کاریز کیش شهر یا مجموعه‌ای زیباست که سه ویژگی آن یعنی سقف مرجانی، آب‌و‌هوای معتدل و برخورداری از آب شیرین آن را به مجموعه‌ای کم‌نظیر تبدیل می‌کنند. این مجموعه که در زیر زمین قرار دارد، بناهای متعددی همچون مسجد، موزه و پایاب در خود جای داده است. افزون بر آن، امکانات مختلفی نیز برای رفاه گردشگران در مجموعه ایجاد شده‌اند. همین ویژگی‌ها باعث شده است که این مجموعه به یکی از جاهای دیدنی کیش تبدیل شود. در اینجا درباره‌ی تاریخ شکل‌گیری شهر یا مجموعه، ویژگی‌ها، بناها و امکانات موجود در فضای داخلی آن بیشتر می‌خوانیم.
تاریخ شکل‌گیری و داستان مرمت کاریز کیش
شهر زیرزمینی کاریز کیش که مهارت معماران ایرانی را در معرض نمایش می‌گذارد، قدمتی در حدود ۲۵۰۰ سال دارد. سقف این کاریز با صدف‌ها و آبزیان مختلفی پوشیده شده است. البته، در گذر زمان، آنها به فسیل تبدیل شده‌اند. این فسیل‌ها برای بررسی به دانشگاه مونیخ آلمان منتقل شده بودند تا قدمت آنها مشخص شود. طی این بررسی مشخص شد که فسیل‌ها عمری بین ۵۳ تا ۵۷۰ میلیون سال دارند.
در ابتدا، کاریز کیش یک شهر نبود و فقط حکم کاریز و قنات را داشت. بدتر از آن، توجهی نیز بدان نمی‌کردند. سپس، سه عامل آب شیرین، هوای معتدل و خنک فضای کاریز و بافت فسیلی آن توجه مردم و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد. همین موضوع باعث شد که این قنات در سال ۱۳۷۸ خورشیدی، احیا و به شهری زیرزمینی تبدیل شود.
جالب اینکه عملیات مرمت قنات را شخصی به نام مهندس حاج حسینی انجام داد که ایرانی مقیم آلمان بود. او بعد از ۳۲ سال دوری از وطن به ایران بازگشته بود و مسلما ایده‌هایی برای آباد کردن کشورمان در ذهن داشت. یکی از این ایده‌ها بررسی کاریز مزبور و احیای مجدد آن بود که با سرمایه‌ی شخصی انجام شد. مهمتر آنکه اصول معماری ایرانی در تجدید بنا استفاده شد که بسیار درخور توجه بود.
عملیات مرمت با گذاشتن محافظی به نام «کول» بر روی منبع آب شیرین و کانال‌های آن آغاز شد تا کیفیت آب تغییر نکند. این محافظ‌ها شکلی شبیه استوانه‌های سیمانی داشتند و کاربرد آنها حفاظت از تونل‌ها، چاه‌ها و قنات‌های حفرشده بود که در این قنات نیز از آن بهره بردند.
بعد از اتمام عملیات حفاظت و مقاوم‌سازی قنات، نوبت به ایجاد بازارچه‌ها، موزه و رستوران با معماری سنتی در طول مسیر منتهی به کاریز رسید. این بناها برای استفاده‌ی مردم و رفاه حال آنها بود و گردشگران زیادی را به این شهر و مجموعه جذب کرد.
ویژگی‌های کاریز و دلایل اهمیت آن
همانطور که شرح داده شد، سه ویژگی سقف مرجانی، آب‌و‌هوای معتدل و آب شیرین جزو ویژگی‌های مهم کاریز کیش به شمار می‌روند. در ادامه، درباره‌ی هر سه توضیحاتی ارائه می‌کنیم:
سقف مرجانی
بدون شک، سقف مرجانی کاریز با قطر هفت متری خود که در گذشته بستر دریا بود، یکی از ویژگی‌های مهم آن است. بعدها، مرجان‌ها و صدف‌های سقف به فسیل تبدیل شدند که ارزش این کاریز را دوچندان کرد. همچنین، قدمت فسیل‌ها نیز باعث شد که توجه گردشگران و پژوهشگران بدان جلب شود.
