میدان شهرداری رشت که امروزه به یاد شهدای سرپل ذهاب به همین نام شهرت دارد، از جاهای دیدنی رشت است که ساخت آن به دوره‌ی پهلوی اول برمی‌گردد. در این میدان، مجموعه‌ای از ساختمان‌ها شامل ساختمان شهرداری و برج ساعت آن، موزه پست، کتابخانه و ساختمان قدیمی هتل ایران قرار دارند. همه‌ی این ساختمان‌ها به‌زیبایی و با سبک معماری اروپایی بنا شده‌اند و هرکدام از آنها در یکی از اضلاع میدان قرار گرفته‌اند. از شما دعوت می‌کنیم متن زیر را بخوانید تا درباره‌ی این میدان و بناهای تاریخی اطراف آن، به همراه ویژگی‌ها و مسیرهای دسترسی‌شان، بیشتر بدانید:
تاریخچه ساخت بناهای میدان شهرداری رشت
در اوایل حکومت پهلوی و دوره‌ی پادشاهی رضاشاه و در حوالی سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ خورشیدی، میدانی با نام میدان شهرداری رشت احداث شد. همچنین، مجموعه بناهایی در اطراف این میدان ساخته شدند. این مجموعه شامل ساختمان شهرداری و برج ساعت، موزه‌ی پست، کتابخانه و ساختمان قدیمی هتل ایران بود. از این میان، ساختمان شهرداری و برج ساعت به نماد شهر رشت شهرت یافتند.
بعدها با وقوع زلزله‌ی سال ۱۳۶۹ خورشیدی در استان گیلان، آسیب زیادی به برج ساعت وارد شد. البته در زمانی کوتاه، این ساعت را همانند سابق مرمت کردند. کل مجموعه در سال ۱۳۵۶ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید تا نگهداری بیشتری از آن صورت بگیرد. گفتنی است تمامی بناهایی موجود در میدان تاکنون (سال ۱۴۰۳ خورشیدی) حدود یک قرن قدمت دارند.
معرفی ساختمان‌های اطراف میدان
همان‌طور که اشاره شد، در میدان شهرداری رشت ساختمان‌ها و بناهای متعددی وجود دارند که هرکدام ویژگی‌های درخورتوجهی دارند. در ادامه، درباره‌ی هرکدام از این بناها توضیحاتی ارائه می‌کنیم:
ساختمان شهرداری رشت و برج ساعت آن
در سال ۱۲۸۶ خورشیدی، کلنگ ساخت بنایی با عنوان ساختمان شهرداری در ضلع غربی میدان شهرداری رشت بر زمین زده شد. رضاشاه پهلوی عملیات ساخت بنا را به معماری ارمنی‌آلمانی به نام آرتم سردارُف سپرد. در نهایت، کار ساخت آن تا سال ۱۳۰۵ خورشیدی طول کشید و تاکنون از آن به‌عنوان ساختمان شهرداری مرکزی رشت استفاده کرده‌اند. این ساختمان سفیدرنگ و زیبا با عناوین دیگری نظیر کاخ شهرداری رشت یا عمارت شهرداری نیز شهرت دارد.
سه سال بعد از ساخته‌شدن ساختمان مزبور، در سال ۱۳۰۸ خورشیدی، ساعتی روی برج دیده‌بانی آن نصب کردند. این ساختمان و ساعتِ روی برج دیده‌بانی آن به نماد شهر رشت تبدیل شده است. از ویژگی‌های جالب ساعت این ساختمان صدای زنگ آن است. به صدا درآمدن زنگ ساعت به‌گونه‌ای است که سر هر ساعت، به تعداد عدد همان ساعت، زنگ به صدا درمی‌آید. به بیان دیگر، اگر ساعت ۷ بامداد باشد، زنگ ساعت ۷ بار به صدا درمی‌آید. در هر نیم ساعت نیز یک بار صدای زنگ به گوش می‌رسد.
هم‌اکنون، محل برخی کارهای اداری شهرداری را به ساختمان دیگری انتقال داده‌اند. همچنین، تعدادی از اتاق‌های آن را برای راه‌اندازی موزه‌ای با نام موزه بلدیه (شهرداری) خالی کرده‌اند.
موزه پست
در ضلع شمالی میدان شهرداری رشت، موزه‌ای به نام موزه پست قرار دارد که وسعتی در حدود ۱۹۳۰ مترمربع را دربرمی‌گیرد. وسیع‌بودن موزه جزو خصوصیات بارز آن است که توجه گردشگران معطوف به خود می‌کند. ساختمان موزه چهار طبقه و با کاربردهای مختلف است که از میان آنها، طبقه‌ی سوم عنوان عمارت کلاه‌فرنگی به خود گرفته است.
در این موزه، اشیای مختلفی به نمایش درآمده‌اند؛ ازجمله:
- تمبرهای پستی متعلق به دوره‌های قاجار و پهلوی؛
- انواع پاکت‌های قدیمی؛
- گزیده‌ای از تمبرها و نامه‌های کمیاب.
