نطنز شهرستانی بسیار زیبا از توابع استان اصفهان است که دیرینگی آن به دوره پیش از اسلام برمی گردد. این شهرستان در مجموع دارای دو بخش، چهار شهر و پنج روستا است. یکی از شهرهای زیبای نطنز، شهر بادرود می باشد. در منطقه کویری بادرود، محوطه ای به نام محوطه باستانی اریسمان وجود دارد که جزو قدیمی ترین شهرهای صنعتی در تمدن بشری و از جاهای دیدنی نطنز است.
محوطه باستانی اریسمان در روستایی به نام اریسمان از توابع شهر بادرود قرار دارد. این محوطه متشکل از سه فضای باستانی در دامنه کوهپایه های کرکس است که از جمله مکان های تاریخی ارزشمندی این منطقه می باشد که در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی ایران رسیده است.
معرفی محوطه باستانی اریسمان و آثار کشف شده از آن
محوطه اریسمان یکی از غنی ترین محوطه های باستانی کشور و دنیا است که در پنج کیلومتری بادرود قرار دارد. این محوطه وسعتی در حدود ۴۰ هکتار دارد و در آن آثار زیادی از سرباره های ذوب فلز (ناخالصی های حاصل از ذوب فلز) کشف شده است. محوطه اریسمان در واقع مهد معدن کاری و فلزکاری است که در سال ۱۳۷۵ خورشیدی شناسایی شده است. بعد از انقلاب ۱۳۵۷ اولین و بزرگترین پروژه باستانی بین المللی توسط کمیته چند جانبه ایران و آلمان در این محوطه انجام شد.
کاوش باستان شناسی از سال ۱۳۷۸ خورشیدی آغاز شد و در سال ۱۳۸۱ به پایان رسید. باستان شناسان در این محوطه چهار محدوده ایجاد کردند. آنها در طی کاوش های مربوطه و کشف کوره های ذوب فلز مربوط به هزاره های اول و چهار قبل از میلاد، نتایج غیر قابل باوری به دست آوردند.
محوطه اریسمان به دلیل وجود سرباره های نقره و مس و کوره های ذوب فلز، تبدیل به شهرک صنعتی شده است. علاوه بر موارد گفته شده، در این محوطه کانسنگ های مس و قطعات و قالب های ریخته گری نیز مشاهده شده اند.
تمامی آثار کشف شده از محوطه اریسمان در موزه ای واقع در بافت تاریخی مرکزی نطنز جمع آوری شده اند. این موزه در خانه ای تاریخی موسوم به خانه باقری های نطنز قرار دارد.
خانه باقری ها، خانه ای دو طبقه است که در آن آثار شش هزار ساله روستای اریسمان و میلاجرد نگهداری می شود.
تشریح مراحل ذوب فلز
صنعت ذوب فلز یکی از صنایعی است که از محوطه اریسمان به کشورهایی از قبیل مصر و بین النهرین رواج پیدا کرد. فعالیت این محوطه در زمینه ذوب فلز همزمان با تمدن سیلک در کاشان است.
ذوب فلز در چهار مرحله می تواند انجام گیرد. در مرحله اول، فلز مورد نظر را در کوره هایی ذوب می کنند. سپس بخشی از دیواره فلز شکسته می شود. سرباره فلز مورد نظر از بخش شکستگی فلز بیرون کشیده می شود. در نهایت روی کوره قبلی یک کوره جدید ذوب فلز ساخته می شود.
دیگر آثار کشف شده از محوطه باستانی اریسمان
آثار کشف شده از محوطه اریسمان را می توان در چهار گروه کلی جای داد:
- آثار منقول: این آثار عبارتند از اموال فرهنگی و اشیا تاریخی کشف شده از محوطه.
- آثار غیر منقول: این آثار اماکن تاریخی فرهنگی را شامل می شوند.
- آثار طبیعی: این آثار مناظر بدیع جغرافیایی، محوطه های طبیعی، تاریخی، پدیده ها و نمونه های ارزشمند گیاهی، جانوری و زیستگاه ها را شامل می شوند.
