بنا بر گزارش "دستی بر ایران" و به نقل از سایت "یزد ممنتو"، شهر یزد با دیدنی های فراوان و چشمگیرش، یک جاذبه دیگر هم دارد که صنایع دستی یزد است. در اینجا با این کارهای هنری صنعتگران و هنرمندان یزدی آشنا می شوید.
شهر یزد دومین شهر تاریخی جهان است که در آن هم جاذبه‌های گردشگری تاریخی مختلف وجود دارد و هم یک طبیعت بکر و زیبا هست که نظر هر فردی را می‌تواند به خود جلب کند. این استان به خاطر جاذبه‌های فرهنگی و باستانی که دارد هر ساله میزبان هزاران گردشگر می‌باشد. گردشگران در کنار بازدید از امکان تاریخی، صنایع دستی یزد را نیز خریداری می‌کنند.
شهر یزد صنایع دستی بسیار زیادی دارد که از گذشته به صورت نسل به نسل نحوه ساخت آنها انتقال یافته است. ما در این مقاله به صورت کامل به بررسی صنایع دستی این شهر تاریخی می‌پردازیم. اگر قصد سفر به شهر بادگیرها را دارید با ما همراه باشید.
قالی بافی
در گذشته مردم شهر یزد با استفاده از دستگاه‌های بافندگی سنتی به نام شعر بافی، به بافت پارچه می‌پرداختند. در سال 1290 مشیرالدوله، حاکم یزد، استاد قاسم و استاد محمد که در زمینه قالی بافی فعالیت می‌کردند را به یزد آورد و باعث رشد قالیبافی در این شهر باستانی شد. این دو استاد طرح‌های معروف سردار جنگی و احمد محمد آبادی را ایجاد و بر روی قالی‌های این شهر پیاده‌سازی کردند.
در حال حاضر نیز فرش‌های دستبافت یکی از صنایع دستی یزد می‌باشد که می‌تواند یک سوغاتی زیبا از این شهر تاریخی باشد. فرش‌های دستبافت که در حال حاضر در شهر یزد بافته می‌شود از نظر سایز بسیار متنوع است به همین خاطر شما با هر بودجه‌ای که داشته باشید می‌توانید یکی از آنها را خریداری و منزلتان را با این فرش‌ها مزین کنید.
ترمه
ترمه دیگر صنایع دستی یزد است که از ابریشم و کرک نازک ساخته می‌شود. این ترمه‌ها، با طرح‌های اصیل ایرانی مانند بته جفه، شاه عباسی،لحاف کرسی، جام، بته کشمیری، بته اژدری، گلزار، خجسته، خزان و تاجی مزین می‌شوند. این نقوش اصیل و بی بدیل بر ظرافت و زیبایی این پارچه ارزشمند می‌افزاید. ترمه یکی از اقلام صادراتی ایران است که قدمتی 250 سال دارد.
در گذشته تولیدکنندگان فقط با دست و ابزاری بسیار ابتدایی به تولید این پارچه زیبا می‌پرداختند. اما امروزه برای طراحی و تولید از ابزار پیشرفته استفاده می‌شود و به صورت نیمه دستی ترمه‌هایی که بیانگر فرهنگ اصیل ایرانی است تولید می‌شود.
زیلو بافی
زیلو در واقع شکل تکامل یافته حصیر می‌باشد که با استفاده از نخ بافته می‌شود. در گذشته از زیلو به عنوان زیرانداز استفاده می‌گردید. اما در حال حاضر این زیلوها به عنوان یک نماد زیبایی در دکوراسیون داخلی منازل استفاده می‌شود. هنر زیلو بافی قدمتی چند صد سال دارد و برخی معتقدند پیش از اسلام این هنر دستی در شهرهای یزد رواج داشت.
شهر میبد یکی از شهرهایی است که در گذشته بیشتر مردم آن به زیلو بافی مشغول بودند. قدیمی‌ترین زیلو نیز در شهر میبد و در حال حاضر در مسجد جامع این شهر نگهداری می‌شود. اگر به دنبال صنایع دستی یزد هستید که برای دوستان خود سوغات بیاورید، زیلو گزینه بسیار مناسبی خواهد بود.
چادرشب
چادر شب پارچه‌های با ابعاد 90 در 90 و رنگارنگ هستند که در دو نوع مختلف بافته می‌شوند. در گذشته از این پارچه‌ها با مرتب کردن رختخواب و حمل محصولات کشاورزی استفاده می‌گردید. جنس پارچه چادرشب از پنبه و ابریشم است. ضخامت این پارچه در گذشته بستگی به مصرف آن داشته است. امروزه چادرشب‌های که بافته می‌شوند اغلب نازک هستند.
