برای آشنایی با چشم اندازهای تاریخی ایذه، باید نخست با این شهر آشنا شوید. شهرستان ایذه، در استان خوزستان در ایران قرار گرفته است. این شهر یکی از مناطق بختیارنشین ایران است. باتوجه به پژوهش های باستان شناسی، قدمت این شهر متعلق به دوران عیلامیان است. ایذه همچنین به عنوان پایتخت بختیاری شناخته می‌شود.
این شهر همچنین پایتخت حکومت اتابکان بوده است. علاوه بر این، به دلیل داشتن موقعیت ویژه جغرافیایی و سیاسی مورد توجه پادشاهان و بزرگان دوران گذشته قرار داشته است.
میانگین دمای سالانه در این شهر 24 درجه سانتیگراد و میانگین بارش سالانه ۶۹۴ میلی‌متر است. ارتفاع از سطح دریا ۸۳۵ متر است. کتیبه هایی در این شهر پیدا شده است که در آن ها برای اولین بار زنان در روزگار باستان، در کنار مردان به تصویر کشیده شده اند.
فهرست سایت های موجود در چشم اندازهای طبیعی تاریخی ایذه
آثار زیادی از دوره عیلامیان در ایذه وجود دارد. این آثار به دو دسته ی عیلام قدیم و عیلام نو تقسیم می شوند.
نقش برجسته شاهسوار
این جایگاه باستانی در حومه ایذه قرار گرفته است. در این منطقه باستانی نقش برجسته‌ای متعلق به قرن بیست قبل از میلاد (دوره عیلام قدیم) دیده می شود. این نقش برجسته صحنه ای از بارعام یک پادشاه عیلامی را نشان می دهد. در کنار این نقش برجسته، قبرستانی با نام شهسوار واقع شده است. گورهایی با شیرهای سنگی منطقه بختیاری، در آن دیده می شوند.
نقش برجسته خونگ اژدر
این اثر تاریخی در دوازده کیلومتری شمال ایذه و نزدیکی دریاچه میانگران واقع شده است. این اثر حکومت عیلام را به تصویر کشیده است و از برجسته ترین چشم اندازهای تاریخی ایذه به شمار می رود.
کول فره (کول فرح)
این منطقه در ۷ کیلومتری شمال شرقی ایذه واقع شده است. کاربری آن به عنوان نیایشگاهی باز در عصر عیلام نو بوده است.
همچنین در این منطقه ۶ نقش برجسته به همراه نوشتارهای عیلامی (با خط میخی) دیده می شود. هریک از نوشتارها اطلاعات تاریخی ارزشمندی را ارائه می کنند. در این نقش برجسته‌ها می‌توان آداب و رسوم و امور مذهبی عیلامی را مشاهده کرد.
اشکفت سلمان
این اثر تاریخی تنگه‌ای در کوه الهک واقع در جنوب غربی ایذه می باشد و یکی از شناخته شده ترین چشم اندازهای طبیعی ایذه نزد ایرانیان می باشد. در این تنگه چهار نقش برجسته وجود دارد. تمامی آنها به خانواده سلطنتی و خدایان عیلامی اشاره می نماید.
خونگ یارعلی وند
این اثر باستانی که در ۳ کیلومتری منطقه ی خونگ اژدر واقع شده است. در آن نقش برجسته‌ای از دو فرد در یک مراسم آیینی دیده می شود.
خونگ کمال وند
این اثر باستانی در ۴ کیلومتری شمال ایذه واقع شده است. کتیبه‌ای عیلامی بر روی آن دیده می شود. در این کتیبه شاه به همراه افراد بلندپایه تصویر شده اند.
قلعه کژدمک
این قلعه احتمالاً در زمان اردشیر ساسانی متروک شده است، لیکن هنوز از برجسته ترین چشم اندازهای تاریخی ایذه به شمار می رود. ایذه در دوره ساسانی از شهرهای آباد و پرجمعیت به‌شمار می‌رفت.
کتیبه های سنگی روستای شیمن
شیمن از توابع شهرستان ایذه استان خوزستان است. این روستا در ۶۵ کیلومتری شهرستان ایذه می باشد. علی رغم قرار گیری در خوزستان، این روستا در تمامی سال از آب و هوایی بسیار معتدل بهاری برخوردار می باشد. کتیبه های سنگی روستای شیمن متعلق به دوره اشکانی بوده و روایتگر داستان هایی از آن دوران است.
گورستان شمی
این قبرستان مربوط به دوره اشکانیان است. در دهستان پيان از شهرستان ایذه قرار گرفته است و فاصله آن تا ایذه 21 کیلومتر می باشد.
روستای شیوند
این روستا در شمال شهرستان ایذه در استان خوزستان واقع شده است. این روستا که خود از چشم اندازهای طبیعی تاریخی ایذه به شمار می رود، از یک سو با رشته کوه های زاگرس و از سوی دیگر با سد و رودخانه کارون محاصره شده است. روستای شیوند در منطقه حفاظت شده منگشت و شالو قرار دارد.
