موزه مشاهیر فارس یکی از جاهای دیدنی شهر شیراز است که شما را به سفر در دل تاریخ و آشنایی با سرآمدان سرزمینمان مهمان می‌کند. در نارنجستان زیبای این خانه فرصت خواهید داشت، در کنار آشنایی با پرآوازگان استان فارس، از سایه‌سار درختان نارنج با برگ‌های خوش‌عطرشان لذت ببرید.
این موزه، چند سال پیش به‌صورت نمایشگاهی موقت در خانه‌ای قدیمی، معروف به «خانه‌ی زینتالملک» آغاز به کار کرد.
تاریخچه‌ی بنای موزه مشاهیر فارس
خانه‌ی زینتالملک متعلق به دوره‌ی قاجار است که ساخت آن در حدود سال ۱۲۹۰ خورشیدی توسط علی‌محمد‌خان قوام‌الملک دوم آغاز شده و در سال ۱۳۰۲ به پایان رسیده است. از آن جهت که خانه محل زندگی خانم زینتالملک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم بوده است به این نام شهرت دارد.
پس از مرگ زینتالملک، مالکیت خانه به عبدالله‌خان قوامی رسید و بعدها این خانه خریداری و به موزه تبدیل گشت و دانشگاه شیراز آن را مرمت و بازسازی کرد. بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷، تخریب‌هایی در بنا رخ داد و ایوان قسمت شرقی آن تا حدی خراب شد.
در طول جنگ تحمیلی نیز این خانه پناهگاه خانواده‌های جنگ‌زده بود و آسیب‌های فراوانی دید. بالاخره خانه‌ی زینتالملک در سال 1373 در اختیار بنیاد فارس‌شناسی قرار گرفت و با کمک سازمان میراث فرهنگی مرمت گردید. در سال 1374 نیز درهای آن با نام «موزه مشاهیر فارس» به روی مردم گشوده شد.
معماری خانه‌ی زینتالملک، موزه مشاهیر فارس
خانه‌ی زینتالملک با وسعت ۲,۷۰۰ متر‌مربع، در پلانی مستطیل‌شکل ساخته شده است و با خانه‌ی قوام، یک کوچه فاصله دارد. تونلی زیرزمینی این دو خانه را به هم وصل می‌کند. در گذشته از این راه زیرزمینی برای عبور‌و‌مرور امن ساکنان خانه و محارم استفاده می‌شده است.
خانه یک در ورودی زیبا و معرق‌کاری‌شده دارد که با گذشتن از آن و هشتی، به راهرویی می‌رسیم که با زاویه‌ی شمال شرقی به حیاط راه دارد. در حیاط، علاوه‌بر ازاره‌های سنگی حجاری‌شده و مشبک، دو باغچه‌ی زیبا و حوضی بزرگ دیده می‌شود. کاشی‌کاری هفت‌رنگ هلالی‌شکلی بر پیشانی ساختمان جلوه‌گری می‌کند که بر آن تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر‌به‌دست همراه با آیه‌ی «نصر من الله و فتح قریب» به چشم می‌خورد.
سقف بیشتر اتاق‌های این خانه چوبی است و با نقاشی تصاویر گوناگونی از جانوران، پرندگان و گل و بوته آراسته شده. به‌جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط، در اطراف حیاط ۲۰ اتاق وجود دارد که به یکدیگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه‌نشین آینه‌کاری و گچ‌بری با تصاویر اروپایی است.
در سه ضلع این ساختمان، زیرزمینی بسیار وسیع و گسترده هست که امروزه از آن به‌عنوان موزه مشاهیر فارس استفاده می‌شود.
اشیا موزه مشاهیر فارس
آنچه در موزه مشاهیر فارس خواهید دید، مجموعه‌ای از مجسمه‌های مومی مشهورترین شخصیت‌های ایرانی، تعدادی پوستر، تابلوهای گچی و… است. در کنار هریک از اشیای موزه، توضیحاتی به زبان‌های فارسی و انگلیسی برای بازدیدکنندگان ارائه شده است.
در بدو ورود، با اولین مجسمه‌ی مومی، از بین مجسمه‌های بسیار این موزه روبه‌رو می‌شوید. او زینتالملک، آخرین فرزند اولین مالک خانه است. وی کسی بود که پیش از تبدیل آن خانه به موزه، در آنجا ساکن بود.
