کلیسای مریم مقدس تبریز از بزرگترین و قدیمی ترین کلیساهای مسیحیان در این شهر می باشد. همه ساله در این کلیسا مراسم بزرگ ملی مذهبی حواری ارمنی برگزار می شود و از جمله جاهای دیدنی تبریز به حساب می‌آید.
این عبادتگاه در انتهای خیابان شریعتی (شهناز شمالی) در تبریز قرار دارد. کلیسای مزبور با توجه به ویژگی های شاخصی که دارد، در سال ۱۳۸۱ خورشیدی به ثبت ملی ایران درآمده است.
ویژگی ها و سبک معماری کلیسای مریم مقدس تبریز
با توجه به قدیمی ترین سنگ قبری که در عبادتگاه مزبور وجود دارد، دیرینگی آن را به سال های ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ میلادی نسبت می دهند. با این وجود، در ابتدای ورود این عبادتگاه سردری سنگی مشاهده می شود که دارای ویژگی های معماری، نوع قوس و تزیینات منحصر به فرد است. تمامی این ویژگی ها نشان می دهند که سردر مزبور مربوط به قرن های بین ۱۳ تا ۱۴ میلادی می باشد که مقارن با حکومت ایلخانان مغول در ایران است.
درب ورودی این کلیسا دارای کتیبه ای کوچک از جنس سنگ مرمر می باشد که تاریخ تاسیس آن را با خط و زبان ارمنی نشان می دهد. علاوه بر آن، در ورودی اصلی کلیسای مزبور هشت ستون سنگی وجود دارد که تشکیل یک اتاق را می دهند. بر روی این هشت ستون، دو ناقوس کلیسا نصب شده است.
با ورود از این سردر قدیمی به حیاط پر درخت کلیسای مزبور وارد می شویم که نخستین چاپخانه تبریز در این مکان قرار دارد. اولین دستگاه ماشین چاپ تبریز در سال ۱۸۸۹ میلادی توسط استپانوس مختاریان، خلیفه ارمنیان آذربایجان برای رفع نیاز مدرسه آرامیان به این مکان آورده شد. با عبور از این حیاط، نمای کلیسای مریم مقدس پیش رویمان قرار می گیرد.
کلیسای مزبور با یک معماری خاص و به سبک معماری ارمنی ساخته شده است. این سبک از معماری بیش از ۴۵۰۰ سال پیش توسط ارمنیان به کار گرفته می شد. البته، در ساخت این کلیسا از شیوه های ساخت دیگری نیز استفاده شده است که نشان می دهند عبادتگاه مزبور در دوره های مختلف تکمیل شده است.
علاوه بر آن، در ساخت این عبادتگاه از مصالح متفاوتی استفاده شده است. برای مثال، دیوارها و ستون های عبادتگاه مزبور از جنس سنگ و آجر و طاق آن آجری هستند. در نمای خارجی این عبادتگاه سنگ نتراشیده و آهک استفاده شده بود که پس از زلزله تبریز فرو ریخت و کلیسای مزبور تبدیل به ویرانه شد.
کلیسای فعلی بر روی بنای قبلی، با استفاده از مصالح باقی مانده و مطابق با نقشه قبلی اما به سبک دوره صفویه ساخته شده است. دوره ساخت این کلیسا از سال ۱۷۸۲ تا ۱۷۸۵ میلادی به طول انجامیده است.
در واقع، کلیسای مریم مقدس تبریز به صورت صلیبی شکل ساخته شده است و دارای چهار ستون قطور سنگی می باشد. گنبد مرکزی این کلیسا بر روی این چهار ستون قرار دارد.
در گذشته، بر روی هر چهارستون پرده های نقاشی بسیار زیبایی وجود داشتند که دو پرده بر اثر رطوبت از میان رفت. با از بین رفتن نقاشی های قدیمی، خلیفه وقت استادکاری با نام آندرانیک سیمباریان را از ارمنستان به ایران آورد. سپس، او دیوارنگاره های جدید را بر روی پرده های قدیمی طراحی کرد. نقاشی های حاضر در زیر گنبد و قسمت پاتاق این کلیسا قابل رویت هستند.
علاوه بر آن، روی دیوارهای این کلیسا نیز تصاویری از حضرت مریم، حضرت عیسی و حواریون و قدیسان مسیحی مشاهده می شود. در گذشته، چهار تابلوی نقاشی دیگر نیز بر روی دیوارهای این کلیسا وجود داشتند که هم اکنون اثری از آنها دیده نمی شود.
