پارک ملی خبر منطقه ای حفاظت شده در شهرستان بافت، استان کرمان ایران است. مساحت این منطقه حدود ۱۲۰۰۰۰ هکتار است. از سوی دیگر در داخل این پارک پنج قطعه پناهگاه حیات وحش با نام روچون (روچان) واقع شده است. مجموع مساحت پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون جمعاً به ۱۵۰۰۰۰ هکتار می‌رسد.
این منطقه تنوع زیستی بالایی دارد. علت این تنوع وجود ارتفاعات، دشت‌های متعدد و حوزه‌های آبخیز متنوع است. عمده منابع آبی این پارک از آبهای زیر زمینی تأمین می‌شود.
پیشینه تاریخی پارک ملی خبر
عنوان منطقه حفاظت شده در سال 1971 میلادی به این پارک ملی خبر داده شد. در سال 1975 میلادی، بخش های بیشتری به این پارک اضافه شد. در این سال عنوان پناهگاه حیات وحش خبر و روچون به این منطقه داده شد. این منطقه موفق شد در سال 1991 میلادی به عنوان منطقه گردشگری فرهنگی در سازمان فرهنگی یونسکو به ثبت برسد. همچنین در سال 1999 میلادی قسمت عمده این منطقه به پارک ملی تبدیل شد.
پارک ملی خبر دارای ویژگی‌های متنوعی از منظرگاه ها، رویشگاه‌ها، زیستگاه‌ها، حیات وحش و پوشش گیاهی است. در اینجا اجمالا به معرفی این ویژگی پارک مزبور می پردازیم:
پوشش گیاهی
آب و هوای پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون عمدتا معتدل و در بعضی از قسمت ها نیمه سردسیری و گرمسیری است. کوه‌های بسیار مرتفع در کنار دشت‌های هموار و کم ارتفاع یکی از ویژگی های این منطقه است. همچنین این منطقه کوه‌های خشک صخره‌ای و صعب العبور، دره‌ها، تپه ماهورها، جنگل‌های کوهستانی، مناطق دشتی و استپی دارد.
سه نوع آب و هوای سردسير، معتدل و گرمسيری در پارك موجب تشكيل سيستم های اكولوژيك مختلف شده است. در حدود ۷۵۰ گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده ند. این پارک چند سال در معرض خشکسالی بوده است. با این حال پوشش گیاهی و جانوری آن از مقاومت خوبی در زمان خشکسالی برخوردار بوده اند.
چهار رویشگاه اصلی در محدوده پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون وجود دارد. این رویشگاه‌ها شامل رویشگاه دشت سردسیری، کوهستان سردسیری، بخش معتدله، دشت گرمسیری و کوهستان نیمه گرمسیری است.
پوشش جانوری
از نقطه نظر پوشش جانوری، پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون شامل ۵ بخش اصلی و بیش از سی زیر مجموعه می‌باشد. در ادامه به اختصار به این بخش ها می پردازیم.
- بخش اول، جنوب روستای محمودآباد
- بخش دوم، شمال روستای ده سرد
- بخش سوم، غرب خیرآباد
- بخش چهارم، شمال ارزوییه
- بخش پنجم، روستای رُچان
در حال حاضر، این منطقه دارای ۳۴ گونه پستاندار، ۷ گونه پرنده مهاجر، ۸۵ گونه پرنده بومی و ۳۱ گونه خزنده است. همچنین پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون از معدود مناطق ایران است که رودک عسل‌خوار در آن زندگی می‌کند. رودک عسل‌خوار یکی از حیوانات کمیاب در ایران و جهان می‌باشد. سایر گونه‌های بارز منطقه را قوچ و میش، کل و بز، جبیر و پلنگ تشکیل می‌دهد.
