بر روی اینترنت مطالب زیادی درباره این موضوع پیدا خواهید کرد که “در سفر چه بخوریم”، لیکن هدف ما پاسخگویی به این پرسش از دیدگاه منشور گردشگری مسئولانه است. البته بهتر است توصیه های ما را پس از لحاظ کردن تجویزهای علمی و پزشکی مد نظر قرار دهید. هدف ما کاوشی در چه خوردن، چگونه خوردن و کجا خوردن است تا مانند مسافران حرفه ای در مسیر گردشگری مسئولانه حرکت کنیم.
در سفر چه بخوریم؟
به هنگام گشت و گذار در ایران یا خارج از ایران، نکات گوناگونی را باید در نظر گرفت تا بدانیم در سفر چه بخوریم و چه نخوریم. در اینجا به ذکر چند نکته می پردازیم که می توانند راهنمای تصمیم گیری های شما باشند.
نکته اول: اگر می دانید که مواد غذایی محلی خاصی در مقصد گردشگری شما ارائه می شوند که بر روی شما تاثیر منفی نمی گذارند، آنها را در صدر فهرست خوراکی هایتان قرار دهید.
به عنوان مثال، اگر در خوزستان هستید، حتما خرما و رطب میل کنید. صرف این غذای محلی که در آن منطقه جغرافیایی کاشته و مصرف می شود، قطعا تاثیرات مثبت زیادی در سلامت شما خواهد داشت. علاوه بر این، منفعت شما به عنوان گردشگر شامل حال کشاورزان و کاسبان محلی این استان هم می شود. به عبارت دیگر، به اقتصاد محلی جامعه میزبان در مقصد گردشگری نیز کمک کرده اید.
جالب است بدانید که براحتی نمی توانید آن رطب هایی را که در آن مقصد گردشگری می رویند، در شهر محل سکونت تان بخورید که وضعیت آب و هوایی متفاوتی دارد. شرایط اقلیمی میل و اشتهای شما را کاهش خواهد داد. بدن تان نیز به آن اندازه نیاز به آن میوه نخواهد داشت.
نکته دوم: تنها اتکا به این که نسل ها مواد غذایی خاصی را مصرف کرده اند، نباید ملاک شما برای آن باشد که در سفر چه بخوریم. مواد غذایی سنتی را با آگاهی امروزتان محک بزنید و بخورید. در عوض، از خوراکی های دیگر استفاده کنید.
ممکن است به استان اردبیل سفر کنید و دریابید لبنیات محلی بسیار خوبی دارند. شیر پرچرب گاومیش نیز از محصولات غذایی سنتی این استان است. لیکن به خاطر داشته باشید که نسل های پیشین، راه پیمایی و فعالیت های بدنی زیادی در طی روز داشتند و بدن شان چربی لبنیات محلی را براحتی می سوزاند. بنابراین، اگر شما آن فعالیت های فیزیکی سنگین را ندارید، با چربی خون دست و پنجه نرم می کنید، سن تان بالاست، … برای تصمیم گیری درباره این که در سفر چه بخوریم، تسلیم هوس یا رسم و رسوم محلی متکی نشوید.
ممکن است بپرسید پرهیز کردن از خوردن شیر پرچرب توصیه مناسبی برای انتخاب مواد غذایی در مقصد گردشگری نیست. پس چگونه با نخوردن به اقتصاد محلی کمک کنیم؟ پاسخ آن است که خوراکی های دیگری را جایگزین آن کنید. به عنوان مثال، در همان استان اردبیل، فندق، آش دوغ، حلوای سیاه، نان محلی، … هستند که خریدشان به بومیان آن منطقه کمک می کند. در عین حال، شما نیز با فرهنگ خوراکی آنجا آشنا می شوید و درک تان از آن استان بیشتر می شود.
نکته سوم: از خوردن گوشت پرندگان مهاجر یا گونه های در شرف انقراض و … بشدت پرهیز کنید. مسافران حرفه ای با امتناع از خرید این غذاها فرهنگ محافظت از گونه های جانوری را ترویج می کنند.
