این روستا در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان شاهرود، از توابع استان سمنان و ۲۴ کیلومتری روستای «بیارجمند» قرار دارد. با توجه به این‌که روستای مزبور در منطقهای کوهستانی واقع شده است، خانه‌های کاهگلی موجود در آن دارای معماری پلکانی هستند. همین معماری به همراه قرار گرفتن روستای قلعه بالا شاهرود در مجاورت کویر و منطقه حفاظت شده توران، بر زیبایی آن افزوده است.
با توجه به نوشته‌های کتابی از «مقدسی» در قرن یازدهم میلادی، تاریخ روستای مزبور با بیارجمند گره خورده است. این نوشته‌‌ها نشان از آن دارند که این منطقه در گذشته دارای «دژ»، «بارو» و مملو از مزارع و تاکستان بوده است. در ادامه با این روستا که از جاهای دیدنی شاهرود به حساب می‌آید بیشتر آشنا شوید.
ویژگی‌های روستای قلعه بالا شاهرود، شغل مردم آن و مختصری درباره دیرینگی روستا
همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، خانه‌های این روستا به دلیل قرار گرفتن در منطقهای کوهستانی دارای معماری پلکانی هستند. ممکن است بازدید از این روستا شما را به یاد خانه‌های شهر تاریخی ماسوله در استان گیلان بیاندازد. این سبک از معماری به گونه‌‌ای است که سقف خانه‌های بنا شده پایین تر، حیاط خانه‌های بالاتر می-شوند.
تمامی خانه‌های بنا شده در روستای مزبور با استفاده از کاهگل ساخته شده‌اند که ویژگی منحصر به فرد آنها محسوب می‌شود. همچنین، قرارگرفتن این روستا در مجاورت کویر، ویژگی متمایز دیگر آن به‌شمار می‌آید. ساکنان روستا به هنگام شب می‌توانند در سکوت و خلوت بنشینند و آسمان زیبای کویر را تماشا کنند.
در گذشته، مردم روستا بیشتر به کار دامپروری مشغول بودند و برای گذران زندگی از محصولات به دست آمده از آنها استفاده می‌کردند. از جمله این محصولات می‌توان به: روغن، لبنیات و گوشت اشاره داشت.
با توجه به قرارگیری روستای قلعه بالا شاهرود در منطقه‌ی کویری، کشاورزی در آن رونق چندانی نداشته است. آب مورد نیاز روستا نیز از طریق سیستم آبیاری قنات تامین می‌شود.
در مورد دیرینگی روستای قلعه بالا شاهرود این روایت وجود دارد: در گذشته عدهای از فرقه اسماعیلیه به دستور «حسن صباح» به غاری در این روستا پناه برده و در آن ساکن می‌شوند.
مدتی بعد، غار مزبور به «غار ملاحدین» شهرت می‌یابد و مردم محلی آن را «ملاحدو» می‌نامند. هنوز هم آثاری از این غار در روستای مزبور وجود دارد.
جاذبه‌های گردشگری در مجاورت روستا
در نزدیکی این روستا، منطقه‌ی حفاظت شده‌‌ای به نام توران وجود دارد که دارای پارک ملی است. منطقه‌ی توران، زیستگاه گونه‌های جانوری نادر است. قرارگیری روستای قلعه بالا در مجاورت آن سبب شده است که این روستا لقب دروازه‌ی حیات وحش توران را به خود بگیرد.
منطقه‌ی توران، مساحتی در حدود 1،470،000 هکتار دارد و پس از منطقه‌ی سرنگتی در کشور تانزانیا دومین زیستگاه بزرگ موجودات زنده‌ی جهان به شمار می‌رود.
به طور کلی، در منطقه‌ی حفاظت شده‌ی مزبور، ۲۵۰ گونه‌ی جانوری از قبیل پستاندار، خزنده، پرنده و دوزیست وجود دارند. از جمله معروف‌ترین گونه‌های جانوری آن، یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی هستند.
در گذشته، تعداد زیادی از این گونه‌های جانوری در مناطق مختلف کشور زندگی می‌کردند، اما جمعیت آنها به تدریج کاهش یافت. در سال ۱۳۵۶ خورشیدی، جمعیت آنها به 2000 راس و در سال ۱۳۸۹ خورشیدی، به ۱۴۹ راس رسید.
