تخت درگاه قلی بیگ کرمان عمارتی در جنوب شرقی این شهر است که در تنگه ای در دامنه دو کوه شده است. این عمارت توسط شخصی به نام قلی بیگ بنا شده است که هم‌اکنون یکی از جاهای دیدنی کرمان است. او یکی از نوادگان بیرام بیگ افشار و از جمله امرای اواخر دوره صفویه و رئیس ایل افشار به شمار می رفت.
مجاورت عمارت مزبور با دیگر بناهای تاریخی کرمان از جمله گنبد جبلیه، ارگ تاریخی قلعه دختر کرمان و قلعه اردشیر، زیبایی خاصی به قسمت جنوبی کرمان بخشیده است. در این میان، تخت درگاه قلی بیگ کرمان که نماد این شهر به شمار می رود، توجه گردشگران را به خود جلب می کند. این اثر تاریخی در سال ۱۳۷۹ خورشیدی در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت.
ویژگی های تخت درگاه قلی بیگ کرمان
قلی بیگ که یکی از امیران اواخر دوره صفویه و رئیس ایل افشار به شمار می رفت، برای احداث عمارت مزبور زحمت زیادی کشید. از مهم ترین اقدامات او انتقال آب منطقه سرآسیاب فرسنگی (از جمله پر آب ترین مناطق کرمان) به منطقه پیرامون این عمارت بود. او برای این کار مجبور شد تا کانالی را در دل کوه حفر کند.
در نهایت، این اقدام منجر به ایجاد دریاچه ای باشکوه در مجاورت عمارت مزبور شد. این دریاچه در گذشته شکوه و عظمت خاصی به قسمت جنوبی شرقی کرمان بخشیده بود. هم اکنون، دریاچه مزبور خشک شده و هنوز هیچ اقدامی در جهت احیای آن صورت نگرفته است.
به طور کلی، هدف از احداث تخت درگاه قلی بیگ کرمان جلوگیری از هجوم اقوام بیگانه و نگهبانی و حفاظت شهر در مقابل تعرض دشمنان بود. از آنجایی که بنای مزبور در داخل تنگه قرار گرفته است، این هدف به خوبی میسر می شد. علاوه بر آن، این منطقه به عنوان شاهراه عبور و مرور مردم کرمان کاربرد داشت.
در قرن هفدهم میلادی، سازنده این عمارت (قلی بیگ) دار فانی را وداع گفت. پیکر او در عمارت ساخته شده توسط خود او به خاک سپرده شد. بر روی مزار او سنگ قبری از جنس سنگ مرمر گذاشته شده و بر روی آن صلوات بر دوازده امام با خط ثلث حک شده است. در بالای این سنگ نیز نام قلی بیگ مشاهده می شود.
در این عمارت چند تن دیگر از بزرگان طایفه افشار نیز مدفون هستند. این افراد عبارتند از: مجد الاسلام ، محمود دبستانی و دختر پرویز دبستانی.
ژنرال سرپرسی سایکس در سفرنامه خود ویژگی های تخت درگاه قلی بیگ را چنین شرح می دهد: در زاویه جنوبی قلعه دختر کرمان دهنه ای وجود دارد که در مدخل آن سکویی وجود دارد. در مدخل این سکو قبری وجود دارد که متعلق به رضا قلی بیگ گماشته ابراهیم خان ظهیرالدوله است. در قسمت زیرین این قبر، حوض بزرگی وجود دارد که آن را با آب رودخانه بهرام پر می کردند.
هم اکنون، این ساختمان با وجود گذشت سالها، از آسیب اقوام مختلف و حوادث طبیعی از قبیل زمین لرزه در امان مانده است. در مجاورت ساختمان مزبور، باغی به نام بیرم آباد وجود دارد که باغی به غایت وسیع است. در این باغ نیم میلیون اصله درخت کاشته اند که منظره چشم نوازی پدید آورده است.
مختصری درباره باغ بیرم آباد
این باغ که از جمله باغ های زیبا و تاریخی شهر کرمان می باشد، توسط بیرام بیگ افشار (از اجداد قلی بیگ) ایجاد شده است. وسعت باغ مزبور در حدود ۴.۵ هکتار است و مجاورت آن با تخت درگاه قلی بیگ کرمان زیبایی این عمارت را دوچندان می کند.
این باغ در زمان قاجار توسط چهار تن از فرزندان قلی بیگ به آستان قدس رضوی واگذار شد. در سال های اخیر و در تاریخ ۱۳۹۴ خورشیدی، باغ مزبور به دلیل آسیبی که دیده بود مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
وضعیت امروز تخت درگاه قلی بیگ کرمان
این عمارت به دلیل موقعیت محلی اش، مورد توجه گردشگران زیادی قرار دارد. با این وجود، عدم رسیدگی لازم، موجب وارد شدن خسارات زیادی به آن گردیده است.
هم اکنون، شاهد دیوار نوشته و یادگاری بر روی سقف و دیوارهای این بنای تاریخی هستیم که بسیار جای تاسف دارد. همچنین، بارندگی و عدم رسیدگی به بنای مزبور در طول زمان باعث رخنه رطوبت در دیوارهای آن شده است که می تواند احتمال ویرانی بنا را در پی داشته باشد.
علاوه بر آن، سنگ مرمر روی مقبره و یکی از ورودی های این بنا آسیب دیده است. مرمت هایی قبلا در این بنا صورت گرفته است، اما متاسفانه اثرات آن به دلیل بی توجهی از بین رفته است.
حتما از تخت درگاه قلی بیگ کرمان دیدن کنید
تخت درگاه قلی بیگ کرمان از جمله بناهایی است که جنوب شرقی کرمان را زینت بخشیده است. این بنا در معرض دید مسافرانی است که از قسمت جنوب وارد شهر می شوند. به همین دلیل، مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته است. با این وجود، امروزه این بنا آسیب فراوانی دیده است که جای تاسف بسیار دارد.
به هنگام گردشگری میراث فرهنگی سری به بنای مزبور بزنید. “دستی بر ایران” ضمن معرفی جاذبه های گردشگری کرمان پیشنهاد می کند که با رعایت اصول گردشگری مسئولانه از تخت درگاه قلی بیگ کرمان نیز دیدن کنید.
تخت درگاه قلی بیگ کجاست؟
تخت درگاه قلی بیگ در جنوب شرقی شهر کرمان قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این اثر تاریخی را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره تخت درگاه قلی بیگ
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
تخت درگاه قلی بیگ کرمان را چه کسی و در چه دوره‌ای ساخته است؟
قلی بیگ، رئیس ایل افشار، این عمارت را در عهد صفویه ساخته است.
هدف از ساخت بنای تخت درگاه قلی بیگ چه بوده است؟
این عمارت با هدف نگاهبانی از شهر در برابر هجوم بیگانگان بنا شده است.
چه اماکن دیدنی دیگری در نزدیکی تخت درگاه قلی بیگ وجود دارند؟
باغ بیرم‌آباد، قلعه دختر و قلعه اردشیر کرمان از مکان‌های دیدنی نزدیک به این بنای تاریخی هستند.