کتابخانه ملی
اولین و قدیمی‌ترین کتابخانه‌ی ملی ایران در شهر رشت و میدان بلدیه آن ساخته شد و کتابخانه ملی نام گرفت. همان‌طور که می‌دانید، شهر رشت شهر اولین‌هاست و ایجاد چنین ساختمانی در آن دور از انتظار نیست.
نخستین بار شخصی به نام محمدعلی تربیت، رئیس وقت اداره فرهنگ گیلان، ایده‌ی ساخت کتابخانه را مطرح کرد. این ایده در سال ۱۳۰۶ خورشیدی هم‌زمان با ساخت هزاره‌ی فردوسی توسط او مطرح شد.
از خصوصیات ویژه‌ی این کتابخانه به‌کارگیری مصالح مدرن در معماری اولیه‌ی آن است که در افزایش استحکام آن تأثیرگذار بوده است. کتابخانه قسمت‌های الحاقی جدیدی نیز دارد که با به‌کاربستن تدابیری، تلاش کرده‌اند سنگینی بار وارده از آن به طبقات پایین را کاهش دهند.
کتابخانه ملی رشت به‌عنوان تنها کتابخانه‌ی مردمی ایران شهرت دارد؛ زیرا تمامی هزینه‌های نگهداری کتابخانه و حتی حقوق کارمندان از طریق اجاره‌‌دادن مغازه‌های موجود در طبقه‌ی همکف و اطراف سردر کتابخانه و همچنین حق عضویت اعضا تأمین می‌شود. البته، نمی‌توان از کمک نهادهای دولتی و افراد خیر به کتابخانه نیز چشم‌پوشی کرد.
با وجود ویژگی‌های مثبت کتابخانه‌ی ملی رشت، هنوز فرایند ثبت آن در فهرست آثار ملی ایران صورت نگرفته است. امیدواریم که این امر مهم به‌زودی انجام یابد و ساختمان کتابخانه نیز به همان شکل قدیمی خود، برای آیندگان حفظ شود.
ساختمان قدیمی هتل ایران
در سال‌های بین ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۴ خورشیدی هتلی به نام هتل ایران در ضلع شمالی میدان شهرداری رشت ساخته شد. این هتل در میان ساختمان شهرداری و اداره‌ی پست قرار دارد.
هتل مزبور ساختمانی سفیدرنگ با ویژگی‌های معماری متفاوت است که امروزه به‌عنوان مرکزی فرهنگی، رویدادهای مختلف در آن در حال انجام است. از ویژگی‌های جالب هتل فضای داخلی بزرگ و زیبایش است که آن را برای برگزاری مراسم مختلف مناسب می‌کند.
در طی سال‌های اخیر، ساختمان مزبور تا مدت‌ها به حال خود رها شده بود. سپس، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی رشت در سال ۱۳۸۷ خورشیدی تصمیم به بازسازی آن گرفت. هتل ایران رشت یکی از آثار ثبت ملی ایران است.
نحوه دسترسی به میدان شهرداری رشت
برای دسترسی به میدان شهرداری رشت می‌توان از خیابان‌های مختلفی نظیر خیابان شریعتی، خیابان علم‌الهدی، خیابان امام و سبزه‌میدان استفاده کرد. البته، از راه خیابان سعدی نیز می‌توان به میدان رسید؛ اما تردد در این خیابان صرفاً برای تاکسی‌ها مجاز است.
گفتنی است به‌دلیل سنگ‌فرش‌شدن فضای اطراف میدان تا فاصله‌ی چندصدمتری، لازم است خودروی خود را در فاصله‌ی دورتری از میدان پارک کنید. سپس، با چند دقیقه پیاده‌روی خود را به میدان برسانید.
از میدان شهرداری رشت بازدید کنید
گردشگرانی که به بازدید از بناهای تاریخی علاقه‌مندند، می‌توانند مجموعه‌ای از این بناها را در میدان شهرداری رشت ببینند. تماشای این آثار تاریخی گردشگران را با خصوصیات معماری دوره‌ی پهلوی و ساختمان‌های آن دوره آشنا می‌سازد. دستی بر ایران پیشنهاد می‌کند که در سفر به رشت حتماً از این میدان و بناهای تاریخی واقع در آن بازدید کنید.
پرسش‌های متداول درباره میدان شهرداری رشت
در ادامه، پرسش و پاسخ‌های برای افزایش اطلاعات شما ارائه شده‌اند. چنانچه سؤال دیگری به نظرتان رسید، آن را در قسمت دیدگاه‌های همین پست مطرح کنید.
آدرس میدان شهرداری رشت کجاست؟
این میدان در مرکز رشت و نزدیک خیابان‌های سعدی، خیابان نشاط، خیابان علم‌الهدی، خیابان شریعتی و خیابان امام قرار دارد.
قدمت میدان شهرداری رشت قدیم به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
این میدان در دوره‌ی پهلوی اول احداث شده است و نزدیک به صد سال قدمت دارد.
ساختمان‌های میدان شهرداری رشت کدام‌اند؟
در این میدان، ساختمان‌های متعددی شامل ساختمان شهرداری رشت با برج ساعت آن، موزه پست، کتابخانه ملی و ساختمان قدیمی هتل ایران قرار دارند.
