یکی از شهرهای استان لرستان که در شمال دشت حاصل‌خیز سیلاخور قرار دارد، بروجرد است که جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن جلب توجه می‌کنند. قله‌های مرتفع گَرین که جزو مجموعه رشته‌کوه‌های زاگرس محسوب می‌شوند، از شمال غربی تا جنوب شرقی این شهر کشیده شده‌اند. زیبایی بروجرد فقط به اینجا محدود نمی‌شود و موقعیت ویژه‌ی ارتباطی آن در گذشته باعث شده است که بناهای تاریخی شاخصی در آن ساخته شوند. در ادامه، به معرفی این آثار تاریخی می‌پردازیم و تعدادی از جاذبه‌های طبیعی آن را نیز معرفی می‌کنیم.
جاهای دیدنی بروجرد؛ جاذبه‌های طبیعی
هر شهری ابتدا به‌دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی‌اش شهرت می‌یابد و سپس، حضور مردم در آن باعث می‌شود که به‌تدریج بناهای شاخصی در آن ساخته شوند. شهر بروجرد نیز جزو آن دسته از شهرهاست که نمی‌توان از جاذبه‌های طبیعی‌اش غافل شد. در ادامه، تعدادی از این جاذبه‌ها را معرفی و شرحی درباره‌ی آنها ارائه می‌کنیم:
تنگه کپرگه
این تنگه یا دره که به نام دره خرس‌ها نیز شناخته می‌شود، در شمال غربی بروجرد و انتهای جاده گلدشت واقع شده است. از داخل تنگه، رودخانه‌ای دائمی و پرپیچ‌و‌خم عبور می‌کند که جذابیت آن را دوچندان می‌کند. شما می‌توانید برای دره‌نوردی و عبور از این رودخانه، از دوچرخه نیز استفاده کنید. درخور توجه است که در مسیر تنگه، دو چشمه‌ی آب گرم و پلی سنگی و غاری به نام غار مخفی قرار دارند که بر جذابیت آن می‌افزایند.
چشمه سراب کرتول
یکی دیگر از تفرجگاه‌ها و بهترین جاهای دیدنی بروجرد چشمه سراب کرتول است که در دامنه‌ی کوه‌های گرین و در بین قله‌های هجده‌یال و نهاوند قرار دارد. در فصل بهار، به‌دلیل آب‌شدن برف قله‌ها، رودخانه‌ای خروشان در منطقه‌ی قرارگیری سراب جاری می‌شود که بسیار تماشایی است. در پایین‌دست این سراب و در مسیر رودخانه‌ای که به‌سمت روستای توده‌زن جاری است، باغ سرسبزی دیده می‌شود که قدمت درختان آن بیش از ۲۰۰ سال است.
تالاب بیشه دالان
این تالاب در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی بروجرد و در نزدیکی دشت سیلاخور قرار دارد. تالاب مزبور زیستگاه جانداران مختلفی مثل انواع پرندگان و ماهی‌ها، قورباغه، لاک‌پشت و مارماهی است. افزون بر آن، در فصل زمستان پرندگان مهاجر پرشماری برای گذراندن زمستان در فضای خنک و دلنشین تالاب، به این منطقه مهاجرت می‌کنند.
آبشار ونایی
یکی دیگر از زیبایی‌های بروجرد، آبشارهای آن است و آبشار ونایی که در دامنه‌ی ارتفاعات گَرین قرار دارد، بسیار باشکوه است. جالب اینکه در منطقه‌ی قرارگیری آبشار، چشمه‌سارهای جوشانی مثل آب‌سفید، دو روزنه و طوطیا جریان دارند که افزون بر داشتن صدایی دلنشین، به رونق کشاورزی منطقه کمک می‌کنند. این منطقه با وجود آبشار و چشمه‌سارهای متنوع، زیستگاه مناسبی است برای جانوران بومی.
تپه قُرُق
در بخش مرکزی بروجرد و روستای قرق دهستان شیروان نیز تپه‌ای متعلق به عصر مس و مفرغ مشاهده می‌شود که به نام تپه قرق معروف است. این تپه یکی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی بروجرد محسوب می‌شود که باستان‌شناسان آن را تا پنج طبقه لایه‌برداری و مطالعه کرده‌اند. از تپه قرق سفال‌هایی با اشکال هندسی و رنگ اخرایی کشف شده‌اند که نشان از قدمت بسیار آن دارند. لایه‌های بیرونی تپه نیز تک‌سفال‌هایی دارند که به دورههای مختلف تاریخ، از جمله دوره اشکانیان، مربوط می‌شوند.