چه کسانی در موزه مشاهیر فارس هستند
استان فارس، در قلب ایران کنونی واقع شده است. پارسیان برای اولین بار در فارس ساکن شدند و اولین امپراتوری ایرانی را با حکمرانی کورش کبیر بنیاد نهادند. این موزه، مجسمه‌هایی از پادشاهان، حاکمان، سیاستمداران بانفوذ، صوفی‌ها، شخصیت‌های فرزانه، رهبران مذهبی و میهن‌پرستان این خطه را به نمایش می‌گذارد.
در خانه‌ی زینتالملک، بیشتر مشاهیر فارس را خواهید یافت که از هزاره‌ی اول پیش از میلاد تا تاریخ معاصر می‌زیسته‌اند. در اینجا، به تعدادی از سرشناس‌ترین ایرانیانی اشاره می‌کنیم که موزه معرفی کرده است؛ این افراد باعث افتخار و سربلندی کشورمان هستند:
زینتالملک
اولین مجسمه‌ی موزه متعلق به صاحب‌خانه، ﺧﺎنم زﯾﻨﺖالزمان ﻗﻮاﻣﯽ است. ایشان را با لقب زینتالملک می‌شناختند. این بانو که در سال ۱۳۵۴ خورشیدی فوت کرد، دﺧﺘﺮ ﺣﺒﯿﺐاللهﺧﺎن، ﻗﻮام‌اﻟﻤلک چهـﺎرم و ﺧﻮاﻫﺮ اﺑﺮاﻫﯿم‌خان ﻗﻮام؛ ﻗﻮام‌اﻟﻤﻠﮏ ﭘﻨﺠﻢ بود.
ﺧﺎﻧﻢ زﯾﻨﺖاﻟﻤﻠﮏ ﻣﺆﻣﻦ و ﺧﯿﺮ ﺑﻮده و در دﻫﻪﻫﺎی ﻣﺤﺮم، ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺰاداری و ﺳﻔﺮهﻫﺎی ﺧﯿﺮﯾﻪ در ﻣﻨﺰﻟﺶ ﺑﺮﭘﺎ می‌کرده است. آورده‌اﻧﺪ ﮐﻪ او ﺑﻦ و ﮐﻮﭘﻦﻫﺎﯾﯽ برای ﻣـﺴﺘﻤﻨﺪان آﻣﺎده می‌نمود تا بتوانند به‌وسیله‌ی آن، اﻗﻼﻣﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﺮﻧﺞ، ﮔﻮﺷﺖ، ﻗﻨﺪ و ﺷﮑﺮ تهیه کنند.
خشایار
این امپراتور هخامنشی، پسر داریوش کبیر و آتوسا (دختر کوروش کبیر) بود. او ۵۲۱ سال پیش از میلاد به دنیا آمد و در اوایل پادشاهی‌اش، مصر و بابل را فتح کرد. پس از آن، یونان را به زیر سیطره‌ی ایران درآورد که از این رویداد تاریخی به‌عنوان پرافتخارترین برگ تاریخ ایران یاد می‌شود.
خشایار به ساخت تعداد بیشتری کاخ در تخت‌جمشید ادامه داد. بسیاری از نقش‌برجسته‌های این دوره حاوی مضامینی بود که مردم را به انجام کارهای خوب ترغیب می‌کردند. او در سال ۴۶۶ پیش از میلاد، با دسیسه‌ی فرماندهانش به قتل رسید.
شاپور اول
یکی از مشهورترین مشاهیر فارس، شاپور، پادشاه مقتدر ساسانی است. او پسر اردشیر بابکان، مؤسس سلسله‌ی ساسانی بود. شاپور در سال ۲۴۰ میلادی به فرمانروایی رسید و اولین جنگ‌های بین ایران و روم، در زمان وی آغاز شد. او والرین، امپراتور روم را مقهور خود کرد و دستور داد که خاطره‌ی آن پیروزی را روی صخره‌ها حک کنند.
شاپور اول تلاش‌های بسیاری کرد تا ایران را از جنبه‌های مختلف توسعه دهد. در زمان او، کتاب‌های خارجی بسیاری درزمینه‌ی پزشکی، ستاره‌شناسی و فلسفه به زبان فارسی ترجمه شدند. مشهورترین دانشگاه ایران، به‌نام «گندی شاپور» (جندی شاپور)، به دستور وی ساخته شد. او در سال ۲۷۳ میلادی درگذشت.
حافظ
او یکی از شاعران طراز اول ایران است که در سال ۱۳۰۶ میلادی متولد شد. در کودکی پدرش را از دست داد و در جوانی قرآن را آموخت و حفظ کرد؛ به همین دلیل است که «حافظ» را تخلص خود انتخاب نمود. حافظ در لغت به شخصی اطلاق می‌شود که چیزی را عمیقاً آموخته باشد. او در آن زمان، عربی را آموخت و در تفسیر، فلسفه و ادبیات استاد شد.
