کاوشی نو در دل تاریخ و زیبایی‌های شهر مراغه که پایتخت نجوم ایران است. در این نوشتار از گوشه و کنار این شهر قدیمی و دانشگاه‌های علمی آن که نامشان در جهان طنین‌انداز است، سخن می‌گوییم. کشف این میراث دیرین و جاهای دیدنی مراغه را از دست ندهید.
جغرافیای شهر مراغه
این شهر دومین شهر بزرگ استان آذربایجان شرقی می باشد که در کنار رودخانه صوفی‌چای در دامنه جنوبی کوه سهند واقع شده‌است. شهر مراغه در ۱۳۵ کیلومتری جنوب غربی استان آذربایجان شرقی، در مشرق دریاچه ارومیه قرار گرفته و از شمال به شهرستان تبریز، از شرق به شهرستان هشترود، از جنوب به شهرستان میاندوآب و از غرب به دریاچه ارومیه محدود است.
آب و هوای مراغه معتدل متمایل به سرد و نسبتاً مرطوب است. میانگین دمای سالانه این شهر 12.5 درجه سانتیگراد است. همچنین میزان بارش سالانه در آن حدود ۳۳۰ میلی‌متر و در ایام یخبندان آن، حدود 81 روز در سال است. ارتفاع این شهر از سطح دریای ۱۴۷۷٫۷ متر است.
روش های دسترسی به شهر مراغه متنوع و متفاوت به شرح زیر است.
- ریلی
ایستگاه راه آهن مراغه در مسیر راه‌آهن تهران-تبریز قرار دارد. طول این خط از تهران تا مراغه ۶۰۷ و از مراغه تا تبریز ۱۲۹ کیلومتر است. مدت زمان سفر از تهران به مراغه و برعکس از طریق قطار حدودا 6-7 ساعت می باشد و از تبریز، 2 ساعت زمان می برد.
- هوایی
فقط پروازهای مراغه-تهران و بالعکس در فرودگاه سهند مراغه دایر است. مدت زمان این پرواز یک ساعت است.
- جاده‌ای
شهر مراغه از غرب و جنوب به بناب و مالکان، و از شرق به هشترود متصل است که جاده‌های نسبتاً خوبی را برای عبور و مرور دارند. جاده مراغه به هشترود نیز در حال دو بانده‌سازی و اتصال به آزادراه تبریز تهران می‌باشد.
جمعیت و اقتصاد مراغه
طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 2016 میلادی در ایران، برآورد جمعیت مراغه در نقاط شهری، برابر 175.۸۵۹ نفر بوده است.
به‌جهت قرارگرفتن در دامنه جنوبی سهند، و نزدیکی رودخانه‌ها، این شهرستان یک مرکز کشاورزی پر رونق محسوب می‌شود. عمده فعالیت‌های صنعتی تولید محصولاتی از قبیل کشمش، خشکبار، عسل، مواد لبنی، پوست، فرش و سایر مواد غذایی در این منطقه انجام می شوند.
بیش از ۲۰ هزار هکتار باغ میوه اطراف این شهر است و تولید میوه یکی از ارکان اقتصادی مراغه می باشد. همچنین این شهر یکی از صادرکنندگان فرش ابریشمی در جهان است.
تاریخ شهر مراغه
شهر مراغه دومین کهن شهر آذربایجان بعد از ارومیه می‌باشد. این شهر از دوران قبل از اسلام، آباد بوده است، و قرن‌های ۱۲ تا ۱۴ میلادی دوران رشد و شکوفایی آن است. این شهر زمانی پایتخت سلسله‌های متعدد محلی بوده و در نهایت به مرکز حکومت ایلخانی در این شهر مبدل شده است.
در دوران پیش از اسلام و در سده هشتم قبل از میلاد، حکومت پادشاهی در مراغه وجود داشته است. اما امروزه هیچ نشانه‌ای از قرارگاه و مرکز این دولت محلی باستانی در دست نیست.
در دوران پس از اسلام در سال 643 میلادی، شهر در پی حمله اعراب به تصرف ایشان درآمد. شهر مراغه در دوره خلفای عباسی به عنوان پایتخت انتخاب شد. همچنین این شهر در سال 1221 میلادی به تصرف قوم مغول در آمد ولی در مدت کوتاهی آزاد شد.
اوج شهرت و آبادانی مراغه سال 1258 میلادی بود. به فرمان هلاکو، دانشگاهی بزرگ، رصدخانه و سایر مراکز تحقیقات و علمی به دست خواجه نصیرالدین طوسی با همکاری چندین دانشمند و ستاره‌شناس دیگر تأسیس شد و دانش‌پژوهانی از اطراف و اکناف عالم جهت مطالعه به این شهر رو آوردند. پرتال جهانی میراث ستاره شناسی نیز از این رصدخانه به عنوان یکی از برجسته ترین رصدخانه های سده های میانی یاد کرده است.
در قرن چهاردهم میلادی حکومت این شهر به دست فئودال‌های مغول افتاد. با توجه به این که هلاکو بودایی و زن و مادرش مسیحی بودند، در این دوران مراغه و حوالی آن مرکز مسیحیت به شمار می‌رفت.
رومیان، ارامنه، نسطوریان، به ویژه دانشمندان و هنرمندان این فرق در مراغه گرد آمدند و کلیساهای متعددی ساخته شد. در آن زمان، حصار شهر با دیواری بلند محصور بود که امروزه آن را منسوب به دوران حکومت هلاکو می دانیم.
در اوایل دوره قاجار، این شهر جزء ده شهر بزرگ و پرجمعیت ایران بود. در این دوره، اولین کارخانه اسلحه سازی ایران در این شهر دایر شد. در دوران پهلوی، مراغه یکی از آرام ترین شهرهای ایران از نظر اجتماعی و سیاسی بود.
مراغه کجاست؟
این شهر که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد، در ۱۳۰کیلومتری جنوب شهر تبریز واقع است. موقعیت مکانی مراغه را در زیر مشاهده می‌کنید:
سخن پایانی
شهر مراغه، با داشتن رصدخانه تاریخی و میراث غنی علمی و فرهنگی، نقطه‌ای کلیدی در تاریخ نجوم و تمدن ایران به شمار می‌رود. این شهر نه تنها به عنوان مهد دانشمندان و ستاره‌شناسان، بلکه به عنوان مرکزی برای فرهنگ‌ها و هنرهای متنوع تاریخی خودنمایی می‌کند. بازدید از جاهای دیدنی مراغه، فرصتی برای تجربه تلفیقی از تاریخ و زیبایی، در دل طبیعتی خیره‌کننده و محیطی پر از آرامش است.
