ایران دارای معادن فعال آهن بسیاری است و از این جهت یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیاست. بنابر گزارش "دستی بر ایران"، سایت "آنلاین سازه"، در این مطلب به معرفی مهمترین معادن فعال آهن در ایران می‌پردازد و از مصارف آن می‌گوید.
ایران جزو غنی ترین کشورهای دنیا از نظر معادن سنگ آهن و تولید این محصول پایه صنعت فولاد قرار دارد. ذخایر آهن کشور بیش از ۵.۴ میلیارد تن تخمین زده می‌شود. این مقادیر در استان ها و مناطق مختلف پراکنده شده اند. استان های کرمان، یزد و خراسان بزرگ ترین معادن آهن ایران را در خود جای داده و قطب های اصلی تولید سنگ آهن محسوب می‌شوند.
سنگ آهن استخراجی از معادن، پس از تصفیه به آهن خام تبدیل شده و به عنوان مهمترین ماده اولیه در صنعت فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب، کارخانه های فولاد کشور برای تولید مقاطعی همچون میلگرد، تیرآهن و ورق های فولادی از سنگ آهن معادن داخلی استفاده می‌کنند. البته به دلیل تولید مازاد بر مصرف داخلی، بخش قابل توجهی از سنگ آهن ایران هم برای مصارف کارخانه های فولادی کشورهای خارجی، صادر می‌گردد.
بزرگ ترین و مهمترین معادن سنگ آهن ایران کدام اند؟
به طور کلی، ایران یکی از غنی ترین کشورهای جهان از نظر ذخایر معدنی مختلف مانند طلا، آهن، سنگ، مس و سایر فلزات گران بها محسوب می‌شود. در این میان، معادن آهن به دلیل تامین نیازها و مواد اولیه صنعت فولاد، از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
حجم قابل توجهی از سنگ آهن استخراج شده در این معادن، داخل کشور با روش هایی مانند کوره بلند و قوس الکتریکی خالص سازی شده و به آهن خام تبدیل می‌شود. این آهن خام هم جهت مصرف کارخانه های فولاد و تولید مقاطعی مهم مانند ورق های فولادی، تیرآهن، میلگرد ساده و میلگرد آجدار و سایر مقاطع فولادی به کار گرفته می‌شود. تعدادی از مهمترین و بزرگ ترین معادن فعال آهن حال حاضر در ایران، عبارتند از:
- معدن چادرملو یزد
- معدن گل گهر کرمان
- معدن چغارت یزد
- معدن سنگان خراسان
- معدن سه چاهون بافق
- معدن چاه گز بافق
برخی از معادن مذکور، کارخانه تولید فولادی نیز دارند. کارخانه هایی که در تولید مقاطع فولادی مختلف فعال هستند. قیمت ورق سیاه، تیرهای فولادی و سایر محصولات فولادی، بر حسب استانداردهای تولید هر کارخانه، ممکن است با کارخانه دیگر اندکی متفاوت باشد.
1. معدن چادرملو یزد
از جمله بزرگ ترین معادن سنگ آهن کشور، می‌توان به مجموعه معدنی چادرملو در استان یزد اشاره کرد. حجم ذخایر زمین شناسی و اقتصادی این معدن به ترتیب ۴۰۰ و ۳۲۰ میلیون تن برآورد شده است. معدن چادرملو برای اولین بار در سال ۱۳۱۹ توسط یک مهندس ایرانی و زیر نظر زمین شناسی آلمانی کشف شد. میانگین عیار آهن این معدن ۲.۵۵ درصد و همچنین میانگین فسفر و گوگرد آن به ترتیب ۰.۹۴ و ۰.۱۹ می‌باشد. نسبت سنگ باطله به سنگ آهن معدن چادرملو هم ۲ به ۱ است. یعنی از هر ۳ تن سنگ استخراج شده از این معدن، ۲ تن سنگ باطله و یک تن سنگ آن به دست می‌آید.
به این ترتیب، می‌توان مجموعه معدنی چادرملو را جزو معادن با غلظت بالا قرار داد. این مجموعه سالانه ۲۰۰ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن تولید می‌کند که بخشی از آن جهت مصرف داخلی کارخانه های فولاد مورد استفاده قرار گرفته و بخشی هم صادر می‌شود.
