خانه خواجه باروخ و سرگذشت یهودیان این شهر

خانه خواجه باروخ از جمله خانه های تاریخی دوره قاجار و از جاهای دیدنی کرمانشاه است. این خانه تاریخی از جمله بناهایی است که از سبک معماری حجابدار پیروی می کند. مالک خانه مزبوز شخصی به نام خواجه باروخ از تاجران کلیمی کرمانشاه بود. بعد از ایشان، شخصی به نام رنده کش این ساختمان را خریداری می کند. این اثر تاریخی، در سال ۱۳۷۷ خورشیدی در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت.

این خانه تاریخی در یکی از محله های کرمانشاه به نام محله فیض آباد و در بخش یهودی نشین آن قرار دارد. خانه خواجه باروخ یا خانه رنده کش از معدود بناهای دوره قاجار است که دارای حمامی با آب گرم و سرد می باشد.

تاریخچه خانه خواجه باروخ

این خانه در دهه آخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. مالک اولیه خانه، شخصی به نام خواجه باروخ بود که از جمله تاجران کلیمی (منسوب به کلیم الله) یا یهودی شهر محسوب می شد. بعد از او این خانه به افراد دیگری فروخته شد.

آخرین مالک این خانه، شخصی با نام فامیلی رنده کش بود. به همین‌دلیل، امروزه این خانه را خانه رنده کش نیز می نامند.

در سال های اخیر، خانه خواجه باروخ برای مدتی به انجمن خوشنویسان کرمانشاه تعلق گرفت. در این مدت، این خانه به نام خانه هنرمندان مشهور بود.

سرگذشت یهودیان کرمانشاه

بنا به استناد تاریخی، اولین حضور یهودیان در شهر کرمانشاه به سده دهم میلادی برمی گردد. هر چند گمان می رود که پیروان یهودی خیلی قبل تر از آن نیز در این شهر حضور داشته اند. در حدود سال 550 قبل از میلاد که کورش کبیر یهودیان بابل را از اسارت آزاد کرد، بسیاری از آنان به غرب ایران آمدند در شهرهای کردنشین امروزی ساکن شدند.

در نیمه اول و دوم قرن هجدهم میلادی (دوره زندیه) و در طی شورش های داخلی در شهر کرمانشاه، یهودیان زیادی از این شهر مهاجرت کردند.

بعد از آن و در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی (دوره قاجار) طبق یک سرشماری، ۱۳۶ خانوار از یهودیان در شهر کرمانشاه سکونت داشتند. آنها در محله ای به نام فیض آباد زندگی می کردند که در نزدیکی آن بازاری قرار داشت. یکی از خانه های قدیمی که یهودیان در آن ساکن بودند، خانه خواجه باروخ می باشد. یهودیان در این شهر تعدادی کنیسه (نیایشگاه) نیز مخصوص خود داشتند.

در دوره پهلوی، اولین نماینده یهودی ایران (شموئل حییم) به دلیل مخالفت با شاه اعدام شد. او در نشریه ای به نام حییم که جزو اولین گاهنامه های یهودی در ایران بود، امتیازی کسب کرده بود.

علاوه بر آن، بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ خورشیدی، تعداد زیادی از یهودیان به اسرائیل و تعدادی به تهران مهاجرت کردند. در نتیجه این مهاجرت ها جمعیت یهودیان در کرمانشاه به طور چشمگیری کاهش یافت.

ویژگی ها و سبک معماری خانه خواجه باروخ کرمانشاه

این خانه از جمله خانه هایی است که از سبک معماری درونگرا پیروی می کند. به این صورت که ورود به حیاط از طریق یک هشتی و یک دالان طولانی صورت می گیرد. انتهای این دالان به حیاط اندرونی می رسد.

در ضلع شمالی حیاط و در حد فاصل اندرونی و بیرونی، یک حوضخانه وجود دارد. درب ورودی این حوضخانه در حیاط اندرونی قرار دارد و ورود به آن از این بخش امکان پذیر است. در بالای حوضخانه نیز اتاقی مشاهده می شود که آفتاب از هر دو حیاط اندرونی و بیرونی به داخل آن می تابد.

علاوه بر آن، در ضلع غربی حیاط، نمای خانه خواجه باروخ مشاهده می شود. این خانه، بنایی یک طبقه است که در طبقه همکف آن، ستون های آجری و چهارگوش در ایوان به چشم می خورند.

همچنین، در طبقه اول بنا ایوانی با چهار ستون مدور و دو نیم ستون وجود دارد. بدنه ستون های این طبقه بر خلاف ستون های طبقه همکف، دارای تزیینات معقلی (یکی از انواع خوشنویسی اسلامی است که نوعی خط کوفی زاویه‌دار به‌شمار می‌رود) است. همچنین، سرستون ها با تزیینات مقرنس کاری مزین گشته اند.

با ورود به طبقه هم کف خانه خواجه باروخ ، تالار اصلی که دارای یک پنجره ارسی و دو درب کوچک است، خودنمایی می کند. در دو طرف ارسی، دو اتاق وجود دارد که درب هرکدام از آنها به صورت جداگانه به ایوان باز می شوند.

در این طبقه، یک حمام با سقف گنبدی شکل نیز وجود دارد که اتاق ها در طرفین آن قرار گرفته اند. در زمان ساخت این خانه، تعداد کمی از خانه ها دارای حمام بودند. بنابراین، وجود حمام در خانه خواجه باروخ در زمان خود یک امتیاز محسوب می شد.

حتما از این خانه قدیمی تاجر یهودی کرمانشاهی بازدید داشته باشید

خانه خواجه باروخ به دلیل سبک معماری بی نظیری که دارد از جمله زیباترین خانه های کرمانشاه محسوب می شود. در صورتی که علاقه مند به بازدید از خانه های تاریخی هستید، این خانه می تواند برای شما بهترین گزینه باشد.

اگر با تورهای داخلی یا به صورت شخصی به کرمانشاه سفر کردید، بازدید از این خانه زیبا را از دست ندهید. “دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری کرمانشاه، شما را به بازدید از خانه خواجه باروخ دعوت می کند.

موقعیت مکانی خانه خواجه باروخ کرمانشاه کجاست؟

خانه خواجه باروخ در بخش یهودی‌نشین محله‏‌ی فیض‌‏آباد کرمانشاه، داخل کوچه‌‏ی زارعی قرار دارد.

پرسش‌های متداول درباره خانه خواجه باروخ

اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.