آبوهوا
این شهر یا کاریز با وسعت ده هزار مترمربع در عمق ۱۶ متری زمین قرار دارد که باعث می‌شود از هوای معتدل و خنکی برخوردار باشد. چنانچه، به فضای شهر وارد شوید علاوه بر لذت بردن از هوای معتدل از تماشای قسمت‌های مختلف آن لذت خواهید برد. گفتنی است که سقف مرجانی کاریز نیز حدود ۸ متر ارتفاع دارد.
نکته‌ی جالب اینکه فضای کاریز در هر فصلی از سال همین آبوهوا را دارد و تغییر نمی‌کند. بنابراین، گردشگران در هر فصلی از سال قادر به بازدید از آن هستند.
آب شیرین
آب کاریز از دو رشته آب تامین می‌شود که از دو منطقه‌ی صفین و باغو در طرفین جزیرهی کیش و با پیمودن مسیری مشخص به محل کاریز می‌رسند. سپس، در این محل به سه رشته تبدیل می‌شوند. بعد از آن، همه‌ی رشته آب‌ها با اتصال به یکدیگر و تبدیل به یک رشته به طرف شهر باستانی حریره جریان می‌یابند. این شهر در انتهای مسیر بازدید از کاریز قابل مشاهده است.
در واقع، آب کاریز کیش حاصل بارندگی‌های فصلی است. البته، این آب هنگام ورود به فضای کاریز توسط مرجان‌های موجود در مسیر تصفیه می‌شود. سپس، در لایه‌ای از خاک کاریز به نام لایه‌ی «گِل مارن» ذخیره می‌شود و افزایش حجم آب جریان آن را میسر می‌سازد.
گفتنی است که در فواصل بین قرن دوازدهم تا سیزدهم میلادی، آب آشامیدنی این کاریز و به طور کلی آب جزیرهی کیش نزد مردمان کشورهای حاشیه‌ی خلیج‌فارس ارزش بسیاری داشت. به همین دلیل، این آب به کشورهای اطراف صادر و با کالاهای دیگر معاوضه می‌شد. افزون بر آن، خاک کاریز نیز بسیار ارزشمند بود و علاوه بر داشتن خاصیت درمانی در صنایع مختلف همچون آجرپزی استفاده می‌شد. البته، هنوز هم این ویژگی را دارد.
شایان ذکر است که در مسیر حرکت آب کاریز ۲۷۴ حلقه چاه برای برداشت آب وجود دارند. تعداد ۷۴ حلقه از این چاه‌ها در محل کاریز واقع شده‌اند. وجود چاه‌ها موضوع جالبی را گوشزد می‌کند. اینکه آب این کاریز به دو صورت ساکن و جاری وجود دارد. موضوع جالب‌تر آنکه یکی از حلقه‌های چاه کاریز که ضخامتی در حدود هفت متر دارد و شکل آن مخروطی است، در سقف مرجانی آن حفر شده است.
بناها و دیدنی‌های شهر کاریز کیش
در این شهر یا مجموعه بناهای تاریخی مختلفی وجود دارند که حتما باید از آنها بازدید کنید. در زیر به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم:
موزه خلیج فارس
یکی از بناهای کاریز موزه‌ای است که به نام موزه خلیج فارس شناخته می‌شود و مساحتی در حدود ۲۸۰ متر مربع را دربرمی‌گیرد. این موزه بخش‌های مختلفی دارد که در یکی از آنها، فسیل لاک‌پشتی با قدمت ۵۷۰ سال نگهداری می‌شود.
بخش دیگری از موزه به نگهداری اسناد تاریخی، مدارک و نقشه‌های قدیمی خلیج اختصاص دارد. این اسناد حاوی اطلاعاتی درباره‌ی آداب‌و‌رسوم مردمان ساکن در اطراف خلیج نیز هستند.