2. معدن گل گهر کرمان
معدن گل گهر در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی شهر سیرجان و استان کرمان، جزو دیگر معادن فعال و بزرگ سنگ آهن کشور به شمار می‌آيد. ذخایر سنگ آهن این معدن روباز استان کرمان، ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن برآورد شده است که نشان از اهمیت بالای مجموعه در زنجیره تولید فولاد کشور دارد. معدن گل گهر سنگ آهن را با اشکال متنوعی از جمله کلوخه، ریزدانه و کنسانتره تولید می‌کند. ذخایر مجموعه معدنی گل گهر شامل مگنتیت (حاوی آهن مغناطیسی) و هماتیت (آهن با ترکیب اسیدی) هستند کی طی دو مرحله معدن کاری سطحی و زیر زمینی استخراج می‌شوند.
کاوش های انجام شده در این محوطه نشان می‌دهد که کانسار گل گهر در قرن های گذشته کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته است. عمر نمونه های سرباره قدیمی کوره که از سنگ آهن این معدن استفاده می‌کرده، حدود ۹۰۰ سال تخمین زده می‌شود اما اکتشاف این معدن طی دوره معاصر در سال ۱۳۴۸ توسط شرکت خصوص ایران باریت آغاز گردیده و با همکاری شرکت ژاپنی Marubeni ادامه یافته است. در نهایت سال ۱۳۵۳ هم این مجموعه معدنی به شرکت ملی فولاد ایران منتقل شده است.
3. معدن چغارت یزد
معدن چغارت به عنوان اولین معدن سنگ آهن ایران شناخته می‌شود و اکتشاف و بهره برداری از آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. با وجود این، شکوفایی معدن و آغاز استخراج به صورت عملیاتی مربوط به دوره پهلوی و سال ۱۳۵۰ بوده است. از این زمان تاکنون حدود ۲۲۰ متر حفاری در معدن انجام شده و بیش از ۱۳۱ میلیون تن سنگ آهن استخراج شده است. این معدن سنگ آهن هماتیت با عیار بالا تولید می‌کند و تامین کننده اصلی کارخانه فولاد ذوب آهن اصفهان محسوب می‌شود.
4. معدن سنگان خراسان
معدن سنگان شهر خواف در استان خراسان رضوی با ذخایر بیش از ۱ میلیارد تن سنگ آهن، جزو بزرگ ترین معادن فعال آهن خاور میانه به شمار می‌آيد. آمار تولید سالانه این معدن ۵ میلیون تن سنگ آهن و ۱۷.۵ میلیون تن کنسانتره می‌باشد که هم در صنعت داخلی مورد استفاده قرار گرفته و هم صادر می‌شود. معدن سنگان از دوره باستان شناخته شده بوده و سنگ آهن هماتیت و مگنتیت با عیار بالا تولید می‌کند. چاله ها و غارهای حفاری شده در نقاط مختلف معدن، فرایند کشف و بهره برداری از آن در دوران باستان را نشان می‌دهند.
5. معدن سه چاهون بافق
معدن سنگ آهن سه چاهون با ذخایر حدود ۵۰۰ میلیون تنی سنگ آهن، در استان کرمان ۴۷ کیلومتری شمال شرقی بافق واقع شده است. کانسار سه چاهون از سه گودال بزرگ تشکل شده که در فاصله سه کیلومتری یکدیگر قرار دارند. عملیات استخراج در این معدن از سال ۱۳۸۴ آغاز شده و سالانه ۲.۳ میلیون تن سنگ آهن تولید می‌شود. فرایند حفاری معدن سه چاهون در حال حاضر تا ارتفاع ۱۲۰ متری انجام گرفته است.
6. معدن چاه گز بافق
معدن چاه گز در ۷۵ کیلومتری شهرستان بافق قرار داشته و ذخایر سنگ آهن آن ۸۳ میلیون تن برآورد شده است. این معدن بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ فعال بوده و پس از یک دوره وقفه، مجددا کار استخراج را از سال ۱۳۹۹ آغاز کرده است. تولید سالانه معدن چاه گز بیش از ۱.۵ میلیون تن کنسانتره با عیار بالا است.