زری بافی
زری بافی هنر ملی و یکی از صنایع دستی شهر یزد که قدمتی چند هزار سال دارد. این هنر در زمان هخامنشیان بسیار رواج داشت. در تولید این پارچه از گلابتون و طلا استفاده می‌شود به همین دلیل به آن زر بافی می‌گویند. پارچه‌های زری یکی از محصولات موجود در فروشگاه صنایع دستی صادراتی ایران است.
زری پارچه‌ای که تار آن ابریشم و پود آن طلا است. در متن و نقوش این پارچه گرانبها نخ گلابتون خودنمایی می‌کند و رنگ طلایی خاصی در آن وجود دارد. تولید این پارچه به صورت دستی بسیار مشکل می‌باشد به همین دلیل قیمت بسیار بالایی دارد.
سفال
یکی از قدیمی‌ترین هنرهای دستی در ایران و جهان، سفالگری. سفال میبد یکی از صنایع دستی یزد که نسبت به سایر صنایع دستی قیمت پایینی دارد به همین دلیل یک سوغاتی مناسب است.
ظروف سفال که از گل خاک رس ساخته می‌شود از نظر زیبایی چشمگیر هستند. از جمله طروف سفالی که از شهر یزد می‌توانید خریداری کنید می‌توان به بشقاب، فنجان، گلدان، ظروف پذیرایی و کوزه اشاره کرد. روی این ظروف اشکال و طرح‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از این طرح‌ها نماد بخشی از فرهنگ و گذشته ایران است. معمولا از رنگ‌های اصیل ایرانی مانند فیروزه‌ای و سفید برای رنگ‌امیزی این سفال‌ها استفاده می‌شود.
سفال میبد چگونه ساخته می شوند؟
سفالگران میبدی برای ساخت این ظروف خود از دو نوع خاک استفاده می کنند:
- خاک رس معمولی
- خاک سفید
ظروف باکیفیت معمولا از خاک سفید ساخته می شوند؛ خاک رس هم غالبا برای تولید ظروف سفالی معمولی بکار می رود.
مرحله نخست در تولید ظرف، آماده سازی خاک سفال خواهد بود؛ سفالگران پس از درست کردن گِل، آن را ورز می دهند. دلیل ورز دادن، هواگیری گِل و یکدست کردن آن می‌باشد. کیفیت ظروف سفال تا حد زیادی به درست انجام دادن این مرحله بستگی دارد.
مرحله بعد، چرخکاری ، چانه های گِل با توجه به اندازه ظرف، روی چرخ سفالگری گذاشته شده و عملیات چرخکاری انجام می شود. وقتی ظرف آماده شد، باید ۲۴ ساعت در سایه قرار داده شود. مرحله بعد، خشک کردن سفال در گرمخانه با نور آفتاب می‌باشد.
پس از ساخته شدن ظرف از گل رس یا خاک سفید، آن را با لایه ای از دوغاب می پوشانند. این دوغاب معمولا از خاک سفید تهیه می شود. پس از خشک شدن، نوبت به نقاشی روی ظروف سفال می‌رسد. مرحله آخر، پوشاندن ظرف با لایه ای از لعاب بی رنگ و پختن آن در کوره می‌باشد.
قلم زنی
قلم زنی که از آن به عنوان هنر تبدیل فلزات به اشیا نفیس یاد می‌شود یکی از قدیمی‌ترین هنرهای اصیل ایرانی است. روی فلزات مس، برنج یا نقره با استفاده از قلم طرح‌های مختلفی ایجاد می‌شود. طرحی که روی ظروف قلم زنی وجود دارد در شهرهای مختلف ایران متفاوت است. در شهر یزد نیز طرح‌های قلم زنی خاصی بر روی ظروف ایجاد می‌گردد که نماد فرهنگ این شهر تاریخ است.
ظروف قلم زنی شده یک اکسسوری مناسب برای دکوراسیون داخلی منازل شما است.
سخن آخر
صنایع دستی یزد بسیار متنوع است که انتخاب یکی از آنها برای خرید کمی مشکل است. با رفتن به بازارهای قدیمی شهر یزد می‌توانید صنایع دستی مختلفی را که نشان از قدمت این شهر زیبا است را مشاهده کنید. علاوه بر صنایع دستی، شیرینی‌های این شهر نیز یک سوغاتی مناسب برای دوستان و خانواده است. از جمله شیرینی‌های محبوب این شهر می‌توان به باقلوا و قطاب اشاره کرد.
