طاق بستان یکی از شاهکارهای تاریخی جهان و یکی از برترین آثار باستانی ایران به شمار می رود. مجموعه ای از سنگ نگاره های دوران حکومت ساسانیان، با نام “طاق بستان” شناخته می شود. این مجموعه ارزشمند از زیباترین جاهای دیدنی کرمانشاه به حساب می‌آید.
نقش ها و طرح های برجسته و کنده کاری های روی سنگ های طاق بستان، نمادی از تاریخ دوران ساسانیان می باشند. تصاویری که از پادشاهان ساسانی نظیر اردشیر سوم، خسرو پرویز و شاهپور سوم در کتیبه های این هنر سنگ نگاره های ساسانی به چشم می خورند، دروازه ای به تاریخ گذشته این منطقه از ایران محسوب می شوند.
موقعیت جغرافیایی طاق بستان
این اثر تاریخی ارزشمند در سمت شمال شرقی شهر کرمانشاه و در کنار یک چشمه زیبا واقع شده است. علت نامگذاری طاق بستان به این نام، اسمی است که از نام “طاق وسطام” مشتق شده است. در کتب تاریخی، نام های دیگری نیز برای این اثر ذکر شده است. طاق بیستون، تخت بستان و شبدیز، چند مورد از مهم ترین نام های طاق بستان می باشند.
تاریخچه طاق بستان
زمان ساخت عمارت این آثار باستانی به درستی مشخص نیست و تاریخ دانان و باستان شناسان، بر سر تاریخ دقیق پیدایش طاق بستان اختلاف نظر دارند. بر طبق مستندترین آثار یافت شده و آخرین مطالعات انجام شده در مورد طاق بستان، باستان شناسی به نام “هرتسفلد”، تاریخ ساخت این بنای تاریخی را متعلق به دوران ساسانی و حکومت خسروپرویز دوم (628 – 590 ) می داند. طاق بستان در زمان ساسانیان، محل تجمع پادشاهان و برگزاری مراسم اشرافی آنها بوده است.
قسمت های مختلف این بنای تاریخی
طاق بستان، این هنر سنگ نگاره های ساسانی از قسمت های مختلفی تشکیل شده است. بخش های اصلی طاق بستان عبارتند از:
- نقش برجسته تاج گذاری اردشیر دوم
- طاق بزرگ
- طاق کوچک
- نقش برجسته محمد علی میرزا
نقش برجسته تاج گذاری شاهپور دوم: اولین نقش برجسته ای که در این آثار تاریخی ساخته شد، متعلق به زمان تاج گذاری شاهپور دوم، نهمین پادشاه ساسانی می باشد. نقش هایی که در این کتیبه تاریخی وجود دارند به ترتیب از سمت راست به چپ متعلق به شاهپور دوم، فرستاده اهورا مزدا،و میترا (ایزد مهر) می باشد.
نقش برجسته تاج گذاری شاهپور دوم در سمت راست سنگ نگاره های طاق بستان قرار گرفته است و صحنه تاج گذاری این پادشاه ساسانی را در قرن 4 میلادی نشان می دهد.
طاق بزرگ: یکی دیگر از بخش های این اثر تاریخی، طاق بزرگ است. ارتفاع این طاق، 9 متر و عرض آن حدود 5/7 متر است. نمای خارجی طاق بزرگ به شکل نعل اسب است و کمی عقب نشینی دارد. هلال قوس طاق بزرگ این بنای تاریخی، کمی بیضی شکل می باشد. دو ستون عظیم در دو طرف این قسمت قرار گرفته است که به ستون های دوران امپراطوری رم باستان شباهت دارند.
طاق کوچک: طاق کوچک نیز یکی دیگر از بخش های این سنگ نگاره های ساسانی به شمار می رود. ابعاد طاق کوچک، کمتر از ابعاد طاق بزرگ است و ارتفاع آن در حدود 5 متر و عرض آن برابر با 5/3 متر تخمین زده شده است.
نمای خارجی این قسمت از طاق بستان نیز به صورت قوسی شکل است. نقش هایی که در بخش طاق کوچک این بنای تاریخی وجود دارند، پیکره هایی از داریوش سوم و شاهپور دوم هستند. علاوه بر این دو نقش جاویدان، کتیبه هایی سنگی و دشت نوشته هایی از این دوران در این بخش وجود دارند که همه آن ها بیانگر تاریخ پادشاهی ساسانی می باشند.
