بنا بر گزارش "دستی بر ایران" و به نقل از سایت "جهانِ شیمی"، مونو اتانول آمین و تیلوز دو نوع ترکیب شیمیایی هستند که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطلب با خواص و کاربردهای این ترکیبات آشنا خواهید شد.
کاربرد ترکیبات شیمیایی در صنایع، فرآیندهای شیمیایی را بهبود می بخشد. در ادامه این مطلب می خواهیم به بررسی دو ترکیب شیمیایی پرمصرف صنعتی بپردازیم. تیلوز نوعی ترکیب شیمیایی مشتق شده از سلولز است که خواص تغلیظ کنندگی دارد. مونو اتانول آمین نیز ترکیب شیمیایی و آلی است که اغلب به عنوان سورفکتانت یا تولیدکننده مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تیلوز چیست
تیلوز نوعی پلیمر طبیعی و هیدروکسی متیل سلولز است. هر حلقه از این ترکیب سه گروه هیدروکسیل دارد. ویژگی تیلوز موجب کاربرد های گسترده ای برای آن شده است. از این ماده برای تقویت ویسکوزیته، پایدار کننده و موارد مشابه استفاده می‌شود. تولید تیلوز از پنبه خام یا پالپ صورت گرفته و به شکل پودری سفید با رطوبتی کمتر از 6 درصد در دسترس است.
انواع تیلوز
این ماده برای مصارف مختلف در صنایع تولید و عرضه می گردد. در ادامه پرکاربردترین انواع تیلوز را معرفی می کنیم.
- تیلوز 4000
- تیلوز 6000
- تیلوز 10000
مواردی که به آنها اشاره شد از مهم‌ترین انواع این ماده هستند و استفاده‌های زیادی از آنها می شود. انواع دیگر تیلوز نیز تولید و عرضه می شوند.
کاربرد تیلوز خوراکی
استفاده از تیلوز در ساخت گامپاست جایگزین استفاده از صمغ کتیرا شده است. هزینه کم، آماده سازی آسان، حفظ رطوبت و رنگ سفید از مزایای کاربرد این ماده است. البته باید توجه شود که تیلوز ارزش غذایی یا فواید خاصی در سلامتی ندارد و یک افزودنی مفید برای برخی از محصولات است. به عنوان مثال از تیلوز در ساخت آدامس استفاده می شود.
استفاده از تیلوز در رنگ
خواص معجزه‌گر تیلوز موجب شده است تا این ماده جزء مهمی در رنگ های با پایه آب باشد. این رنگ ها برای سقف و دیوار و نما مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی استفاده از رنگ باید آسان بوده و به‌گونه‌ای باشد که پاشیدن آن به اطراف به حداقل برسد. برای دستیابی به رنگ هایی با این ویژگی ها تنها مقدار کمی از تیلوز لازم است. فوایر بهره مندی از تیلوز در رنگ ها عبارتند از:
- خصوصیات رئولوژیکی مانند پاشش را بهبود می بخشد.
- موجب پایداری در ذخیره سازی می گردد.
- قدرت پنهان کردن مطلوبی دارد.
- شکل گیری فیلم را بهبود می بخشد.
- موجب افزایش چسبندگی رنگ می گردد.
- موجب بهبود ویسکوزیته می گردد.
کاربرد تیلوز در صنایع آرایشی و بهداشتی
تیلوز مکملی بی ضرر در محصولات آرایشی است. این ماده در محصولاتی مانند کف اصلاح استفاده شده و ثبات کف را بهبود می بخشد. افزایش چسبندگی کرم نیز از دیگر مزایا استفاده از این ماده است. کاربرد نیلوز در رنگ مو باعث توزیع یکنواخت رنگ در مو می‌شود. این ماده به HEC نیز شناخته شده و به عنوان افزودنی در لوازم آرایشی و بهداشتی مصرف می شود.