معرفی عوامل مخرب در این پارک ملی
از عوامل مخرب در این پارک ملی و پناهگاه حیات وحش روچون، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر کاربری و چرای دام، افت کیفیت زیستگاه‌های حیات وحش، حضور گردشگران و برافروختن آتش، شکارهای غیرقانونی، عدم توجه به بهداشت پارک و عدم مشارکت بومی های منطقه در محافظت از این ناحیه
با این وجود، زیستگاه‌های کوهستان خبر، کفه دق علیجان و زنجیر آویز از نظر کیفیت جزء بهترین زیستگاه‌های پارک به شمار می‌آیند.
اهمیت حفظ و نگهداری پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون
توسعه پایدار ایجاب می‌کند بخشی از اراضی کره زمین به عنوان مناطق حفاظت شده کنار گذارده شوند. با توجه به افزایش رو به رشد جمعیت جهان، این مناطق میراث طبیعی و فرهنگی جهان محسوب می شوند. این مناطق ضامن تعادل اکولوژیکی جوامع انسانی هستند.
از سوی دیگر حفظ و نگهداری مناطق تحت حفاظت به ویژه برای کشورهای در حال توسعه هزینه زیادی در بر دارد. برای جبران این هزینه‌ها بسیاری از کشورها توریسم را در پارک‌های ملی خود ترویج می‌دهند. چنین حرکتی تمایل و تلاش مردم را برای یافتن آرامش، خلوت گزینی و تماس با طبیعت افزایش می دهد. همچنین آنها را با میراث طبیعی آشنا می نماید.
مقایسه با نمونه های مشابه
در ایران چندین پارک ملی مشابه با پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون وجود دارند. در اینجا به معرفی اجمالی آنها می پردازیم.
پارک ملی گلستان یا جنگل گلستان
این منطقه در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی واقع شده است. قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور ایران می باشد. همچنین پناهگاهی برای حیات‌وحش است. ۱۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری، در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع وجود دارند.
پارک ملی دریاچه ارومیه
این منطقه حفاظت شده میان استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی واقع شده است. مساحت پارک ۴۶۴۰۵۶ است. این دریاچه جمعاً دارای ۱۰۲ جزیره بزرگ و کوچک به مساحت ۳۳۴۸۶ هکتار است.
پارک ملی کنتال
این منطقه ۷هزار هکتار مساحت دارد. در استان آذربایجان شرقی به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش کیامکی واقع شده است.
پارک ملّی کلاه قاضی
این پارک ملی در استان اصفهان است. مساحت آن در حدود ۴۷۱۴۲ هکتار است. این پارک از تنوع پوشش گیاهی و زیست جانوری برخوردار است. در داخل پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی هیچگونه سکونتگاه انسانی وجود ندارد. این منطقه شکارگاه سلطنتی در زمان صفویه و قاجاریه بوده است.
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو
این منطقه در شمال غرب نجف آباد (۴۵ کیلومتری شمال غرب اصفهان، ۵ کیلومتری شمال شهر تیران) واقع شده است. وسعت آن ۲۹۸۸۶ هکتار و وسعت پناهگاه حیات وحش ۸۳۸۸۸ هکتار می‌باشد. پارک ملی قمیشلو قدیمی منطقه حفاظت شده جهان است.
منطقه حفاظت شده اَرَسباران یا قره داغ
منطقه کوهستانی ارسباران (قره داغ) در شمال استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. این منطقه در بین مناطق خزری، قفقازی و مدیترانه‌ای واقع شده است. به لحاة جغرافیایی، این منطقه حفاظت شده نزدیک مرز ایران با جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار دارد و دارای وسعتی در حدودا 125255 هكتار می باشد.
پارک ملی نای‌بند
این منطقه در استان بوشهر، شهرستان عسلویه در سواحل خلیج فارس واقع شده است. مساحت آن ۱۹۵۰۰ هکتار و به عنوان اولین پارک ملی دریایی ایران ثبت و اعلام شده است. این منطقه در ۳۲۰ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر می‌باشد.