تپه چَغا
این تپه که سنگ‌های آتشفشانی و گیاهان وحشی مختلفی دارد، از جاذبه‌های طبیعی و جاهای دیدنی بروجرد محسوب می‌شود. جالب اینکه در اطراف تپه، امکانات تفریحی و اقامتی متنوعی ایجاد کرده‌اند تا اسباب راحتی و آسایش گردشگران را فراهم آورند. افزون بر آن، با ایجاد دریاچه‌ای مصنوعی که امکان قایق‌سواری در آن فراهم است، جذابیت منطقه را برای حضور گردشگران افزایش داده‌اند. گفتنی است که در قسمتی از تپه چغا، پارکی به نام باغ پرندگان وجود دارد که زیستگاه ۷۸ گونه‌ی مختلف پرندگان است.
دشت سیلاخور
بیشتر مساحت بروجرد را دشتی به نام سیلاخور در بر گرفته که دشتی فراخ با منابع آبی و امکانات کشاورزی مختلف است. وجود این امکانات به‌همراه آثار باستانی کشف‌شده، نشان از قدمت بسیار این دشت دارد. گفتنی است که تپه قرق که تپه‌ای متعلق به عصر مس است نیز در محل دشت سیلاخور واقع شده است.
در بیان وجه تسمه‌ی دشت سیلاخور باید گفت که این واژه مخفف سیلاب خور است. این نام‌گذاری نشان از آن دارد که وقوع سیلاب مشکل عدیده‌ی مردمان ساکن در اطراف دشت بوده است.
جاذبه‌های تاریخی
مناطق مختلف بروجرد، محله‌ها و حتی بالای تپه‌های آن مملو از جاذبه‌های تاریخی است که در دورههای زمانی مختلفی بنا شده‌اند. تعدادی از این جاذبه‌ها عبارت‌اند از:
پل قلعه حاتم
در شمال غربی بروجرد، نزدیک روستای قلعه حاتم و بر روی رودخانه‌ی کوچکی که در این منطقه جریان دارد، پلی به نام قلعه حاتم پا بر جاست. به نظر می‌رسد که این پل را در اوایل دورهی قاجار ساخته باشند؛ هرچند منابع موثقی در‌این‌باره وجود ندارد. طول این پل در حدود ۲۰۰ و عرض آن ۲٫۳ متر است و از مرکز به‌سمت طرفین شیب دارد. در ساخت تاق‌های استوار پل از آجر و در سایر قسمت‌ها از سنگ به‌همراه ملات آهک استفاده کرده‌اند که استحکام و ماندگاری آن را بیشتر کرده است.
قلعه رومیان
در جنوب بروجرد، قلعه‌ای به نام رومیان بر بالای تپه‌ای به همین نام واقع شده است که جزو آثار تاریخی شاخص این شهر است. از اطراف قلعه‌ی مزبور، آثار تاریخی مختلفی کشف کرده‌اند که برخی از آنها به دورهی باستان (دورهی ماد تا پایان دورهی ساسانی) و برخی دیگر به دورهی پس از اسلام تعلق دارد. خود قلعه هم‌اکنون ویران شده است و فقط بقایایی از آن مشاهده می‌شود.
بقعه شاه زواریون
یکی دیگر از آثار تاریخی شاخص بروجرد بقعه شاه زواریون است که درباره‌ی شخص دفن‌شده در آن اطلاعاتی در دست نیست. این بقعه به نام شاه زیاریون نیز شناخته می‌شود و به عقیده‌ی مردم محلی، به‌دلیل پرشماربودن خاندان آل زیار یا ایل زیار در این منطقه، قلعه‌ی مزبور به یکی از سرداران آل زیار تعلق دارد. این بقعه با خشت و آجر بنا شده و در سال‌های اخیر نمای آن را با سیمان پوشانده‌اند. بنای اصلی بقعه نیز گنبدخانه‌ای با گنبدی بلند، هشت‌ضلعی و دوجداره است که استحکام بسیاری دارد. در پایین گنبدخانه قبری با ضریح فلزی تعبیه شده است که به شکل ستاره دیده می‌شود.