بازارچه
در سال ۱۳۷۳ خورشیدی، در این مجموعه دو ردیف بازار با طول ۱۵ کیلومتر تاسیس شده‌اند. در این بازار انواع صنایع دستی و دستاوردهای سنتی مناطق مختلف ایران عرضه می‌شوند.
مسجد یا نمازخانه
در مجموعه‌ی کاریز کیش مسجد یا نمازخانه‌ای نیز وجود دارد که به دلیل برخورداری از سقف مرجانی بسیار حائز اهمیت است.
پایاب
یکی دیگر از دیدنی‌های مجموعه، پایاب‌های آن است. درخور توجه است که پایاب به ساختار آبی کم‌عمق اطلاق می‌شود که در گذشته برای تامین آب آشامیدنی موردنیاز مردم کاربرد داشت. در مسیر مجموعه‌ی کاریز کیش حدود شش پایاب با قدمت تقریبی ۸۰۰ سال وجود دارد.
امکانات شهر و مجموعه
در مجموعه‌ی کاریز کیش امکانات مختلفی برای رفاه حال گردشگران ایجاد شده‌اند که در ادامه به شرح هرکدام از آنها می‌پردازیم:
عکاسخانه
وجود عکاسخانه در مجموعه امکانی را فراهم می‌آورد که گردشگران بتوانند عکس‌های باکیفیتی حین بازدید از آن تهیه کنند.
رستوران و کافه
وجود رستوران و کافه در هر مجموعه‌ای ضروری است. مجموعه‌ی مزبور نیز از این قاعده مستثنی نیست. جالب اینکه در رستوران‌های آن علاوه بر سرو غذاهای خوش طعم‌وعطر، موسیقی زنده نیز اجرا می‌شود که توجه گردشگران را به خود جلب کرده است.
سایر امکانات
سرویس بهداشتی از سایر امکانات موجود در مجموعه محسوب می‌شود که بازدیدکنندگان امکان استفاده از آن را دارند. افزون بر آن، در این مجموعه راهنمایی نیز حضور دارد که تمامی قسمت‌های مجموعه را بدون کم‌وکاست به گردشگران معرفی می‌کند.
کاریز کیش؛ سفر به اعماق تاریخ در خنکای خلیج فارس
جنوب ایران به دلیل آب‌و‌هوای گرم خود در تابستان چندان مورد استقبال گردشگران قرار نمی‌گیرد. با این حال، اگر آنها از وجود کاریز کیش در دل زمین باخبر باشند، دقیقه‌ای برای سفر به جنوب درنگ نمی‌کنند. به خصوص اینکه این کاریز مجموعه‌ای شامل بناهای مختلف است که امکانات بسیاری نیز در خود جای داده است. «دستی بر ایران» که در زمینه‌ی ایران‌گردی فعالیت می‌کند، با تلاش‌های مستمر قصد دارد جاذبه‌های جذاب تمامی مناطق ایران را به شما معرفی کند.
کاریز کیش کجاست؟
این مجموعه در بلوار میرمهنای جزیرهی کیش و حد فاصل میدان المپیک و فارور این جزیره قرار دارد. موقعیت مکانی این مجموعه را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره کاریز کیش
در اینجا پرسش و پاسخ‌هایی مطرح شده‌اند که با بررسی آنها به درک عمیق‌تر از متن حاضر دست می‌یابید. البته، بهتر است فقط به بررسی آنها بسنده نکنید و دیدگاه و نظر خود را در پایین همین پست مطرح کنید.
کاریز کیش چیست؟
کاریز کیش در گذشته حکم قنات را داشت و بعدها به شهری با بناها و امکانات مختلف تبدیل شد.
سه ویژگی مهم کاریز کیش کدام‌اند؟
سقف مرجانی، آب‌و‌هوای معتدل و آب شیرین جزو ویژگی‌های این کاریز به شمار می‌روند.
امکانات کاریز کیش شامل چه مواردی است؟
مجموعه‌ی مزبور شامل امکانات مختلفی همچون رستوران کاریز کیش، عکاسخانه، کافه و سرویس بهداشتی است.
