آشنایی با تاریخچه و معماری بازار وکیل شیراز

شهر شیراز از کلان شهرهای ایران و مرکز استان فارس می باشد. این شهر زیبا، دارای جاذبه های گردشگری بسیار است. جاهای دیدنی شیراز اعم از تاریخی، طبیعی، مذهبی و… باعث شهرت هرچه بیشتر آن شده است. از جمله جاذبه های تاریخی این شهر، می توان به بازار وکیل شیراز اشاره کرد.

بازار وکیل که به نام وکیل الرعایا هم نامیده می شود، با مغازه های رنگین و نوع معماری خود شناخته می شود. این بازار توسط کریم خان زند و با هدف خرید وفروش، داد وستد و حتی امانت داری بنا شد. کریم خان زند شیراز را به پایتختی انتخاب کرده بود. به این ترتیب، بناهای زیادی از قبیل مجموعه وکیل که شامل بازار، مسجد و حمام است، در شیراز بنا شدند.

بازار وکیل شیراز در مرکز این شهر و شرق میدان شهرداری بنا شده است. ساخت این بازار به نیمه قرن هجدهم میلادی بر می گردد که 21 سال به طول انجامید. از بازار جهرم به عنوان خواهر دوقلوی بازار وکیل یاد می شود.

سبک معماری و معرفی قسمت های مختلف بازار وکیل شیراز

برای ساخت بازار وکیل از مصالحی همچون گچ، آجر و آهک استفاده شده است. دیوارهای این بنا، روی پایه هایی از تخته سنگ تراشیده، قرار دارند. سقف بازار آن دارای چهار سوق است که محل تقاطع چهار راسته بازار با کریدورهای جانبی می باشد.

بازار وکیل ۷۴ دهانه تاق ضربی به بلندای بیش از ۱۱ متر دارد. تاق بازار وکیل شیراز نسبت به تمامی بازارهای کشور بلندتر است. البته امروزه به دلیل خاکریزی کف، یک متر از ارتفاع تاق آن کاسته شده است.

علاوه برآن، این بازار دارای ۵ در بزرگ یا به عبارت دیگر ۵ ورودی است. همچنین، بازار دارای سه فضا است که هر یک برای هدف خاصی ایجاد شده اند. فضاهای آن عبارتند از:

• گذرگاه: محل عبور مشتریان است.
• حریم مغازه: این مکان از سطح زمین به اندازه دو پله بالاتر است. علت بالاتر بودن آن از سطح زمین این است که اجناس داخل مغازه از رطوبت حفظ شوند.
• فضای مغازه: این فضا جایگاهی برای فروش اجناس است.

معماری این بنا برگرفته از بازار قیصریه لار است. همچنین، این بازار مشابه بازارچه بلند اصفهان که ساخته شاه عباس می باشد، ساخته شده است. تفاوت آن با سایر بازارها در پهنا و عرض است. بازار وکیل پهنای بیشتری نسبت به سایر بازارها دارد.

علاوه برآن، بازار وکیل شیراز دارای دو راهرو بوده که به شکل صلیب به هم پیوند می خورند. دو راهروی آن، راهروی شمالی-جنوبی و شرقی-غربی هستند. در محل تقاطع آنها چهار سوقی بر روی یک هشتی بنا شده است.

راهروهای بازار به چهار جهت مختلف انشعاب می یابند. در هر طرف این بازار بخش های مختلفی وجود دارد که در هر کدام از آنها اصناف متفاوتی مشغول کار هستند. از جمله بخش های بازار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بازار بزرگ:‌ انواع کالاها در این بازار وجود دارند.
• بازار بزازان: مربوط به پارچه فروشان است.
• بازار خیاطها
• بازار کلاهدوزها
• بازار سراج ها
• بازار شمشیر گرها و…

راسته های مختلف بازار وکیل شیراز

راسته شمالی بازار یا همان ضلع شمالی-جنوبی از دروازه اصفهان شروع می شود و تا سرای مشیر ادامه می یابد. این راسته از اصلی ترین قسمت های بازار بوده که ۴۱ جفت مغازه و ۴۸ تاق دارد. مغازه های این راسته در دوطرف آن و روبروی یکدیگر قرار گرفته اند. اغلب مغازه ها دارای پستو و دو طبقه هستند.

جلو هرکدام از مغازه ها سکویی از قطعات سنگی بزرگ وجود دارد که روی آنها ترنج هایی به شکل برجسته کنده کاری شده است. در این راسته دوخت کلاه و ترمه انجام می شود.

راسته دیگر بازار وکیل شیراز که ورودی آن از سمت سردر مسجد وکیل می باشد، در گذشته به بازار شمشیرگرها شهرت داشت. در این راسته ۱۱ جفت مغازه وجود دارند. همچنین، درب ورودی کاروانسرای وکیل در این راسته قرار دارد. امروزه این کاروانسرا به نام سرای فیل شناخته می شود. در این راسته بزازها و ترکش دوزها فعالیت می کنند. همچنین انواع صنایع دستی شیراز و استان فارس در این راسته عرضه می شوند.

راسته شرقی-غربی بازار، دارای دو بخش خاوری (شرقی) و بخش باختری (غربی) است. بخش خاوری ۴ سوق دارد که به نام بازار علاقه بندان نیز خوانده می شود. ۱۹ جفت مغازه در این راسته وجود دارند. هم اکنون بخش خاوری مرکز فروش فرش است و چند مغازه عطاری نیز در آن دیده می شود.

همچنین، بخش باختری بازار نیز دارای ۴ سوق و ۱۰ جفت مغازه است. این راسته نیز مرکز فروش فرش های دستبافت است.

زیر چهار سوق این بازار حوضی بزرگ از جنس مرمر قرار داشت. آب این حوض از طریق آبراهی که زیر بازار ترکش دوزها قرار دارد، تامین می شد. آبراه دارای تاق ضربی بوده و از آجر و ساروج ساخته شده است.

لازم به ذکر است که امروزه به دلیل بالا آمدن کف بازار وکیل شیراز، حوض مرمرین حذف شده است. همچنین به دلیل گسترش خیابان زند در سال ۱۳۱۵ خورشیدی، تعدادی از حجره های این بازار دچار تخریب شدند.

بازدید از این جاذبه را از دست ندهید

بازار وکیل شیراز قلب اقتصادی این شهر به شمار می رود. این بازار با زیبایی بی مثالی که دارد، پذیرنده گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور است. اگر به صورت شخصی یا با تورهای ایرانگردی قصد سفر به شیراز را داشتید، بازدید از این بنای تاریخی را از دست ندهید.

“دستی بر ایران” توصیه می کند که علاوه بر این نماد بسیار جذاب و سنتی، از سایر جاذبه های گردشگری شیراز نیز بازدید بفرمایید.

بازار وکیل شیراز کجاست؟

ورودی اصلی بازار وکیل شیراز از ضلع شرقی میدان شهرداری این شهر است. موقعیت مکانی دقیق این بازار را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره بازار وکیل شیراز

اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.