پارک ملی دریایی نَخیلو (دیّر- نخیلو)
این منطقه در شهرستان دیر استان بوشهر واقع شده است. مساحت آن ۲۰هزار هکتار می باشد. به این منطقه بهشت پرندگان ایران می گویند. این پارک مکان مناسب و آرامی برای تخم‌گذاری پرندگان و لاک پشت‌ها در جزایر خلیج فارس است.
پارک ملی خجیر
این پارک منطقه‌ای حفاظت‌شده در شرق تهران است. حدود ۱۰٬۰۱۳ هکتار وسعت دارد. این محدوده از حدود ۲۰۰ سال پیش به عنوان شکارگاه سلطنتی مورد توجه بوده است.
پارک ملی سرخه‌حصار
این پارک ملی در شرق تهران قرارگرفته است. مساحت آن در حدود ۹۱۶۸ هکتار می‌باشد. سرخه حصار یکی از قدیمی‌ترین شکارگاه‌های ایران محسوب می شود. در زمان قاجار توجه خاصی به این منطقه می شده است.
پارک ملی لار
این پارک دارای اکوسیستم‌های کوهستانی مرتفع و آبی می‌باشد. این منطقه در البرز مرکزی نزدیک دامنه جنوب غربی دماوند و در مرز دو استان تهران و مازندران قرار گرفته است.
پارک ملی تنگ صیاد
این منطقه در نزدیکی شهرستان شهرکرد و در استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. دارای مساحتی حدود ۲۷هزار هکتار می‌باشد. تنگ صیاد بر اساس ثبت جهانی سیزدهمین منطقه حفاظت شده یونسکو می باشد.
پارک ملی تندوره
این پارک در شمال شرقی ایران و نزدیک ترکمنستان واقع گردیده است. این منطقه دارای دره‌های عمیق و پر شیب و تپه ماهورها است. همچنین از بهترین زیستگاهای جانوران وحشی به ویژه قوچ و میش می‌باشد.
پارک ملی سالوک
این پارک در شمال غربی اسفراین در استان خراسان شمالی قرار دارد. همچنین دارای تنوع مطلوبی در گونه‌های گیاهی و جانوری می‌باشد.
پارک ملی ساری‌گل
این منطقه در شمال شرقی اسفراین استان خراسان شمالی قرار دارد. زیستگاه‌های متنوع کوهستانی مرتفع و سرد، تپه ماهورهای معتدل و سطح کم جلگه‌ای در این منطقه دیده می شود. منطقه حفاظت شده ساری‌گل حدود ۲۲۰۰۰ هکتار و پارک ملی آن حدود ۷۰۳۷ هکتار می‌باشد.
پارک ملی دز
این پارک در شمال استان خوزستان و در محدوده شهرستان شوش واقع است. وسعت منطقه حفاظت شده دز ۱۷۸۹۵ هکتار می‌باشد. حیات وحش غنی، پوشش گیاهی متنوع و رودخانه، تالاب و غیره در این منطقه وجود دارد.
پارک ملی کرخه
این پارک در ۵ کیلومتری غرب جاده اندیمشک – اهواز در حوزه شهرستان شوش قرار گرفته است. آخرین بازمانده‌های گوزن زرد ایرانی در این پارک دیده شده است.
منطقه حفاظت شده توران یا خارتوران
این پارک شامل سه محدوده حفاظت شده است. پارک ملی ۸٪، پناهگاه حیات وحش ۱۷٪ و منطقه حفاظت شده ۷۵٪ از کل مساحت منطقه را تشکیل می‌دهد. خارتوران را آفریقای ایران لقب داده‌اند. ذخیره‌گاه زیست کره توران با مساحت ۱۴۷۰۶۴۰ هکتار بزرگترین ذخیره گاه زیست کره ایران است.
این منطقه بعد از سرنگتی آفریقا واقع در کشور تانزانیا دومین منطقه بیوسفر جهان به شمار می‌آید.