اگر به استان گیلان سفر می کنید و وارد رستورانی می شوید که گوشت چلنگر به شما پیشنهاد می دهند، از سفارش دادن آن پرهیز کنید – حتی اگر تا به حال این گوشت را امتحان نکرده باشید. مسئولیت پذیری بالاتر از هوس نسبت به خوردن غذایی خاص است. چلنگرها پرندگان مهاجری هستند که به صورت فصلی به تالاب های این استان می آیند و برخی شکارچیان با شکار غیرقانونی، آنها را می کشند و به سر سفره مشتریان می رسانند.
ممکن است شما اطلاعات وسیعی در خصوص انواع پرندگان بومی هر منطقه نداشته باشید. در این صورت می توانید سایر گوشت ها یا غذاهای گیاهی محلی را سفارش بدهید. به عنوان مثال، در همان استان گیلان، باقالی قاتق، کباب ترش، میرزاقاسمی، … هم غذاهای محلی با مواد محلی هستند که خریدشان به اقتصاد محلی کمک می کند و بسیار خوشمزه هستند.
غذاهای محلی را چگونه بخوریم؟
خوردن برخی غذاهای محلی آداب خاصی دارد. قضیه صرفا این نیست که در سفر چه بخوریم، بلکه باید بدانیم آن خوراکی ها را چگونه بخوریم.
نکته اول: برای آشنا شدن با فرهنگ اقوام و ملت های مختلف، بهتر است به شیوه همان محل و با آداب آنها غذاهای محلی را بخوریم.
در بین برخی اقوام و گروه های خاص، مردم غذا را بدون قاشق و چنگال می خورند. به عنوان مثال، آنها با نان غذا را در بشقاب گرد می کنند و لقمه می گیرند و به سمت دهان می برند. این رسم آنها و شیوه خوردن آنهاست. ممکن است به دلیل مهمان نوازی، برای شما قاشق و چنگال بیاورند و خودشان هم بسختی تلاش کنند تا مثل شما غذا بخورند.
مهم است به خاطر داشته باشید که آنجا محل زندگی، عشیره، شهر، روستا یا کشور آنهاست و شما یک مهمان هستید. پس سعی کنید بیاموزید تا مثل آنها رفتار کنید. البته این کار را با آگاهی خودتان نسبت به امور بهداشتی و پس از شستن دست هایتان با آب و صابون انجام دهید تا بیمار نشوید.
نکته دوم: در برخی مناطق، مردم روی زمین و دور یک سفره می نشینند تا غذا بخورند. شما هم مانند آنها روی زمین و دور همان سفره بنشینید و غذا بخورید.
میزبانان شما که مردمانی مهربان و علاقمند به هویت قومی و فرهنگی خود هستند، این سبک زندگی را پذیرفته اند و ای بسا به آن افتخار می کنند. به هیچ وجه، تلاش نکنید که آنان را مجاب کنید که در اشتباه هستند. این خود بزرگ ترین اشتباه است. باید بدانید که به عنوان مسافرانی حرفه ای، وظیفه دارید به فرهنگ آنها احترام بگذارید و هویت شان را زیر سوال نبرید. مانند آنها رفتار کنید تا شناخت بهتری از ایشان پیدا کنید.
نکته سوم: اگر مردمان جامعه میزبان غذای خود را در ترکیب با مواد غذایی خاصی یا با ترتیب خاصی می خورند، شما هم مانند آنها رفتار کنید.
شما در زندگی شهری آموخته اید که سالاد یک پیش غذاست. پس از آن غذای اصلی را میل می کنید و در نهایت دسر می خورید. ممکن است میزبانی در یک مقصد گردشگری، این ترتیب را رعایت نکند یا بلافاصله بعد از غذا چای سرو کند که با دانسته های علمی شما نمی خواند. در چنین مواردی، اگر مطمئن هستید که دچار بیماری یا حساسیت خاصی نمی شوید، احترام به میزبان و رعایت رفتار تغذیه او به مراتب مهم تر از عادت ها و دانسته های شخصی شماست. بهتر است این بار شما هم مانند آنها بلافاصله پس از غذا چای بخورید.