علاوه بر یوزپلنگ و گورخر، در محوطه‌ی حفاظت شده توران، گونه‌های جانوری دیگری نیز مشاهده شده‌اند. از جمله این جانوران می‌توان موارد ذیل را نام برد:
- غزال ایرانی، سیاه گوش، گوسفند وحشی، کل و بز، گربه شنی، گربه دشتی، جبیر، پلنگ ایرانی، گربه پالاس که نادرترین گربه در ایران است، کفتار راه راه، گرگ، شغال زرد، روباه قرمز و شاه روباه.
این زیستگاه طبیعی به دلیل وجود همین گونه‌های جانوری در سال ۱۳۵۱ خورشیدی، به عنوان منطقه‌ی حفاظت شده سازمان محیط زیست معرفی شد. چهار سال بعد و در سال ۱۳۵۵ خورشیدی، قسمتی از آن به عنوان پناهگاه حیات وحش انتخاب شد. همچنین، قسمت‌های دیگری از آن نیز در یونسکو به ثبت رسید.
آداب و رسوم مردم در روستای قلعه بالا شاهرود
مراسم ازدواج در این روستا با آداب و رسوم خاصی همراه است. مردم محلی این مراسم را با خواندن نغمه‌های مخصوص اجرا می‌کنند.
علاوه بر آن، این روستا صنایع دستی ویژه‌‌ای دارد که توسط زنان ساکن در آن بافته می‌شوند و زینت بخش خانه‌های آنهاست و عبارتند از:
- سوزن‌دوزی و دوخت انواع لباس محلی
- «تانی‌بافی» که زیرمجموعه‌ی پارچه‌بافی است و از الیاف ویژه‌‌ای بافته می‌شود.
مردم این روستا همچنین به پرورش کرم ابریشم و تولید نخ از آن می‌پردازند. از جمله سوغاتی‌های روستای مزبور نیز می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تخمه آفتابگردان، فلفل، زیره سبز، کنجد و صیفی‌جات مختلف
بازدید از روستای قلعه بالا شاهرود را در برنامه سفر خود بگنجانید
روستای قلعه بالا شاهرود به دلیل قرارگیری در کویر و در مجاورت منطقه‌ی حفاظت شده‌ی توران، اهمیت زیادی دارد. این ویژگی‌ها سبب شده است که این روستا در مرکز توجه گردشگران قرار بگیرد.
«دستی بر ایران» ضمن معرفی جاذبه‌های گردشگری شاهرود توصیه می‌کند به همراه راهنما و در فصل های پاییز و زمستان از روستای قلعه بالا دیدن کنید. زیرا به علت کویری بودن منطقه، سفر به آن در فصل‌های گرم با مشکلات زیادی همراه است.
روستای قلعه بالا کجاست؟
روستای قلعه‌بالای شاهرود در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان شاهرود، از توابع استان سمنان و در نزدیکی روستای بیارجمند قرار دارد. این روستا نزدیک به منطقه حفاظت‌شده توران است. موقعیت مکانی دقیق این روستا را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره روستای قلعه بالا شاهرود
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
روستای قلعه بالای شاهرود در نزدیکی چه منطقهای قرار دارد؟
این روستا در نزدیکی منطقه‌ی حفاظت‌شده و پارک ملی توران قرار دارد که زیستگاه گونه‌های جانوری متنوع و نادر است و به آن لقب دروازه حیات وحش توران داده‌اند.
معماری روستای قلعه بالا شاهرود چه ویژگی جالبی دارد؟
به دلیل قرارگیری در منطقه‌ی کوهستانی، معماری این روستا به‌صورت پلکانی و شبیه به روستای ماسوله در استان گیلان است. تمامی خانه‌های روستا نیز کاهگلی هستند.
دیرینگی روستای قلعه بالا شاهرود به چه دورانی می‌رسد؟
در روایت‌ها آمده است که عدهای از طرفداران فرقه‌ی اسماعیلیه در غاری نزدیک به روستا پناه گرفته بودند. ازاین‌رو، می‌توان حدس زد که دست‌کم از قرن ۹ میلادی، یعنی حدود ۱۲۰۰ سال پیش، روستای قلعه‌بالا وجود داشته است.
