در دل غرب ایران، شهر همدان، پایتخت تاریخی و یکی از میراث‌های کهن بشریت قرار دارد. این شهر که به خاطر سفالگری‌های هنرمندانه‌اش شناخته شده، نه تنها گنجینه‌ای از آثار تاریخی است بلکه به عنوان مکانی برای کشف تمدن‌های کهن ایرانی به شمار می‌رود. همدان با موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد و جاذبه‌های فراوان، دعوت‌نامه‌ای است برای هر گردشگری که خواهان تجربه‌ای به یادماندنی است. با آثار باستانی و جاهای دیدنی همدان بیشتر آشنا شوید!
جغرافیای شهر همدان
استان همدان با مرکزیت شهر همدان در غرب کشور ایران قرار گرفته است. این استان از شمال با استان‌های زنجان و قزوین، از جنوب با استان لرستان، از شرق با استان مرکزی و از غرب با استان‌های کردستان و کرمانشاه همسایه است.
شهرستان همدان ۲۸۳۱ کیلومتر مربع وسعت دارد و به طور متوسط ارتفاع ۱۸۲۰ متر از سطح دریا دارد. همین امر موجب داشتن آب‌و‌هوای خاص این شهر شده است.
همدان با وجود انواع جاذبه‌های مذهبی، طبیعی و تاریخی، گروه‌های مختلف مردم را با هر نوع سلیقه و ذائقه‌ای به خود جذب می‌کند. این شهر در زمان مادها بنا شده که در آن زمان به نام هگمتانه معروف بوده و پایتخت ایران به شمار می‌رفته است.
شهر همدان از خط الراس رشته کوه الوند تا مرزهای شرقی استان کشیده شده است. در جنوب شهرستان همدان، ارتفاعات کوهستان الوند قرار دارد، که نشان دهنده اقلیم کوهستانی و سرد این شهر می باشد.
برای سفر به این شهر، می توانید از هواپیما، اتوبوس های بین شهری، خودروی شخصی و حتی قطار استفاده کنید. فرودگاه شهر همدان حدود ۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد. پایانه اتوبوس رانی این شهر نیز در بلوار انقلاب شهر قرار دارد. با قطار نیز می توانید به ایستگاه راه آهن ملایر بروید و از آن جا به مناطق مختلف آن سفر کنید.
اما بیشتر سفرها به مقصد همدان، با خودروی شخصی انجام می شود. اگر قصد سفر از تهران را دارید، بهترین مسیر پیش روی شما، جاده تهران–ساوه و ساوه–همدان خواهد بود. مسیرهای دیگر نیز، جاده بوئین زهرا و البته قزوین به همدان هستند که می توانید آن ها را هم امتحان کنید.
به طور کلی، مسیرهای ورودی شمالی به این استان از جمله ساوه به همدان و زنجان به همدان، پر تردد ترین مسیرهای ورودی به این استان هستند.
جمعیت و اقتصاد شهر همدان
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395، جمعیت استان همدان یک میلیون و 738 هزار و 234 نفر اعلام شده است.
در سال ۱۳۶۴ خورشیدی، شهرک‌های صنعتی زیادی در استان همدان تأسیس گردید و در حال حاضر این استان دارای ۱۷ شهرک صنعتی می‌باشد. به غیر از شهرک‌های صنعتی کارخانه های قطعه‌سازی خودرو، صنایع موکت، کارخانه کیک و شکلات و کارخانه شیشه نیز به عنوان واحدهای صنعتی شاخص در شهر همدان فعالیت دارند.
استان همدان به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی، کیفیت مناسب آب و هوا، خاک مناسب و وجود نیروی خلاق و فعال، دارای قابلیت‌های تولیدی فراوان در زمینه محصولات کشاورزی می باشد. این استان علاوه بر تأمین نیازهای داخلی خود، بخشی از نیازهای سایر مناطق را نیز در زمینه محصولات کشاورزی بر طرف می نماید.
این استان در تولید گردو، سیر و سیب زمینی رتبه اول کشور را دارد. در تولید انگور رتبه سوم و در تولید کشمش رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.