در سفر، کجا غذا بخوریم؟
علیرغم وجود غذاخوری های زنجیره ای مشهور و بنام، گردشگران مسئول مایلند به اقتصاد محلی کمک کنند و با فرهنگ غذایی آنان بیشتر آشنا شوند.
نکته اول: برای صرف صبحانه، ناهار یا شام، به غذاخوری های محلی بروید.
ممکن است تصور کنید صبحانه در همه جا یکی است: نان و پنیر و کره مربا و عسل با چای. اما چنین نیست. آیا می دانستید در کردستان، مردم ماست را در وعده صبحانه میل می کنند؟ باید برای صرف صبحانه، به یک رستوران محلی بروید تا این را دریابید. در هتل های تاپ با استانداردهای فراگیرتر ملی یا بین المللی، به این نکات کمتر توجه می شود. البته امروزه در کشور ما گرایش به اینگونه نکات فرهنگی رواج بیشتری یافته است.
به هر حال، اگر می پرسید در سفر چه بخوریم ، پیشنهاد می کنیم در محل مناسب بخورید تا بدانید چه باید بخورید. نکات فرهنگی مربوط به شیوه های خوردن و مواد غذایی محلی را در رستوران های محلی پیدا خواهید کرد، نه در رستوران های به اصطلاح لاکچری و مجللی که در همه جای ایران یک شکل و یک منوی غذایی دارند.
نکته دوم: مغازه های سر راهی محلی مکان خوبی برای آشنایی با مواد غذایی محلی و حتی مرغوب هستند.
گاهی اوقات، همان فروشگاه های سر راهی که ظاهر یک خواربار فروشی یا بقالی را دارند، خوراکی های محلی هم می فروشند. ممکن است در یکی از همین مغازه ها که تنقلات مضر و فاقد هویت فرهنگی می فروشند (مانند چیپس و پفک و …)، نان و کلوچه محلی هم یافت شود. در چنین جاهایی است که در می یابید در سفر چه بخوریم. به جای آن که همان پنیر همیشگی فلان کارخانه معروف را در نان ماشینی با آرد سفید بگذارید و میان وعده بخورید، می توانید پنیر محلی یا کره کنجد محلی را در نان جوی محلی بگذارید و تفاوت را حس کنید، به اقتصاد محلی کمک کنید و از طعم و خواص آن نیز لذت ببرید.
نکته سوم: اگر می توانید و دعوت شده اید، حتما در خانه های محلی، غذاهای محلی خانگی بخورید.
در باب تجربه خوردن غذای خانگی نیازی به توضیح یا تعریف و تمجید نیست. همه به خوبی می دانند که این تجربه، بهترین پاسخ به این پرسش است که “در سفر چه بخوریم”. از لحاظ آشنایی با فرهنگ محلی، یافتن دوستانی در سفر، احترام به اقوام و کمک به اقتصاد محلی و بسیاری موارد دیگر، این بهترین انتخاب است. بنابراین، اگر دوستانی در یک شهر دیگر دارید که شما را به یک وعده غذا دعوت کرده اند، هرگز چنین وعده ای را از دست ندهید.
نیازی به گفتن نیست، اما ادب و آداب دانی حکم می کند که شما هم دست خالی به منزل آنان نروید. البته، امروزه در تورهای ورودی و حتی در تورهای داخلی، ترتیب دادن یک وعده غذا در یک خانه محلی بخشی از خدمات تورگردانان شده است که متقاضیان علاقمند بسیاری دارد.
سخن آخر آن که مقصود از خوردن تنها تغذیه م سیر شدن نیست. مسافران حرفه ای با انتخاب آن که چه بخورند و چگونه بخورند و در کجا بخورند، سفر بسیار پربارتری خواهند داشت. شما نیز می توانید چنین کنید.
