمارت موزه پارس شیراز در دل آن قرار دارد، درگذشته وسیع‌تر بوده است؛ هرچند که اکنون نیز آن‌قدر فراخ هست که عمارت کلاه فرنگی را در بر بگیرد و برای بازدیدکنندگان فضایی دلنشین ایجاد نماید . باغ درختان کهنسالی دارد که به‌عنوان میراث طبیعی ثبت شده‌اند.
دیدنی‌های موزه
از سال ۱۹۳۴ میلادی، تصمیم بر این شد که از این بنا به‌عنوان موزه استفاده شود. ازاین‌رو، برخی از نفیس‌ترین اشیا، در ویترین‌های موزه پارس شیراز به نمایش درآمدند.
فضای داخلی موزه پارس شیراز پلان چلیپایی دارد که ویترین‌ها در آن چیده شده‌اند. روی دیوارها هم اشیا کوچکی وجود دارند که چشمان هنردوستان را به خود می‌خوانند. در هر گوشه از فضای کوچک این عمارت زیبا، به‌طور حتم، یکی از اشیای موزه توجه شما را جلب خواهد نمود.
آرامگاه کریم‌خان زند
کریم‌خان زند بنا بر وصیتش در شاه‌نشین شرقی عمارت دفن گردید. بعدها آقامحمد خان قاجار به‌دلیل کینه‌ای که از وی به دل داشت دستور داد استخوان‌های کریم‌خان را در آوردند و در زیر پله‌های کاخ گلستان در تهران دفن کردند تا گذرندگان هر روز بر استخوان‌های او پا بگذارد. در دوره‌ی رضاشاه پهلوی، استخوان‌های باقی‌مانده به محل اولیه‌ی دفن، یعنی عمارت باغ نظر برگردانده شد. امروزه مزار این پادشاه زندیه در عمارت دیدنی است.
اشیا موزه
اشیا بسیاری از دوره‌های مختلف در موزه پارس نمایش داده می‌شوند که تعدادی از آن‌ها چنین‌اند:
- سردیسی یافت شده از داراب فارس و متعلق به دوره‌ی ساسانیان.
- کوزه‌ی لوله‌منقاری قرمز که در رودبار یافت شده است و قدمتش به هزاره‌ی دوم پیش از میلاد بازمی‌گردد.
- خمره‌ی سفالی منقوش که در جلیان فسا یافت شده است و قدمتش به هزاره‌ی سوم قبل از میلاد بازمی‌گردد.
- کوزه‌ی لوله‌منقاری مربوط به هزاره‌ی اول پیش از میلاد.
- کتاب‌های خطی باارزش مانند 13 برگ از «مثنوی معنوی» به‌خط ملاصدرا که مربوط به عهد صفویه است.
- زره زنجیر‌بافت فولادی و سپر فلزی با آیاتی از قرآن متعلق به دوره‌ی زندیه.
- شمشیر فولادی دودم و کلاه‌خودی با تزیینات طلا از عهد صفویه.
- قلمدان‌های لاکی، قاب‌های آینه‌لاکی کتیبه‌دار، جعبه‌ی لوازم آرایش لاکی و یک قاب آینه‌ی لاکی با تصویر بایزید بسطامی و شاگردانش که همگی متعلق به عهد صفویه هستند.
- چند قرآن دست‌نویس باارزش، مانند قرآنی به‌قلم شاهرخ تیموری، دومین پادشاه دودمان تیموریان.
- طلسمی با حروف ابجد و متعلق به دوره‌ی قاجار.
- تابلویی به‌شیوه‌ی نگارگری ایرانی از جعفر، نقاش دربار زندیه که کریم‌خان زند را میان درباریان و در حال کشیدن قلیان نشان می‌دهد.
- نقاشی‌هایی از دوره‌ی معاصر، مانند نقاشی «حافظ و شاخ‌نبات»، اثر میرمصور و چهره‌ی کریم‌خان زند، اثر صدرالدین شیرازی.
- قلیان نقره قلم‌زنی، ظروف برنجی و قلیان طلاکوب از دوره‌ی پهلوی که در ویترینی خاتم‌کاری‌شده قرار دارند.
- ظروف و اشیا مفرغی مربوط به هزاره‌ی اول پیش از میلاد که در لرستان کشف شده‌اند.
موزه پارس شیراز، یادگاری از وکیل‌الرعایا
اگر به شیراز سفر کردید، دیدار از این عمارت کلاه فرنگی هم می‌تواند خاطراتی از جنس تاریخ برایتان بسازد؛ روزگاری که کریم‌خان زند در شاه‌نشین عمارت می‌نشست و مهمان‌ها را به حضور می‌پذیرفت، روزگاری که این کوشک کلاه فرنگی رنگ و بوی تابلوهای مینیاتور ایرانی را داشت و صدای پرندگان خوش‌الحان میان شاخ و برگ درختانش می‌پیچید و به گوش وکیل‌الرعایا می‌رسید. این بنا را می‌توانید تقریباً روبه‌روی ارگ کریم‌خانی، در گوشه‌ی میدان شهرداری بیابید.
موزه پارس شیراز کجاست؟
این موزه در مرکز شهر شیراز، خیابان لطفعلی‌خان و نزدیک ارگ کریم‌خان زند قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این موزه را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره موزه پارس شیراز
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
کدام جاهای دیدنی شیراز در نزدیکی موزه پارس قرار دارد؟
ارگ کریم‌خان، مسجد وکیل، حمام وکیل، مدرسه‌ی خان و آرامگاه حافظ در نزدیکی موزه قرار دارند.
این بنا در چه دوره‌ای ساخته شده است؟
عمارت کلاه فرنگی باغ نظری که امروزه به موزه تبدیل شده است در دوره‌ی زندیه و با نظارت مستقیم کریم‌خان زند ساخته شد.