تیلوز 4000
تیلوز 4000 نوعی تغلیظ کننده سلولزی و غیر یونی بوده که از خانواده هیدروکسی متیل سلولز است. این ماده یک اتر سلولز غیر یونی است و با گرید 4000 در بازار عرضه می گردد. تیلوز 4000 از طریق فرآیندهای شیمیایی با سلولز پلیمر طبیعی به عنوان ترکیبات خام پنبه ای حاصل می گردد.
قیمت تیلوز
تیلوز در گریدهای مختلفی تولید و در بازار خرید مواد شیمیایی صنعتی عرضه می شود. کیفیت، خلوص و شرکت تولید کننده نیز از عوامل موثر بر قیمت این ماده هستند.
مونو اتانول آمین
مونو اتانول آمین با نماد اختصاری MEA شناخته می شود. مشتقات زیادی از مونواتانول آمین در طبیعت وجود دارد. این ترکیبات گروهی از الکل های آمینه را تشکیل داده و حتی دسته ای از آنتی هیستامین ها نیز به عنوان اتانول آمین ها شناخته می شوند. در دمای اتاق این ماده ویسکوز، بی رنگ، شفاف و جاذب آب است. مونو اتانول آمین در هر نسبتی در آب و الکل امتزاج پذیر است. نقطه انجماد آن می تواند به طور قابل ملاحظه ای با اضافه شدن آب به آن کاهش یابد.
خواص مونو اتانول آمین
- ترکیب فوق چسبناک بوده و محلول در الکل، گلیسیرین، استون و آب است.
- برای فلزاتی همچون مس، برنز، برنج، آهن، آلومینیوم و روی خورنده است.
- برای این ماده از آب، بنزن، اتر و کربن تترا کلرید می توان استفاده نمود.
- جذب رطوبت است و با دی اکسید کربن موجود در هوا واکنش می دهد.
- نور آن را تجزیه کرده و پس از تجزیه توسط هوا اکسید می گردد. در اثر این فرآیند به رنگ زرد و یا قهوه ای در خواهد آمد.
- ویسکوزیته بالا از دیگر خواص این ماده است.
کاربرد مونو اتانول آمین
- استفاده در مواد شوینده
- کاربرد در امولسیون کننده
- کاربرد در داروسازی
- بازدارنده خوردگی
- کاربرد به عنوان یک واسطه شیمیایی
- و…
کاربرد مونو اتانول آمین به عنوان سورفکتانت
از این ترکیب به عنوان واسطه در تولید سورفکتانت ها به طور گسترده‌ای استفاده می گردد. سورفکتانت ها در صنایع مختلفی مانند نساجی و چرم سازی و… کاربرد فراوانی دارند. از سورفکتانت ها در حفاری و روغن های مورد استفاده در عملیات برشکاری، صابون های دارویی و همین طور تولید لوازم آرایشی با کیفیتی بالا استفاده می گردد.
سورفکتانت هایی که بر پایه مونو اتانول امین تولید می گردند به عنوان محصولات بازی ضعیف خنثی به دست آمده و بر پوست اثرات منفی نمی گذارند. بنابراین استفاده از آن ها در تولید صابون مفید خواهد بود. غیر خورندگی این ماده موجب شده است تا در تولید تمام پارچه ها بدون آسیب استفاده شود.
ایمنی
- مونو اتانول آمین خورنده پوست است و تماس طولانی با آن می تواند به کلیه و کبد آسیب وارد نماید.
- بخارات این ماده به سیستم تنفسی، معده، دهان و مری آسیب زده و موجب بروز مشکلاتی در دستگاه گوارش خواهد شد.
- در دماهای بالاتر از 85 درجه سانتی گراد، مخلوط این ماده با هوا ممکن است موجب انفجار می گردد.
- با توجه به خطرات گفته شده در هنگام کار با این مواد تمام جوانب ایمنی باید در نظر گرفته شود.
قیمت مونو اتانول آمین
قیمت خرید مونو اتانول آمین تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. گرید تولید شده، خارجی یا ایران بودن، کارخانه تولید کننده، میزان خلوص محصول و گرید آن و همچنین نوسانات نرخ ارز نیز بر قیمت این ماده شیمیایی صنعتی تاثیرگذار هستند.
