آب انبار رستم گیو از جمله بناهای تاریخی و جاهای دیدنی یزد است که در حاشیه بلوار بسیج قرار دارد. با توجه به این که یزد شهری کویری است، وجود آب در آن اهمیت بسیاری دارد. بنابراین، وجود سازه هایی در قالب معماری بومی ایران برای ذخیره سازی آب در آن طبیعی به نظر می رسد. حدود ۶۰ آب انبار در یزد وجود دارند که بدین منظور ایجاد شده اند و آب انبار رستم گیو یکی از آنهاست.
آب انبار مزبور بر روی طبقات خاک رس و در مکانی صاف و هموار قرار دارد. با توجه به شواهد موجود در می یابیم که این آب انبار در سال ۱۳۲۰ خورشیدی، (اوایل جنگ جهانی دوم) بنا شده است. عملیات ساخت این بنا ۲ سال به طول انجامیده و تمامی هزینه ساخت را شخصی به نام رستم گیو بر عهده گرفته است.
این آب انبار با توجه به ویژگی های منحصر به فردی که دارد، در سال ۱۳۷۵ خورشیدی، در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت. به همین دلیل، برای حفظ و نگهداری آن در سال ۱۳۹۷ خورشیدی، شهرداری یزد اقدام به مرمت و بازسازی آن نمود. بنای مزبور یکی از آثار شاخص اوایل قرن بیستم می باشد که وظیفه حفظ و نگهداری از آن بر عهده ماست.
ویژگی‌های معماری آب انبار رستم گیو
مصالح استفاده شده در این آب انبار، آجر فرش و ملات ساروج ( مخلوط رس و آهک به نسبت ۶:۴) می باشد. آجر فرش نوعی آجر است که از یک سنگ رسوبی آواری دانه ریز (سنگ شیل) یا سنگ معدنی، تحت فشار و شرایط خاص ایجاد می گردد. استفاده از این آجر در آب انبار رستم گیو زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
این آب انبار دارای قسمت‌های مختلفی است که به شرح آنها می پردازیم:
- گنبد: این بنا دارای یک گنبد به شکل نیمکره است که گویی از زمین سر برآورده است.
- بادگیر: در طرفین گنبد این آب انبار چهار بادگیر مشاهده می شوند. این بادگیرها نقش تهویه هوا را بر عهده دارند و باعث می شوند آب داخل مخازن خنک بماند. هر کدام از این بادگیرها دارای ارتفاع زیادی هستند و دارای مقطع چهار گوش هستند.
- خزینه: آب انبار مزبور دارای یک خزینه بزرگ به شکل استوانه است که ظرفیت نگهداری ۲۳۰۰ متر مکعب (معادل دو میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر) آب را دارا می‌باشد. این خزینه دارای دهانه ای با قطر ۱۴ متر و عمقی در حدود ۱۵ متر است.
- تاق نما و سر در ورودی: تاق نما و سردر این آب انبار به صورت منقوش و کادر بندی شده است.
آب انبار مزبور دارای دو درب ورودی است که در گذشته دو محله می‌توانستند از آن استفاده کنند. در یکی از این محله ها مسلمانان و در دیگری زرتشتیان سکونت داشتند و فاصله دو محله از هم حدود ۲ کیلومتر بود. این امر دسترسی پیروان دو دین از یک منبع آب را بیان می کند، هرچند از دو ورودی مجزا.
کاربرد آب انبار و شیوه استفاده از آن
آب انبارها در حقیقت مخازن سرپوشیده‌ای هستند که ارتفاعی پایین تر از سطح زمین دارند. این مخازن سرپوشیده به وسیله رودخانه ها و قنات پر می شوند تا در مواقع کمبود آب بتوان از آنها استفاده نمود.
با توجه به وجود اقلیم های مختلف در ایران در برخی از مناطق از قبیل مناطق کویری، بحران کم آبی وجود دارد. تدبیر گذشتگان برای رفع این مشکل استفاده از آب انبار بود. این بناها به نام های دیگر از قبیل حوض، برکه، مرغی، مرغک، منبع و انبار نیز شهرت دارند.
این آب انبارها معمولا در مکان های شلوغ از قبیل محله ها و کاروانسراهای مختلف ساخته می شدند. بدین منظور افراد زیادی می توانستند از آنها برای رفع نیاز استفاده کنند. گاهی نیز برخی از افراد دارای تمکن مالی، آب انبارهایی در منزل شخصی خود بنا می کردند. به همین دلیل، ما در شهر یزد شاهد انواع مختلف آب انبارهای خصوصی و عمومی هستیم.
