ایرانیان باستان به وجود مرغ‌های افسانه‌ای باور دارند. چمروش یا چینامَروش یکی از آن‌هاست. طبق عقیده‌ی مردمان و اسطوره های ایرانی، این مرغ عظیم‌الجثه که به‌همراه سیمرغ در کوه البرز زندگی می‌کند، در حفظ ایران از دست دشمنان اَنیرانی نقش مهمی ایفا می‌کند. او همچنین قادر است با جمع‌کردن و پراکندن دانههای فروریخته از درختان در مکانی مناسب، امکان رویش دوباره‌ی آنها را فراهم آورد. در ادامه، اطلاعات بیشتری درباره‌ی این پرندهی افسانه‌ای آورده‌ایم.
چمروش نماد چیست؟
در میان پرندگان مقدس که هرکدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند، چمروش به‌عنوان مرغ برچیننده، نماد پرنده‌ای است که در باروری درختان نقش بسزایی دارد. او در اساطیر ایران باستان یکی از موجودات اسطوره‌ای به شمار می‌رود که به‌همراه سیمرغ در کوه البرز زندگی می‌کند. سیمرغ هنگام نشستن روی درختی که در آن لانه دارد، باعث فروریختن دانههای رسیده‌ی آن به اطراف می‌شود. سپس، چمروش آنها را جمع‌آوری می‌کند و در نقاط دیگر زمین می‌پراکند. بدین ترتیب، زمینه‌های رویش درختان را فراهم می‌کند.
اطلاعات بیشتر درباره این پرندهی افسانه‌ای
در کتاب بُندَهِش آمده است که چمروش پرندهی غول‌پیکری است که ارزش آن بسیار بیشتر از تمامی مرغان آسمان و زمین و اندکی کمتر از سیمرغ است. این دو در کنار درخت دورکننده‌ی غم، زندگی می‌کنند. پرندهی مدنظر در نزدیکی درخت می‌نشیند و منتظر می‌ماند تا سیمرغ دانههای آن را فروبریزد. سپس، تمامی آنها را برمی‌چیند و به مکان‌های پرآبی می‌برد که باران بیشتری هم در آنجا می‌بارد. بدین ترتیب، با مناسب‌بودن شرایط محیطی، این دانه‌ها شروع به رویش می‌کنند.
کتاب بندهش همچنین روایت دیگری درباره‌ی این پرندهی اسطوره‌ای دارد. بر اساس این روایت، پرندهی چینامروش در نگاهبانی از مرز سرزمین‌های ایرانی نقش بسزایی ایفا می‌کند.
در واقع، بسیاری از مردمان سرزمین انیرانی که دشمن ایرانیان هستند، هر سه سال یک بار برای زیان‌‌رساندن و کندن و نابود‌کردن به سرزمین‌های ایرانی می‌روند. آنها از بالای کوه البرز به‌طرف ایران هجوم می‌آورند. سپس، ایزدی به نام بُرز (بُرزایزد) یا ناهید از ژرفای دریای آرنگ یا مازندران سربرمی‌آورد. او چمروش را به بالای کوه البرز می‌برد تا همان‌گونه که پرنده دانه برمی‌چیند، مردمان انیرانی را برچیند. به همین دلیل است که او را چمروش به‌معنای بسیار برچیننده می‌خوانند.
مهرداد بهار که نویسنده و پژوهشگر در زمینه‌ی اساطیر ایرانی است، عقیده دارد که این پرنده در اوستا نام مردی پرهیزکار است. این نام اوستایی به‌معنای برچیدن و قضاوت است و از این نظر، پرندهی مزبور را همتای سیمرغ به حساب می‌آورند. در شاهنامه‌ی فردوسی آمده است که سیمرغ در بالای کوه البرز لانه دارد. با توجه به اینکه پرندهی مدنظر نیز در البرز زندگی می‌کند، این دو پرنده را همتای یکدیگر می‌دانند. محل زندگی سیمرغ از بیت زیر که بخشی از شاهنامه‌ی فردوسی است، تشخیص داده می‌شود:
یکی کوه بُد نامش البرزکوه
به خورشید نزدیک و دور از گروه
بدان جای سیمرغ را لانه بود
که آن خانه از خلق بیگانه بود
ویژگی‌های چمروش و ارتباط او با مرغ کَمَک
چینامروش را موجودی افسانه‌ای می‌دانند که بدنش همانند گرگ و سگ است و سر و بال‌های او به عقاب شباهت دارد. او روی زمین و بالای درخت هوم زندگی می‌کند و این همان جایی است که سیمرغ نیز شب‌ها در آنجا می‌خوابد.
چمروش با مرغ کَمَک نیز مقایسه می‌شود. این دو پرنده هر دو از نظر هیبت بسیار عظیم‌الجثه هستند؛ اما تفاوت آنها در این است که چمروش نماد نیکی و مرغ کمک نماد بدی است.
مرغ کمک قدرت زیادی در ایجاد خشکسالی، تاریکی، قحطی و نباریدن باران دارد. او قادر است به‌صورت مانعی جلوی نور خورشید یا ابرهای باران‌زا بایستد و زمین را دچار تاریکی و خشکسالی کند. این پرنده در نهایت به دست گرشاسب اژدهاکش با پرتاب تیرهای پیاپی کشته می‌شود. طبق اساطیر ایران باستان، پرتاب تیرها به‌مدت هفت شبانه‌روز به‌صورت مداوم ادامه می‌یابد تا مرغ کمک از پا درآید.
چمروش؛ مرغی عظیم‌الجثه که دشمنان انیرانی را برمی‌چیند
افسانه‌ی چمروش یکی از داستان‌های اساطیری است که خواندن آن بسیار توصیه می‌شود. این داستان‌ها شما را با فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی بیشتر آشنا خواهد کرد. «دستی بر ایران» در تلاش است با ارائه‌ی مطالبی در این زمینه، در شناساندن فرهنگ ایرانی سهمی داشته باشد.
پرسش‌های متداول درباره چمروش
اگر پاسخ سؤال خود را در فهرست زیر نیافتید، آن را در قسمت دیدگاه‌های همین پست با ما مطرح کنید. ما در اسرع وقت بدان پاسخ خواهیم داد.
چمروش چه خصوصیاتی دارد؟
بدن این پرندهی غول‌پیکر همچون بدن گرگ و سگ است و سر و بال‌هایی همچون عقاب دارد.
چمروش به چه معناست؟
این واژه به‌معنای بسیار برچیننده است. با توجه به اینکه پرندهی مزبور در برچیدن دشمنان انیرانی از سرزمین ایران نقش دارد، او را چمروش می‌نامند.