نقش برجسته محمد علی میرزا: یکی از حجاری های طاق بستان که در بخش داخلی سمت چپ طاق بزرگ قرار دارد، ” نقش برجسته محمد علی میرزا” نام دارد که به دوران حکومت قاجار باز می گردد. این کتیبه سنگی، تصاویری از شاه قاجار، محمدعلی شاه را نشان می دهد که بر تخت پادشاهی نشسته است.
نقش برجسته محمد علی میرزا، به عنوان جدیدترین قسمت بنای جاویدان طاق بستان شناخته می شود، چرا که زمان پدید آمدن آن به سال 1237 تعلق دارد – زمانی که محمدعلی میرزا دستور داد این کتیبه را بر بالای طاق بستان حجاری کنند.
چه نقش هایی در بنای طاق بستان کرمانشاه مشاهده می شوند؟
نقش برجسته های یا به عبارتی سنگ نگاره های ساسانی، نمادی از تاریخ حکومت ساسانی بر ایران است. سنگ نگاره هایی که اگر هر کدام از آنها به سخن درآیند، بی شک روایت های تاریخی شگرفی را بر زبان خواهند آورد.
در طاق بستان نقش های زیادی وجود دارد. تصاویری از پادشاهان ساسانی مانند اردشیر دوم، شاهپور و داریوش در این بنا وجود دارند. نقش های برجسته ای از ریسه های گیاهان در دو طرف بنا دیده می شوند. نگاره هایی از سوارکاران نیزه به دست از سپاه ساسانی نیز در طاق بزرگ این بنا به چشم می خورند.
در قسمتی دیگر به ویژه در دیواره های داخلی طاق بزرگ، صحنه هایی مربوط به شکار قرار دارند. در این نگاره ها، پادشاهان ساسانی به شکار گوزن ها و گرازها و سوارکاری مشغولند. در همین قسمت، تعدادی فیل سوار، حجاری شده اند که در صحنه شکار به خوبی دیده می شوند. بخشی دیگر از نگاره های طاق بستان نیز به تصاویری از شاهان قاجاری تعلق دارد.
یکی دیگر نقش های باشکوهی که در این بنا به چشم می خورد، “نقش سوارکار” نام دارد. این سنگ نگاره، سوارکاری را نشان می دهد در حالی که لباس زره بر تن و کلاه خود بر سر دارد. این سوار کار، بر اسبی درشت هیکل سوار است و نمادی از ارتش ساسانی را نشان می دهد. اطراف این سنگ نگاره با نقش گیاهان با شاخ و برگ های تابدار تزئین شده است.
چرا باید از این اثر باستانی و هنری بازدید کرد؟
اثر جاودان و تاریخی طاق بستان، یکی از آثار دیدنی ایران به شمار می رود. کتیبه ها و سنگ نگاره های این بنا، به طرز شگفت آوری حجاری شده اند و نمای بسیار خیره کننده ای را به وجود آورده اند. برای بازدید از این بنای با عظمت می توانید به شهر کرمانشاه سفر کنید.
طاق بستان کجاست؟
طاق‌بستان در غرب ایران و در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده است. برای بازدید از این محوطه تاریخی موقعیت مکانی زیر را در نظر بگیرید:
پرسش‌های متداول درباره طاق‌بستان
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
کاربری طاق‌بستان در گذشته چه بوده است؟
این بنا در گذشته محلی برای تفریح، شکار و قدرت‌نمایی شاهان قاجاری بوده است.
طاق بستان به چه معنی است؟
در گویش کردی طاق بستان را (تاق وه سان) به معنی طاق ایجاد شده با سنگ می‌گویند.
قدمت طاق بستان به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده است. البته سنگ نگاره‌هایی از دوره قاجار نیز در آن وجود دارند.
چرا طاق بستان دارای اهمیت است؟
طاق بستان محوطه‌ای متشکل از سنگ نگاره‌ها و سنگ نوشته‌های مختلف است. برخی از این سنگ نگاره‌ها روایتگر وقایع تاریخی از جمله تاجگذاری خسرو پرویز، تاجگذاری اردشیر دوم، تاجگذاری شاهپور دوم و سوم و … هستند. این سنگ نوشته‌ها ارزش تاریخی و هنری بسیاری دارند.