گوته، شاعر مشهور آلمانی، از حافظ الهام گرفته است. این شاعر ایرانی، استاد بی‌بدیل سرودن غزل و برتر از هر شاعر دیگری بوده است. او در گورستان آن زمان شیراز دفن شد. پس از مرگش، بزرگانی چون رابیندرانات تاگور از مقبره‌ی وی بازدید کردند تا احترام عمیق خود را نشان دهند.
حافظ در تمام عمرش بر ارزش پاکدلی، عشق و زیرکی تمرکز داشت و در بیان مخالفت‌هایش با سیاستمداران حاکم، بدون به دردسر افتادن، زبان استعاره را پیش گرفت؛ ازاین‌روست که آثار وی نمونه‌ای از سبک تمثیلی شناخته می‌شوند.
سعدی
او در شیوه‌ی استفاده از زبان فارسی، یکی از برجسته‌ترین و قدرتمندترین شاعران پس از فردوسی بود. سعدی در سال ۱۱۸۵ میلادی متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را در شیراز گذراند و در سن بیست‌سالگی به بغداد رفت و درحالی‌که در بغداد به آموختن عربی مشغول بود، سرودن اشعار فارسی را آغاز کرد.
سعدی برای یادگیری بیشتر، بازهم سفر کرد؛ او به سوریه، عربستان، لبنان، مصر، روم، هند و چین رفت و در سال ۱۲۳۴ میلادی به شیراز بازگشت و خیلی زود دو کتاب مشهورش با نام‌های «بوستان» و «گلستان» را نوشت. وی موفق به نگارش چندین کتاب دیگر نیز شد و سرانجام در سال ۱۲۶۹ میلادی درگذشت. سعدی مریدان بسیاری داشت و سرانجام در محل گردهمایی با آن‌ها به خاک سپرده شد.
کریم‌خان زند
شخصیت مشهور دیگر در موزه مشاهیر فارس، مؤسس سلسله‌ی زندیه است که تمام طایفه‌ی زند به او احترام بسیار می‌کردند. آن‌ها در لشگرکشی‌های نظامی، به‌خوبی از وی حمایت کردند و او توانست اصفهان را تحت حکومت خویش درآورد و طی چند جنگ دیگر، قدرت نظامی خود را به نمایش گذارد.
کریم‌خان بر تمام بخش‌های ایران، به‌جز خراسان، حکمرانی کرد. تنها جنگی که در دوره‌ی پادشاهی وی رخ داد، جنگ بصره و دو شورش بود. او شیراز را پایتخت خود انتخاب کرد و با ساختن بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل و… اقتصاد شهر را توسعه داد.
او از طریق اقداماتی مانند قرار‌دادن سنگ‌های جدید بر مقبره‌های شاه شجاع، حافظ و سعدی، نسبت به این بزرگان ابراز احترام نمود. کریم‌خان در سال ۱۷۷۹ میلادی درگذشت و در کلاه فرنگی (موزه‌ی پارس) به خاک سپرده شد.
سایر شخصیت‌های موزه مشاهیر پارس
در خانه‌ی زینتالملک افراد دیگری نیز معرفی شده‌اند که در زمینه‌های مختلف برای ما ایرانیان افتخار‌آفرین بوده‌اند، از نخبگان ادبی و فلسفی گرفته تا رهبران دینی و خلبانان و شهیدان جنگ ایران و عراق. علاوه‌بر افراد مشهور، تندیس‌هایی از عشایر فارس نیز به‌هدف آشنایی با شیوه‌ی زندگی عشایر فارس به نمایش گذاشته شده است.
موزه مشاهیر فارس کجاست؟
این موزه در شهر شیراز، خیابان لطفعلی‌خان زند، جنب نارنجستان قوام قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این موزه را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره موزه مشاهیر فارس
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
چه بناهای دیدنی دیگری در نزدیکی موزه مشاهیر قرار دارد؟
خانه‌ی قوام، مسجد نصیرالملک، خانه‌ی منطقی‌نژاد شیراز و آستان شاهچراغ در نزدیکی موزه‌ی مشاهیر قرار دارند.
موزه مشاهیر فارس در چه دوره‌ای ساخته شده است؟
این موزه در اصل خانه‌ای قدیمی است که در عهد قاجار ساخته شده است و پس از انجام مرمت‌هایی در سال 1374 خورشیدی به موزه‌ی موقت مشاهیر فارس تبدیل شد.