مجموعه تاریخی طباطبائی‌ها
یکی دیگر از جاهای دیدنی بروجرد و جاذبه‌های تاریخی آن مجموعه طباطبایی‌ها واقع در کوی صوفیان است که گردشگران به آن علاقه‌ی بسیاری دارند. این مجموعه متشکل از چندین خانه‌ی تاریخی به‌همراه آرامگاه خصوصی، بازارچه، حمام، مسجد و گذرگاه عمومی است. بیشتر این بناها در دورهی قاجار ساخته شده‌اند و برخی از آنها قدیمی‌تر و برخی جدید‌تر هستند. گفتنی است که به‌دلیل زندگی تعدادی از سادات بروجرد معروف به سادات طباطبایی در محله‌ی صوفیان، نام مجموعه را از روی نام آنها انتخاب کرده‌اند.
خانه بیرجندی
در کوی صوفیان بروجرد که یکی از محله‌های تاریخی این شهر است، خانه‌ای به نام خانه بیرجندی قرار دارد. این خانه‌ی قاجاری قسمتی از مجموعه‌ی طباطبایی‌ها محسوب می‌شود و در گذشته، محل ورشوسازی و قلم‌زنی ورشو و برنج بوده است. به همین دلیل، در سال‌های اخیر تصمیم گرفته‌اند در خانه‌ی مزبور موزه‌ای به نام موزه ورشو افتتاح کنند. هم‌اکنون، که در تابستان ۱۴۰۳ خورشیدی به سر می‌بریم، با بررسی‌های انجام شده متوجه شده‌اند که مساحت خانه برای برپایی موزه ورشو مناسب نیست و آن را برای افتتاح موزه اسناد و نسخ خطی تاریخی آماده می‌کنند.
موزه مردم شناسی بروجرد
در شهر بروجرد، خانه‌ای تاریخی به نام خانه حاج‌آقا کمال‌الدین نبوی طباطبایی وجود دارد که یادگاری از دورهی قاجار محسوب می‌شود. این خانه‌ی سه‌طبقه با تزیینات آجرکاری و کاشی‌کاری، شهرت بسیاری دارد. حیاط مرکزی آن نیز با حوض زیبای خود بسیار جلب توجه می‌کند. به همین دلیل، آن را به موزه مردم‌شناسی بروجرد تبدیل کردند تا سبک زندگی مردم این شهر در دورههای گذشته را در این خانه‌ی تاریخی به نمایش بگذارند.
پرسشهای متداول درباره جاهای دیدنی بروجرد
در اینجا برخی پرسشهای شما درباره متن حاضر را پاسخ داده‌ایم. چنانچه پس از بررسی آنها، سؤال دیگری برایتان مطرح شد، در قسمت دیدگاه‌های همین پست آن را با ما به اشتراک بگذارید. ما در اولین فرصت به شما پاسخ می‌دهیم.
جاهای دیدنی بروجرد در بهار و تابستان چگونه‌اند؟
در بهار و تابستان، جاذبه‌های طبیعی این شهر در بهترین حالت خود قرار دارند و به همین دلیل، گردشگران این دو فصل را برای سفر به بروجرد انتخاب می‌کنند. ضمن اینکه آب‌و‌هوای این شهر در این فصول معتدل است و گردشگران امکان بازدید از جاذبه‌های تاریخی را نیز پیدا می‌کنند.
آیا جاهای دیدنی بروجرد در شب نیز باشکوه هستند؟
بله. در هنگام آرامش شب، صدای جاندارانی که در دشت‌ها و تالاب‌های این شهر زندگی می‌کنند، بیشتر به گوش می‌رسد.
یکی از جاذبه‌های تاریخی شاخص بروجرد کدام است؟
خانه طباطبایی‌ها یکی از جاذبه‌های تاریخی شاخص این شهر محسوب می‌شود که متشکل از چندین خانه‌ی تاریخی به‌همراه آرامگاه خصوصی، بازارچه، حمام، مسجد و گذرگاه عمومی است.