- آثار ناملموس: رویدادها، مراسم و آیین های معنوی و فرهنگی از جمله آثار ناملموس هستند. همچنین آواها، مهارت ها و شیوه های پخت غذا نیز در این گروه قرار دارند.
در محوطه باستانی اریسمان چند آثار منقول شناسایی شده اند. این آثار عبارتند از: ظرف قالب گیری (بوته)، مهره سنگی کنده کاری شده، کوزه سفالین منقوش و دو ظرف سفالی دیگر. بر روی مهره سنگی کشف شده از محوطه، نقش برجسته ای مربوط به دوره کالکولتیک (هزاره سوم تا پنجم پیش از میلاد) دیده می شود. این دوره را تحت عنوان دوره نوسنگی یا مس سنگی در ایران نیز معرفی می کنند.
علاوه بر آن، وجود آثاری از قبیل بنای آجری، کارگاه صنعتی و گورستانی با یک خمره مدفون، قدمت و ارزش تاریخی محوطه را نشان می دهد. شهرستان نطنز از نظر ثبت آثار در چهار گروه منقول، غیر منقول، طبیعی و ناملموس مقام سوم را در کشور کسب کرده است. این شهر از نظر ثبت آثار بعد از اصفهان و کاشان قرار دارد.
بازدید از این محوطه باستانی ارزشمند را از دست ندهید
محوطه باستانی اریسمان به دلیل داشتن خاکی ارزشمند بسیار حائز اهمیت است. به دلیل وجود فلزات با ارزشی چون نقره و مس در این محوطه لازم است که به بهترین شکل ممکن از آن نگهداری شود. این محوطه با توجه به دیرینگی شش هزار ساله ای که دارد، می تواند گردشگران زیادی را به سوی خود بکشاند.
اگر با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به روستای اریسمان نطنز مسافرت کردید، بازدید از محوطه اریسمان را از دست ندهید. شما می توانید بسیاری از آثار کشف شده از محوطه را در موزه باستان شناسی نطنز مشاهده نمایید که در خانه باقری ها قرار دارد.
“دستی بر ایران” با معرفی جاذبه های گردشگری نطنز، محوطه باستانی اریسمان و سایر آثار دیدنی این شهر را به شما معرفی کرده است.
محوطه‌ی باستانی اریسمان کجاست؟
محوطه‌ی باستانی اریسمان، در روستایی به نام اریسمان از توابع شهر بادرود شهرستان نطنز از استان اصفهان قرار دارد. موقعیت مکانی روستای اریسمان را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره محوطه باستانی اریسمان
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوال‌هایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
آثار باستانی کشف‌شده از محوطه‌ی باستانی اریسمان کجا نگهداری می‌شود؟
آثار کشف‌شده از محوطه‌ی باستانی اریسمان، در اولین موزه‌ی باستان‌شناسی استان اصفهان، یعنی خانه‌ی باقری‌های نطنز نگهداری می‌شود.
وجه تمایز محوطه‌ی باستانی اریسمان در چیست؟
محوطه‌ی باستانی اریسمان، اولین منطقه‌ی تاریخی ذوب فلز و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای صنعتی تمدن بشری است. کوره‌های ذوب فلزی که در این محوطه کشف شده‌اند، نخستین کوره‌های ذوب فلز دنیا محسوب می‌شوند و مربوط به هزاره‌های چهارم و اول پیش از میلاد هستند.
شهرک صنعتی اریسمان کجاست؟
به‌دلیل وجود سرباره‌های نقره و مس و کوره‌های ذوب فلز، محوطه‌ی باستانی اریسمان به شهرک صنعتی اریسمان نیز شناخته می‌شود.
قدمت محوطه‌ی باستانی اریسمان به چه دوره‌ای باز می‌گردد؟
به‌گواهی آثار کشف‌شده از محوطه‌ی باستانی اریسمان، قدمت این منطقه به ۶هزار سال پیش باز می‌گردد. طی بررسی‌های باستان‌شناسان، اریسمان هم‌دوره‌ی سیلک کاشان و صادرکننده‌ی صنعت ذوب فلز به تمدن‌های مصر و بین‌النهرین بوده است.
