در زمان انقلاب مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی، موزه مجلس در ابتدا با تأسیس کتابخانه در این ساختمان پایه‌گذاری شد. این بنا دارای ساختمان‌های متعدد است و هم اکنون با عنوان موزه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه و مرکز اسناد آن شناخته می‌شود و از جاهای دیدنی تهران به حساب می‌آید.
در طول تاریخ و پس از دوره‌ی قاجاریه، در این کتابخانه رویدادهای بسیاری به وقوع پیوسته است که برخی از آنها عبارتند از:
- به توپ بسته شدن به دستور محمد علی شاه قاجار، غارت، آتش‌سوزی و بمباران موشکی در زمان جنگ ایران و عراق.
موزه مجلس شورای اسلامی، چگونه تأسیس شد؟
در سال ۱۲۸۵ خورشیدی هم‌زمان با وقوع انقلاب مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی، نیاز به تأسیس کتابخانه احساس می‌شد. در واقع، با اوج گرفتن جنبش مشروطه‌خواهی، نمایندگان مجلس به دنبال آگاهی بیشتر برای قانون‌گذاری درست بودند. در حالی که این نیاز به آگاهی، با وجود مساجد، مدارس و مطبوعات به طور کامل برآورده نمی‌شد.
همین امر سبب شد عده‌ای از نمایندگان مجلس به فکر ایجاد کتابخانه‌ای برای مجلس شورای ملی بیافتند. بدین ترتیب، نخستین گام با خرید شصت جلد کتاب در همان سال پیروزی انقلاب مشروطیت انجام گرفت.
پس از آن، تعدادی از نمایندگانِ عضو هیئت رئیسه‌ی دومین دوره‌ی مجلس شورای ملی نام کتابخانه را در ماده ۱۳۵ آئین‌نامه‌ی داخلی تبیین کردند. در این قانون که در سال ۱۲۸۸ خورشیدی به تصویب رسید، کتابخانه‌ی مزبور به عنوان یکی از دوایر شعبه‌ی اداری مجلس شورای ملی شناخته شد.
بیشترین تلاش برای تحقق این ماده توسط ارباب «کیخسرو شاهرخ»، نماینده‌ی وقت زرتشتیان در مجلس شورای ملی، رئیس وقت امور اداری و کارپرداز وقت مجلس شورای ملی، انجام گرفت. با این وجود، به دلایل کثرت کارهای اداری و کمبود اعتبارات مالی و… تأسیس کتابخانه به تعویق افتاد.
تعداد کتاب‌های این کتابخانه در پایان دومین دوره‌ی مجلس، پنجاه و یک جلد بود. تا این‌که ارباب کیخسرو در سال ۱۲۹۰ خورشیدی، دویست و دو جلد کتاب از کتابخانه‌ی «میرزا ابوالحسن جلوه» خریداری و به این کتابخانه اضافه نمود. یک سال بعد نیز احتشام السلطنه، دومین رئیس مجلس در هنگام تأسیس مجلس شورای ملی، هزار و نود و یک جلد کتاب به زبان‌های مختلف به کتابخانه‌ی مزبور اهدا نمود.
پس از آن، پنجاه جلد کتاب دیگر نیز خریداری شد. تعداد کتاب‌ها در اوایل اسفند ماه سال ۱۲۹۳ خورشیدی به هزار و سیصد و نود و چهار جلد رسید. بدین ترتیب، با افزایش تعداد کتاب‌ها، زمینه‌ی ایجاد موزه فراهم شد.
مکان قدیم و فعلی کتابخانه
تمام کتاب‌های موزه مجلس شورای اسلامی در داخل چند قفسه‌ی چوبی نگهداری می‌شدند. این قفسه‌ها در دو اتاق، واقع در قسمت شرقی حوض‌خانه‌ی عمارت قدیم مجلس شورای ملی قرار داشتند. نمایندگان مجلس به طور مداوم به این قفسه‌ها مراجعه و از کتاب مورد نیاز خود استفاده می‌کردند.
در ابتدا، تلاش بر این بود که کتابخانه در همان محل حوض‌خانه افتتاح گردد، اما پیشامدهای مختلف مانع این کار می‌شد. از طرفی رئیس وقت شورای ملی،حسین پیرنیا، مخالفت خود را مبنی بر تأسیس کتابخانه در آن فضای کوچک اعلام کرده بود. او عقیده داشت که در ابتدا باید محل مناسبی برای این کار انتخاب شود.
در نتیجه، در دوره‌ی چهارم قانون‌گذاری، با خریداری بناهای موجود در قسمت شرقی کاخ بهارستان، محل کتابخانه مشخص شد. کاخ مزبور دارای عمارت‌های متعددی بود که یکی از آنها به عنوان اصطبل و کالسکه‌خانه استفاده می‌شد. این عمارت به دلیل داشتن فضای بزرگ به عنوان محل تأسیس کتابخانه انتخاب شد. این ساختمان اکنون به عنوان کتابخانه‌ی شماره دو مجلس کاربرد دارد.
در واقع، ساختمان اصلی و شماره‌ی یک این کتابخانه در سال ۱۳۴۱ خورشیدی تأسیس شد. این ساختمان همان ساختمان امروزی است که به عنوان کتابخانه‌ی مرکزی شماره یک شناخته می‌شود. علاوه بر آن، در سال ۱۳۶۲ خورشیدی کتابخانه‌ی شماره دو زیر نظر مجلس شورای اسلامی قرار گرفت.
پس از آن در سال ۱۳۹۰ خورشیدی، کتابخانه‌ی دیگری برای مجلس ساخته شد. این کتابخانه که با عنوان «موزه مجلس شورای ملی، کتابخانه و مرکز اسناد» شناخته می‌شود، در زمینی به مساحت ۵۹۵۰۰ متر مربع قرار گرفته است. مخزن این ساختمان جدید گنجایش نگهداری دو و نیم میلیون جلد کتاب را دارد.
هم اکنون در این کتابخانه، پانصد و ده هزار کتاب چاپی، بیست و چهار هزار کتاب خطی و بیش از چهل و یک هزار نشریه‌ی ادواری و میلیون‌ها سند وجود دارند. کتابخانه‌ی مزبور بخش مهمی از میراث فرهنگی کشور ایران به شمار می‌رود.
موزه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه و مرکز اسناد آن جزو میراث فرهنگی کشورمان است
موزه مجلس شورای اسلامی یکی از کتابخانه‌های بزرگ پایتخت است که کتاب‌ها و اسناد زیادی در آن نگهداری می‌شوند. دستی بر ایران ضمن معرفی جاذبه‌های گردشگری تهران تلاش دارد به شکل موثرتری شما را با آثار ملموس و آثار ناملموس فرهنگی ایران آشنا کند.
