غذاهای کارآمد دارویی ایران در رژیم‌‏های غذایی سنتی

نگاهی به غذاهای کارآمد دارویی ایران
غذاهای کارآمد دارویی ایران

نوعی از پزشکی با عنوان طب سنتی، مجموعه‏‌ای از دانش‌‏ها و مهارت‌‏ها و فعالیت‏‌هایی است که بر مبانی نظر و عقاید و تجربیات فرهنگ‌‏های متفاوت بنا شده و استوار است. این نوع پزشکی، برای پیشگیری و تشخیص و درمان بیماری‏‌های جسمی و روانی و روحی به کار گرفته می‏‌شود. غذاهای کارآمد دارویی، جزئی از این مجموعه هستند که مبحث جدیدی را در علوم پزشکی گشوده‌‏اند.

غذاهای دارویی و داروهای غذایی، دو مقوله‌‏ی جدا از هم در این مجموعه هستند. با استفاده از منابع طب سنتی ایران و با تکیه بر دانش نهفته‏‌ی آن، می‏‌توان غذاهای ایرانی کارآمد و جدید را معرفی نمود. در کل، غذاهای دارویی شناخته‌‏شده را می توان در چند گروه، به این شرح ارائه کرد: نان و غلات، لبنیات، ادویه‌‏ها، آجیل‏‌ها، حبوبات، سبزیجات، میوه‌‏ها، نوشیدنی‏‌ها، گوشت‏‌ها و فراورده‏‌های متفرقه.

تاریخچه‌‏ی پیدایش غذاهای کارآمد دارویی

طب سنتی و غذاهای کارآمد دارویی ایران

در اواسط دهه‏‌ی ۱۹۸۰ میلادی، غذاهایی با عنوان Functional Foods برای اولین بار در ژاپن ابداع شد. این غذاها با عناوین غذاهای کارآمد، عملگرا، فراویژه، سلامتی‌‏بخش و دارویی شناخته می‌‏شوند. در حقیقت، این غذاها، غذاهای پردازش‏‌شده‌‏ای هستند که اجزای تشکیل‏‌دهنده‌‏ی آن‏ها افزون بر داشتن مواد مغذی به فعالیت‏‌های ویژه بدن نیز کمک می‏‌کنند.

غذاهای کارآمد، مفهوم تازه‌‏ای در زمینه‌‏ی تغذیه ایجاد نموده‌اند که به‏‌سرعت در حال رشد است. در ایالات متحده، این مفهوم یکی جذاب‏‌ترین زمینه‌‏های مطالعاتی به شمار می‌‏رود که افزون بر مصرف‏ک‌نندگان، نظر دانشمندان را نیز به خود جلب کرده است. دلیل این جذابیت به ارتباط تنگاتنگ میان غذاهای اصلی و ترکیبات جداشده از آن‌ها، عملکرد فیزیکی و روانی آن‏ها و کاهش خطر بیماری‏‌ها برمی‌‏گردد.

ناگفته نماند که طب سنتی ایران از جمله شاخص‌‏ترین منابع پزشکی سنتی در جهان است. این ادعا را می‏‌توان با بررسی منابع بسیار قدیمی به اثبات رساند.

تغذیه‌درمانی در مکتب طب سنتی ایران

ادویه جات در غذاهای دارویی ایران

این ‌مکتب، طب عملی را به دو شاخه‌‏ی «حفظ الصحه» (حفظ سلامتی) و «علم و علاج» (درمان بیماری‏‌ها) تقسیم‌‏بندی می‏‌کند. بنابراین می‌‏توان دریافت که نگرش طب سنتی ایران به بیماری‌‏ها، در وهله‌‏ی اول، نگرشی پیشگیرانه، سپس درمانی است.

طب سنتی، شیوه‌‏ی حفظ سلامتی و درمان بیماری‏‌ها را در این عبارت خلاصه کرده است: «تنظیم روش زندگی مطابق مزاج و خصوصیات ذاتی هر فرد». با عمل به این عبارت می‌‏توان بدن را از ابتلا به بسیاری از بیماری‌‏ها مصون نگه داشت.

متأسفانه امروزه توجه چندانی به تغذیه‌ی بیماران و ارتباط آن با مصرف داروها و وضعیت بیماری آن‏ها نمی‏‌شود؛ ولی در طب سنتی ایران، تغذیه‏‌ی درست بیمار در اولویت قرار دارد. طب سنتی ایران غذای بیماران را متناسب با وضعیت آب‌‏وهوایی و چگونگی نژاد آن‌ها تنظیم می‏‌کند. این امر سبب می‌‏شود که در فصول مختلف سال و در حالت‏‌های مختلف و بیماری‌‏های خاص، بهترین مواد غذایی به بدن بیمار برسد.