از جمله جاذبه های این روستا آبشار شیوند (بلندترین آبشار خوزستان) می باشد. ارتفاع این آبشار حدودا 90 متر است و از دل کوه های منگشت سرازیر می شود. همچنین آثار تاریخی زیر را می توان در این روستا دید:
- کاروانسرایی قدیمی از دوره صفوی
- دو آسیاب به همراه گورستانی با سنگ های قبر قدیمی
- قلعه مخروبه متعلق به هزاره های سوم و چهارم قبل از میلاد
- سیاه چال قدیمی که زمانی به عنوان زندان از آن استفاده می شده و 25 متر عمق دارد
- کتیبه های تاریخی و آثار نقش برجسته از دوره اشکانیان
تندیس مرد پارتی در موزه ملی ایران
تندیس بزرگ زاده اشکانی یا مرد شمی یکی از اصلی‌ترین آثار باقیمانده از هنر اشکانیان است. جنس این تندیس از مفرغ توخالی است. این تندیس در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود و از بارزترین آثار تاریخی ایذه به حساب می آید. این تندیس منسوب به سورنا سردار مشهور پارت‌ها می باشد که در روستای شمی از توابع ایذه پیدا شده است.
ارگ اتابکی (تاق طویله)
این اثر تاریخی مربوط به دوره ایلخانی-تیموریان است. همچنین به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حريم اين قلعه حدود 25 تا 30 هزار متر مربع است و تاكنون چهار گوشه بنا با ديوارها و 3 اتاق سالم از قلعه در حفاری ها به دست آمده اند. این ارگ از برجسته ترین چشم اندازهای تاریخی ایذه به شمار می رود.
این بنا در ابتدا كاروانسرا و پس از آن اصطبل خان ها بوده است. هم اكنون در منطقه مسكونی و تجاری شهر «ايذه» قرار دارد.
پل پاپیلا
پل ساسانی پاپیلا در نزدیکی ده شیخ در بخش سوسن از شهرستان ایذه خوزستان واقع شده است. این پل یک جاده باستانی متعلق به دوره ساسانی است. همچنین دو سوی رود کارون را به یکدیگر متصل نموده است. امروزه تنها پایه‌های سنگی عظیم آن باقی مانده است.
مقایسه با نمونه های مشابه
شاهان عیلامی به شهرسازی دلبستگی زیادی داشتند. همچنین آن ها توجه زیادی به ثبت اتفاقات مهم بر روی سنگ داشتند. می‌توان گفت در دوره عیلامی کتیبه سازی برای پادشاهان عملی رایج بوده است. در ادامه نمونه های مشابه از هنر عیلامیان در مقایسه با آثار تاریخی شهر ایذه ذکر می شود.
زیگورات چغازنبیل
این بنا یکی از میراث جهانی یونسکو است. همچنین در استان خوزستان ایران، جنوب شرقی شهر باستانی شوش جای گرفته‌است. ساخت آن در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد و توسط اونتاش گال برای ستایش ایزد نگهبان شوش انجام شده است. این بنا در حمله آشور بانیپال به همراه تمدن عیلامی نابود شد. پس از آن، بیش از دو هزار سال به حال خود رها شد تا این که در اوایل سده بیستم میلادی از زیر خاک بیرون آورده شد.
اشیای تاریخی به‌جامانده از عیلامیان
فهرست این اشیا را که از دوره عیلامیان به جای مانده اند، در زیر ذکر می کنیم:
- گلدان با موجود دو شاخ
- تندیس نقره‌ای گاو نشسته
- کلاه‌خود پرنده و سه پیکر
- تندیس خدای زرین دست
- تابلو مراسم نیایش راهبه‌های آفتابتندیس ناپیرآسو موزه لوور (تندیس مفرغی متعلق به ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد)
- تندیس فاخته لاجوردی
- سنگ‌نگاره بز با دم ماهی
- نقش‌برجسته عیلامی در نقش رستم
- سنگ‌نگاره زن ایلامی و ندیمه
- سنگ‌نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا
- جام نقره‌ای زن ایلامی (مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد)
- تندیس فلزی ایلامی (متعلق به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد)
ایذه کجاست؟
شهرستان ایذه در شمال شرق استان خوزستان واقع شده است. موقعیت مکانی دقیق‌تر این شهرستان را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره چشم اندازهای تاریخی ایذه
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
قدمت ایذه به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
نقش برجسته‌های کشف شده از ایذه جزو اولین حجاری‌های ایران باستان قبل از هخامنشیان می‌باشند. به همین دلیل، قدمت این شهر را می‌توان به دوره عیلامی‌ها نسبت داد.
دلیل شهرت ایذه چیست؟
ایذه به دلیل طبیعت بکر و آثار تاریخی دوران‌های مختلف، بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این شهر به دلیل کوه‌های مرتفع و دشت‌های وسیع، در گذشته از محبوب‌ترین ییلاق‌های بزرگان و پادشاهان بوده است.
«بهشت خوزستان» لقب چه منطقه‌ای است؟
دشت سوسن به بهشت خوزستان معروف است. این دشت به دلیل عبور رودخانه کارون یکی از زیباترین و حاصلخیزترین مناطق خوزستان است.