نقاشی های حاضر موجود در کلیسای مریم مقدس تبریز بر روی پارچه کرباس با تکنیک رنگ و روغن و به شیوه اروپایی طراحی شده اند که نظیر آنها در کلیسای وانک و کلیسای مریم اصفهان یافت شده است. وجود این نقاشی ها که به دیوار نگاره یا بوم پارچه معروفند کلیسای مزبور را در بین سایر کلیساهای ایران متمایز کرده است. استفاده از دیوار نگاره ها از دوره رنسانس در اروپا رواج یافته است.
موزه ارامنه در این کلیسا
در محل کلیسای مزبور موزه ای وجود دارد که دارای آثار و اشیای تاریخی مختص ارامنه می باشد. این اشیا نمایانگر تاریخ و فرهنگ این گروه می باشد. موزه مزبور زیر نظر خلیفه گری ارامنه آذربایجان اداره می شود و به همین دلیل به این نام (موزه خلیفه گری ارامنه آذربایجان) شهرت یافته است.
اشیای موجود در این موزه شامل انواع کتابهای چاپی و خطی تاریخی به سه زبان ارمنی، فارسی و عربی می باشد. ۳۵ جلد از این کتابها به زبان ارمنی بر روی پوست آهو و در قالب خط عبری نوشته شده است. علاوه بر آن، کتابهای متعدد دیگری از جمله خمسه نظامی، ذخیره خوارزمشاهی، معراج النبوة و ترجمه کتاب مقدس به زبان ارمنی جزو کتابهای تاریخی و مهم این موزه هستند.
علاوه بر آن، در موزه مزبور وسایل دیگری نیز وجود دارند که عبارتند از: نگین ها، سکه ها، مجسمه ها، زیورآلات، پارچه ها، میز، صندلی، صلیب های قدیمی، لباس های رهبران ارامنه، تاج های پادشاهی، طومارها و فرمان ها، تابلوهای نقاشی، سلاح ها، عصاها، ظروف مسی، نقره ای و سفالی.
بازدید از کلیسای مریم مقدس را از دست ندهید
این بنای تاریخی از جمله کلیساهای زیبایی است که همه ساله ارامنه زیادی در آن به عبادت می پردازند. پیروان سایر ادیان برای بازدید از این عبادتگاه باید از بخش اقلیت های مذهبی اداره ارشاد مجوز کتبی اخذ نمایند. بدین ترتیب، بازدید از عبادتگاه مزبور برای همه گردشگران داخلی و خارجی میسر می شود.
چنانچه با تورهای داخلی یا به صورت شخصی قصد سفر به تبریز را داشتید، بازدید از کلیسای مریم مقدس تبریز را از دست ندهید. دستی بر ایران ضمن معرفی جاذبه های گردشگری آذربایجان شرقی شما را به بازدید از موزه مریم مقدس تبریز دعوت می کند.
موقعیت مکانی کلیسای مریم مقدس تبریز کجاست؟
کلیسای مریم مقدس تبریز در انتهای خیابان شریعتی یا شهناز شمالی، نبش میدان نماز قرار گرفته است. موقعیت مکانی دقیق این کلیسا را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره کلیسای مریم مقدس
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
معماری کلیسای مریم مقدس تبریز چگونه است؟
کلیسای مریم مقدس تبریز به سبک معماری ارمنی ساخته شده و ویژگی‌های معماری به‌کار‌رفته در آن، مشابه آثار دوره‌ی ایلخانان مغول به‌نظر می‌رسد. این بنای تاریخی پس از زمین‌لرزه سال ۱۱۵۸ خورشیدی، به سبک دوران صفویه بازسازی شده است. به‌طور کلی، بنای کلیسا با مصالح و شیوه‌های ساخت متفاوتش، معرف چندین دوره‌ی تاریخی است.
موزه ارامنه تبریز چگونه مکانی است؟
موزه ارامنه از موزه‌های دیدنی تبریز است که اشیای پرشمار آن با تاریخ و فرهنگ ارامنه پیوند دارد؛ از جمله کتابهای مختلف خطی و چاپی به زبان ارمنی، شمعدان‌های بزرگ، نگین‌ها، سکه‌ها، مجسمه‌ها، زیورآلات، پارچه‌ها، صلیب‌های قدیمی، لباس‌های رهبران ارامنه، تاج‌های پادشاهی، طومارها، فرمان‌ها، تابلوهای نقاشی، سلاح‌ها، عصاها، ظروف، ناقوس و زنگ‌های قدیمی.