درباره‌‏ی اهمیت غذا در طب سنتی، جمله‏‌ی معروفی از دانشمند معروف ایرانی، محمد بن زکریای رازی وجود دارد که می‌‏فرماید:

«تا می‌‏توانی با غذا درمان را به سامان برسانی، از دارو بهره مگیر و تا آنجا که می‌‏توانی با داروی مفرد درمان کنی، داروهای مرکب را به کار مبر!»

معرفی تعدادی از غذاهای کارآمد دارویی ایران

تعداد زیادی از مواد غذایی با خاصیت دارویی، به‏‌همراه اثر دارویی آن‏ها در کتاب‌‏های «مخزن‏‌الادویه» و «الشامل» و «قانون در طب» به‌تفصیل معرفی شده‌‏اند. برخی از این غذاها بدین شرح‏‌اند:

  • نان و غلات: جو دوسر، گندم مکه، نان جو، نان نخود، نان سفید، نشاسته، برنج، آرد جو.
  • لبنیات: پنیر تازه، پنیر کهنه، شیر، کره، آب پنیر، کشک پنیر، پنیر مایه، ماست، شیر گاو، شیر بز و شیر گوسفند.
  • ادویه‏‌ها: زنجبیل، سماق، زردچوبه، دارچین، گل پر، زیره‏‌ی سبز، فلفل، زیره‌‏ی وحشی، دارچین ختایی، خردل سیاه، خردل وحشی، خردل سفید.
  • آجیل‏‌ها: فندق، گردو، پسته، بادام کوه‌ی، بادام شیرین، بادام تلخ، پسته‌‏ی وحشی.
  • حبوبات: عدس، نخود، ماش، لوبیای هندی.
  • سبزیجات و گل‏‌ها و گیاهان دارویی: پیاز، گل سرخ، نعنا، سیر، شنبلیله، کاهو، رازیانه،‌ ریواس، پنیرک، کرچک، ترخان، گاوزبان، سنبل و شوید.
  • میوه‏‌ها: سیب، خرمای نیم‏‌رس، توت شیرین، توت ترش، انجیر، غوره، انار شیرین، انار ترش، تمشک، انگور، سنجد، گلابی، زرد آلو، لیموشیرین و ‌زردک.
  • نوشیدنی‌‏ها: دوشاب انگور، دوشاب خرما، چای سبز، آب عسل، عصاره‌‏ی خرما، سرکه‏‌ی شیرین، دوغ، سرکه، گلاب و قهوه.
  • گوشت: گوشت اردک، گاو، کبوتر، ماهی، غاز، بلدرچین، ریه، قلب، جگر، زبان، زهره، مغز سر.

مصون‏‌ماندن از بیماری با استفاده از غذاهای کارآمد دارویی

امروزه با پیدایش غذاهای صنعتی و شیوه‌‏ی تغذیه‌‏ی نامناسب، شاهد شیوع بیماری‏‌های متعددی هستیم. برای پیشگیری از این بیماری‏‌ها، بهتر است به متخصصان تحصیلکرده‌‏ی طب سنتی و کتاب‏‌های مربوط به این حوزه مراجعه کنیم. در منابع ایرانی، غذاهایی با عنوان غذای کارآمد دارویی ایران معرفی شده‌‏اند که نشان از اهمیت غذا در درمان بیماری‌‏ها دارند.

به‌‏دلیل وجود اقلیم‌‏های مختلف در ایران، می‌‏توان مواد اولیه بسیاری از غذاهای دارویی را به‌‏راحتی به دست آورد. این مواد غذایی را می‌‏توانید با سفر به مناطق مختلف کشور تهیه کنید.

برای گشت‏‌وگذار در ایران و شناخت غذاهای دارویی می‌‏توانید از تورهای ایرانگردی استفاده کرده یا سفر خود را به‏‌صورت شخصی آغاز کنید.«دستی بر ایران» درزمینه‌‏ی معرفی جاذبه‌‏های گردشگری ایران فعالیت می‏کند و افزون بر آن، شما را به شناخت بیشتر غذاهای کارآمد دارویی دعوت می‏‌نماید.

اشتراک گذاری
دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلی
خانه داروغه مشهد؛ یک خانه سنتی با حمام اختصاصی و شومینه
بعدی
تور مشهد
نوشته‌های مشابه
مسابقه ایران شناسی ماهانه دستی بر ایران