پارک ملی کویر
این منطقه یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین مناطق حفاظت‌شده ایران است. این منطقه حدود ۶۷۰ هزار هکتار (۶٬۷۰۰ کیلومترمربع) وسعت دارد.
پارک ملی بختگان
این منطقه در شهرستان نی ریز در استان فارس قرار دارد. مساحت آن ۱۶۰ هزار هکتار است.
پارک ملی بمو
این پارک در استان فارس، در 10 کیلومتری شهر شیراز واقع شده است. پارک ملی بمو ۴۸ هزار هکتار وسعت دارد و یکی از مناطق چهارگانه طبیعی در استان فارس است.
پارک ملی قطرویه
این پارک محل اصلی زیست گورخر ایرانی است. در این پارک ۵۸هزار هکتاری ۳۵۰رأس گورخر ایرانی شناسایی شده که تحت مراقبت و حفاظت قرار دارند. منطقه قطرویه در فاصله ۳۰۰ کیلومتری شرق شیراز در شهرستان نی‌ریز استان فارس قرار دارد.
پارک ملی بوجاق
این پارک در بندر کیاشهر استان گیلان واقع شده است. همچنین حدود ۳۲۶۰ هکتار وسعت دارد.
پارک ملی پابند
این پارک ۲۶۵۹۷ هکتار وسعت دارد. در جنوب شهرستان نکاء و بهشهر و در شمال غربي شهرستان دامغان قرار دارد. منطقه حفاظت شده هزار جریب در جوار این پارک قرار دارد.
پارک ملی کیاسر
این پارک در ۱۰ کیلومتری جنوب شهر کیاسر و در شمال پناهگاه حیات وحش دودانگه و چهاردانگه قرار دارد. مساحت آن ۷۳۱۲ هکتار بوده و در نزدیکی شهرستان ساری واقع شده است.
پارک ملی سیاه کوه
مساحت این پارک حدود ۲۰۰۰۰۰ هکتار است. بخش‌هایی از دو استان اصفهان و یزد را دربر می گیرد. این منطقه از بخش‌های کوهستانی و دشت‌های شنی تشکیل شده است.
پتانسیل طبیعت گردی در ایران
همانگونه که در فهرست بالا مشاهده کردید، کشور ایران با میراث طبیعی بسیار غنی خود دارای پتانسیل طبیعت گردی بسیار بالایی است. امیدواریم با آموزش و نظارت دستگاه های مربوطه و اهتمام به گردشگری مسئولانه، گردشگران بیشتر قدر این مکان ها را بدانند و به این مکان ها سفر کنند.
در عین حال، از آنجایی که بسیاری از این پارک های ملی ثبت جهانی شده اند، گردشگران بین المللی نیز علاقه خاصی به این نوع از گردشگری در ایران و از جمله در پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون خواهند داشت.
پارک ملی خبر کجاست؟
این پارک در استان کرمان و در 60 کیلومتری جنوب شهر بافت واقع شده است. فاصله کرمان تا خبر حدود 220 کیلومتر است. در زیر موقعیت مکانی این پارک را مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
کدام گونه‌های حیوانی و گیاهی در پارک ملی خبر وجود دارند؟
در این پارک ۳۴ گونه پستاندار، ۷ گونه پرنده مهاجر، ۸۵ گونه پرنده بومی، ۳۱ گونه خزنده و ۷۵۰ گونه گیاهی یافت شده است.
نترس‌ترین جانور روی زمین چیست؟
رودک (گورکن) عسل‌خوار را با عنوان نترس‌ترین جانور روی زمین می‌شناسند. این حیوان در پارک ملی خبر زندگی می‌کند. دلیل شهرت این حیوان این است که بارها مشاهده شده با حیواناتی چون شیر و خرس و … در افتاده و آنها را مجبور به عقب نشینی کرده است.
پناهگاه حیات وحش روچون کجاست؟
پناهگاه حیات وحش روچون با پنج بخش در داخل پارک ملی خبر قرار دارد. دلیل انتخاب نام «روچون» وجود روستایی به همین نام است.
