نطنز از جمله شهرهای زیبا از توابع استان اصفهان است که به باغشهر نیز معروف است. باغشهر تاریخی نطنز دارای آثار پرشماری است که بسیاری از آنها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند. از جمله این آثار، می توان مسجد میر نطنز را نام برد که دارای ویژگی های بی نظیری است.
مسجد میر نطنز در خیابان مالک اشتر، در یکی از محله های غربی نطنز و در داخل کوچه ای به نام “کوچه میر” قرار دارد. بنای این مسجد به اواخر دوره سلجوقی بر می گردد. این اثر در تاریخ ۱۳۱۳ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
ویژگی های معماری مسجد میر نطنز
این مسجد دارای سردری بلند می باشد که از آجر بنا شده است. سردر مسجد دارای تاقی از نوع تاق ضربی است. در حاشیه لبه تاق، تزییناتی از گچبری وجود دارند که روی آنها نوشته هایی به صورت برجسته مشاهده می شوند. این نوشته ها بر اثر عوامل جوی و در طی زمان کمرنگ شده اند و قابل خواندن نیستند.
در طرفین سردر دو تاق نمای تزیینی وجود دارد که در دوطبقه بنا شده است. هم اکنون تاق نمای طبقه دوم تخریب شده است.
علاوه بر آن، در قسمت داخلی سردر و در دو سوی آن دو تاق نمای دیگر نیز وجود دارند. این تاق ها با آجر ساخته شده اند و به طاقچه شباهت دارند.
بعد از پشت سر گذاشتن سردر، وارد دالانی می شویم که عرض تقریبی آن یک متر و طول آن ۶ متر است. در سمت چپ این دالان شبستانی مشاهده می شود که به شکل مربع بنا شده است و طول اضلاع آن ۶ متر می باشد. فضای داخلی شبستان به وسیله ۴ ستون به ۹ قسمت تقسیم شده است.
بر روی سقف شبستان ۹ گنبد کوچک و یکنواخت وجود دارند. این گنبدها بر روی ۴ ستون مربعی شکل قطور تعبیه شده اند.
در کنار این شبستان دهلیزی وجود دارد که انتهای آن به شبستان دیگری ختم می شود. این شبستان گنبد دار، به تازگی به مسجد اضافه شده است، پایین تر از سطح زمین قرار دارد و به عنوان نمازخانه کاربرد دارد.
از ویژگی های بارز مسجد میر نطنز می توان محراب های دو طبقه آن را نام برد. محراب اصلی مسجد که در دوره سلجوقی و اوایل دوره تیموری بنا شده است، ارتفاعی در حدود ۸۴ سانتی متر دارد.
تزیینات محراب از قبیل تزیینات گچبری و نقوش گل و بوته، زیبایی آن را دو چندان کرده اند. تزیینات اسلیمی محراب مشابه تزیینات عصر سلجوقی و مغول می باشند، ولی ظرافت بیشتری در آنها به کار رفته است.
این محراب دارای دو کتیبه است که آیاتی از قرآن به صورت برجسته و به خط ثلث روی آن کنده کاری شده اند. یکی از این کتیبه ها داخل تاق نمای محراب و در طاقچه پایینی آن و دیگری در لبه محراب قرار دارد.
شواهدی مبنی بر دو طبقه بودن مسجد
در مسجد میر نطنز شواهدی وجود دارند که نشان می دهد مسجد در گذشته دارای دو طبقه بوده است. در زیر به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
وجود محرابی بر بالای بام مسجد: علاوه بر محراب اصلی، محراب دیگری بر روی بام و درست در بالای محراب اصلی قرار دارد. این محراب خصوصیاتی شبیه محراب اصلی دارد ولی اندازه آن کوچکتر است. ابعاد این محراب در حدود ۴۸×۶۷ سانتی متر می باشد.
به دلیل قرارگیری محراب در برابر باد و باران و عوامل جوی مختلف، بیشتر قسمت های آن دچار تخریب شده اند. این محراب دارای تزییناتی شبیه محراب اصلی و از نوع گچ بری و تزیینات گل و بوته است. بر روی این گچبری ها، ذکر لا اله الا الله به صورت کنده کاری وجود دارد.
بالاتر بودن سردر ورودی از سطح بام: سردر ورودی مسجد میر نطنز مقداری از سطح بام بالاتر است. بنابراین، گمان می رود که در گذشته مسجد دارای دو طبقه بوده و طبقه دوم آن دچار تخریب شده است. علاوه بر آن، در طی مطالعات باستان شناسی مشخص شده است که بنای مسجد اولیه بزرگتر از بنای کنونی بوده است.
بازدید از مسجد میر را از دست ندهید
قسمت های مختلف مسجد میر نطنز در طول زمان دچار تخریب شده اند. این بنا در طول دوره های مختلف بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. با این وجود، این مسجد هنوز هم اثر ارزشمندی به شمار می رود که می توانید از آن بازدید کنید.
اگر با تورهای داخلی یا به صورت شخصی به نطنز مسافرت کردید، بازدید از این اثر ارزشمند را از دست ندهید. خصوصیات این مسجد از جمله محراب های دو طبقه آن بسیار بی نظیر است. همه ساله گردشگران زیادی برای بازدید از این مسجد به نطنز مسافرت می کنند.
“دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری نطنز، شما را به بازدید از مسجد میر نطنز دعوت می کند.
موقعیت مکانی مسجد میر نطنز کجاست؟
مسجد میر از بناهای تاریخی استان اصفهان است که در شهر نطنز، خیابان مالک اشتر و در کوی میر واقع شده است. موقعیت مکانی دقیق این مسجد را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره مسجد میر نطنز
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوالتان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
قدمت مسجد میر نطنز به چه زمانی برمی‌گردد؟
دوره‌ی سلجوقی.
ویژگی متمایز محراب مسجد میر نطنز چیست؟
این مسجد بلندترین محراب دوطبقه را دارد؛ محرابی به ارتفاع ۸۴ و عرض ۶۴ متر که علاوه بر گچبری و طرح‌های گل و بوته، دو کتیبه‌ی برجسته به خط ثلث حاوی آیات قرآن دارد.
محراب‌های تاریخی مسجد میر نطنز مربوط به چه دوره‌ای هستند؟
ازآنجایی که قسمت‌هایی از کتیبه‌های این دو محراب مخدوش شده‌اند و تاریخ ساخت آنها مشخص نیست، نظریات مختلفی درباره‌ی تاریخ احتمالی ساخت محراب‌ها مطرح است؛ اما برخی پژوهشگران باستان‌شناس آنها را متعلق به نیمه‌ی دوم قرن پانزدهم میلادی می‌دانند.