تاریخ همدان
انجام حفاريهای باستان شناسی در تپه های باستانی گودين و سگاوی نزديك كنگاور و نيز نوشيجان ملاير گوشه هايی از فرهنگ وتمدن اقوام ماد را در اين زمان بر ما آشكار ساخته است. از جمله این کشفیات، مي توان به نخستين نمونه های خط و نگارش و اشكال اوليه سكه و نخستين مظاهر فرهنگ دينی و معماری ايرانی اشاره نمود.
براساس آنچه كه هردوت مورخ يونانی نگاشته است، مادها در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد، به رهبری شخصی به نام دياكو توانستند به تشكل سياسی و نظامی دست يافته و نخستين دولت مقتدر فلات ايران را پايه گذاری كنند . دياكو شهر همدان را به پايتختی برگزيد و به دستور او استحكامات عظيمی ساخته شد که شامل هفت حصار تو در تو بود كه هركدام به رنگی خاص مزين شده بود.
این شهر طی 150 سال حكومت مادها، از نعمت وآبادانی فراوانی برخوردار بود و بعد از انقراض آن دولت هر چند مركزيت نخسيتن را از دست داد، ولی به عنوان يكی از سه پايتخت هخامنشیان نیز مورد توجه خاص قرار داشت.
وجود كتيبه های گنجنامه، بقايای ستونهای سنگی كاخهای هخامنشی، جامها و الواح زرين و سيمين بدست آمده از همدان، مربوط به اين دوره حاكی ازاهميت اين شهر و منطقه در آن زمان است.
از دوره اشكانی و سلوکی، مجسمه شير سنگی و بقايای يك گورستان در شهر همدان و آثار مختصری از معبد لائوديسه در شهر نهاوند برجای مانده است. در يك كتابچه به زبان پهلوی بنام شهرها كه در زمان قباد (500ميلادی) نگاشته شده است، بنای همدان به يزد گرد اول نسبت داده شده كه اين امر نشان دهنده انجام اقدامات عمرانی مهمی در زمان وی و در شهر مزبور است.
2500 سال پیش از این شاهنشاهی هخامنشی نیمی از دنیای باستان را در اختیار خود داشت و هگمتانه به عنوان یکی از دو پایتخت این امپراطوری، از شاخص ترین شهرهای جهان به شمار می رفت. داریوش اول (522 تا 486 ق.م) پس از کتیبه بیستون، بر دل صخره های کوه مقدس الوند، دومین کتیبه خود را برای آیندگان به یادگار گذاشت. پس از وی، فرزندش خشایارشاه اول (486 تا 466 ق.م) همان متن کتیبه را با اندک تغییراتی به نام خود جاودان کرد.
در دوران ایران پس از اسلام نیز همدان شاهد فراز و نشیب‌های فراوان بوده است. این شهر در دورانا سلجوقیان عراق عجم، پایتخت سیاسی این دودمان بود. پس از حمله مغولان، همدان تا 300 سال بازسازی نشد و ویران باقی ماند، به دست عثمانیان افتاد و توسط نادرشاه آزاد شد. تنها از دوره قاجار بود که بازسازی این شهر آغاز شد و کم‌کم روند احیا در آن شروع شد. همه این فراز و نشیب‌ها بود که باعث شد تا ما بتوانیم امروز جاهای دیدنی همدان را بکاویم و افتخارات مردم مقاوم آن را بشناسیم.
برای مطالعه بیشتر:
همدان کجاست؟
استان همدان یکی از استان‌های غربی کشور است. استان‌های هم‌جوار شمالی، شرقی، جنوبی و غربی آن به‌ترتیب زنجان، قزوین، مرکزی، لرستان، کردستان و کرمانشاه هستند. موقعیت مکانی همدان را در زیر مشاهده می‌کنید:
سخن پایانی
با توجه به تاریخ غنی و جاذبه‌های فرهنگی فراوان، شهر همدان نه تنها گنجینه‌ای از دوران‌های مختلف تاریخی است، بلکه مکانی است که هر بازدیدکننده‌ای می‌تواند ارتباط عمیقی با فرهنگ و تمدن ایران برقرار کند. سفر به این شهر و بازدید از جاهای دیدنی همدان، فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با هویت تاریخی و فرهنگی ایران است. همدان، پایتختی در دل تاریخ، منتظر شماست.
