گل گاو زبان از جمله گیاهان دارویی معروف است که طب سنتی بر استفاده از آن به‌طور خاص تأکید می‌کند. این گیاه دارویی در ایران دو نوع مختلف دارد که نباید با هم اشتباه گرفته شوند.
در واقع، گل گاو زبان اصلی از رسته‌ی Echium است که در دامنهی کوههای البرز رشد می‌یابد. گاهی این گیاه با گیاه گاو زبان اشتباه گرفته می‌شود که از رسته‌ی Borage است و در شهرهایی همچون اصفهان و آذربایجان میروید. بهتر است بدانید که این دو رسته با هم متفاوت هستند و فقط گلهای آنها کمی به هم شبیهاند.
برای اینکه در انتخاب گیاه اصلی دچار اشتباه نشوید، بهتر است بدانید که رسته‌ی Echium به گل گاو زبان ایرانی و رسته‌ی Borage به گل گاو زبان اروپایی شهرت دارد. البته، گونههای مختلفی از Echium شناخته شده‌اند که مربوط به کشورهای دیگر هستند.
خواص درمانی گل گاو زبان
این گیاه که از جمله گیاهان دارویی سنتی ایران است، حاوی مقادیر زیادی از ویتامین C و B، فلاونوئیدها، آنتیاکسیدانها، گاما لینولنیک اسید، بتاکاروتن، موسیلاژ، آنتوسیانیدین، سیانیدین و آلکالوئید است. همچنین، از انواع مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، پتاسیم و روی نیز برخوردار است. بدین ترتیب، خواص درمانی فراوانی دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
درمان مشکلات پوستی از قبیل جوش و آکنه
این گیاه بهدلیل داشتن خواص ضدالتهابی میتواند بسیاری از مشکلات پوستی از قبیل جوش و آکنه را درمان کند.
تقویت سیستم ایمنی و درمان سرماخوردگی
فلاونوئید و ویتامین C موجود در گل گاو زبان تا حد مطلوبی موجب تقویت سیستم ایمنی می‌شود. همچنین، خاصیت ضد درد و ضد التهاب آن به درمان گلودرد و سرماخوردگی کمک شایانی می‌کند. علاوه بر آن، خاصیت خلط‌آوری آن برای ازبینبردن آسم و برونشیت بسیار اثرگذار است. طب سنتی این گیاه را برای کاهش تب مناسب میداند.
تقویت اعصاب و آرامبخشی
بیشتر افراد گل گاو زبان را با خاصیت آرامبخشی آن میشناسند. این گیاه بهواسطهی داشتن خاصیت آرامبخشی، میتواند اختلالات خواب را برطرف کند. همچنین، در تقویت اعصاب و روان و درمان اختلال حواس بسیار مؤثر است. این گیاه دارویی نشاط‌آور است و به درمان افسردگی و استرس نیز کمک می‌کند.
برای این منظور، مصرف عرق گل گاو زبان توصیه شده است. عرق این گیاه برای درمان تورم بدن، آرتریت روماتوئید، کمخونی، حالت تهوع و سرماخوردگی نیز بسیار مفید است.
درمان فشارخون
گیاه دارویی گل گاو زبان آنتیاکسیدانهای مختلفی دارد که این آنتیاکسیدانها گردش خون در رگها را بهبود میبخشند. بدین ترتیب، مصرف این گیاه به درمان فشارخون کمک می‌کند.
کمک به لاغری
در صورت رعایت رژیم غذایی بهمنظور کاهش وزن، مصرف روزانه یک فنجان دمنوش گل گاو زبان، برای رسیدن به تناسب اندام توصیه شده است. این گیاه بهدلیل داشتن خاصیت آرامبخشی، در کاهش پرخوری عصبی بسیار تأثیرگذار است.
درمان بیماریهای دهان
برگهای تازهی گل گاو زبان برای درمان جوشهای چرکین داخل دهان و نیز درمان برفک دهان و رفع سستی ریشهی دندان بسیار مفیدند. همچنین، مصرف آنها میتواند حرارت دهان را تا حد زیادی کاهش دهد.
درمان مشکلات پوستی و موی سر
استفاده از روغن گل گاو زبان در بهبود مشکلات پوست و مو مؤثر است.
مضرات استفادهی بیش از حد
مصرف این گیاه برای زنان باردار و شیرده و افراد با بیماریهای کبدی توصیه نمیشود. استفادهی بیش از حد این گیاه دارویی میتواند برای کبد نیز مضر باشد.
افرادی که اختلال خونریزی دارند، باید از مصرف گل گاو زبان پرهیز کنند؛ چراکه این گیاه باعث افزایش خونریزی می‌شود. بنابراین، پیش از هر عمل جراحی، باید دو هفته از مصرف این گیاه دارویی پرهیز کرد.
مصرف این گیاه دارویی همراه با برخی از داروهای شیمیایی منع شده است. فهرست داروهای شیمیایی که با این گیاه تداخل دارند، به این شرح است:
- داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت، مانند آسپیرین، دیکلوفناک، پلاویکس، ایبوبروفن، هپارین، وارفارین، دالتپارین، انوکساپارین
- داروهای بیهوشی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- داروهای افزایش‌دهنده‌ی تجزیه در کبد
این گیاه بهعلت داشتن آلکالوئید برای کودکان مضراتی به‌همراه دارد. علاوه بر آن، زیادهروی در استفاده از آن ممکن است موجب بروز اختلالاتی در معده و روده و دستگاه گوارش شود. همچنین، افرادی که ناراحتی کیسهی صفرا دارند، با مصرف این گیاه ممکن است دچار درد بیشتری شوند.
گیاه دارویی گل گاو زبان را بیشتر بشناسیم
گل گاو زبان جزو آن دسته از گیاهانی است که در کشور ایران بهوفور استفاده می‌شود و همهی افراد با خواص تسکیندهندگی آن آشنا هستند. البته، کسانی که بیماریهای خاص دارند و داروهای شیمیایی مصرف می‌کنند، نباید در استفاده از آن زیادهروی کنند.
شما با سفر به مناطق مختلف کشور میتوانید این گیاه را تهیه و مصرف کنید. «دستی بر ایران» ضمن معرفی گردشگری غذا در ایران، شما را در شناخت انواع مختلف گل گاو زبان راهنمایی می‌کند.