تعداد بادگیرهای مورد استفاده در اطراف این آب انبارها بر حسب مساحت و وسعت آنها تعیین می شود. آنهایی که وسعت کمتری دارند دارای دو عدد بادگیر و آب انبارهای بزرگتر دارای چهار الی شش بادگیر می باشند.
امروزه به دلیل خشکیدن رودخانه ها و قنات های موجود در شهر یزد، مخازن آب انبار رستم گیو فاقد آب کافی است. بنابراین، آب مورد نیاز منازل از طریق آب لوله کشی شهری تامین می شود.
حتما از آب انبار رستم گیو دیدن فرمایید
با وجود اینکه آب انبارهای موجود در شهر یزد تا حدودی کاربری خود را از دست داده اند، مرمت و نگهداری این بناها به زیبایی سنتی این شهر می افزاید. آب انبار رستم گیو از جمله آب انبارهای دارای تزئینات این شهر است که معماری بی نظیری دارد. همه ساله گردشگران زیادی که برای بازدید از شهر یزد به این شهر سفر می کنند، دیدن این آب انبار منحصر به فرد را در برنامه خود می گنجانند.
اگر شما نیز با با خرید تورهای داخلی به یزد سفر می کنید یا به صورت شخصی قصد سفر به این شهر را دارید، بازدید از این آب انبار را از دست ندهید. ″دستی بر ایران″ با معرفی جاذبه های گردشگری شهر یزد شما را به بازدید از معماری بی نظیر آب انبار رستم گیو دعوت می کند.
موقعیت مکانی آب انبار رستم گیو کجاست؟
آب انبار رستم گیو در محلهی زرتشتیان شهرستان یزد واقع شده است. این آب انبار در حاشیهی بلوار بسیج، نبش کوچه‌ی مهر قرار دارد.
در سفر به یزد، با استفاده از لوکیشن آب نبار رستم گیو که در زیر آمده است، می‌توانید به بازدید این مکان تاریخی بروید:
پرسش‌های متداول درباره آب انبار رستم گیو
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
علت نامگذاری آب انبار رستم گیو چیست؟
ارباب رستم گیو، یکی از بزرگان و اشراف‌زادگان یزد و نمایندهی وقت زرتشتیان در مجلس شورای ملی، هزینهی ساخت این بنا را بر عهده گرفت؛ ازاینرو، آب انبار به همین نام شهرت یافت.
آب انبار رستم گیو در شهر یزد به چه دلیل ساخته شد؟
یزد یکی از شهرهای کویری ایران است که همواره با مشکل آب روبهرو بوده است؛ به همین دلیل، با ساخت آب انبارها که مخازنی سرپوشیده برای نگهداری آب بوده‌اند، این معضل را پشتسر می‌گذاشتند. آب انبار گیو نیز برای تأمین آب موردنیاز مردم یزد نقشی پررنگ و حیاتی داشته است.
تاریخچهی آب انبار گیو یزد چیست؟
قدمت آب انبار گیو به سال ۱۳۲۰ برمیگردد، درست زمانی که جنگ جهانی دوم آغاز شده بود. طبق نقلوقولهای موجود، ساخت این بنای تاریخی حدود ۲ سال زمان برده است. معماری آب انبار گیو که به رستم گیو نیز شهرت دارد، به عهده‌ی حاج محمدابراهیم خرمشاهی بود و ارباب جمشید امانت نیز وظیفه‌ی بازرسی و نظارت بر ساخت را در دستور کار خود داشته است.
چرا برای آب انبارها مانند آب انبار گیو، بادگیرهایی تعبیه شده است؟
بادگیرها بر فراز آب انبارها ساخته میشدند و دلیل ساخت آنها هوای گرم استان یزد بود تا با استفاده از این بادگیرها آب درون آب انبار بیش از حد گرم یا خشک نشود. اکثر آب انبارهای یزد از دو بادگیر برخوردارند؛ اما براساس مساحت و وسعت آنها، برخی از این آب‌انبارها مانند آب انبار رستم گیو یزد با چهار بادگیر و برخی نیز با پنج یا حتی شش بادگیر ساخته شده‌اند.
آب انبار گیو در شهرستان یزد در حال حاضر چه وضعیتی دارد؟
بهدلیل خشکشدن قناتهای شهر یزد، آب‌انبارها از جمله آب انبار گیو بدون آب هستند و نیازهای مردم یزد نیز از آب لولهکشی شهری تأمین می‌شود.
