امامزاده حسین همدان که به نام «شاهزاده حسین» نیز شناخته می‌شود، محل دفن یکی از نوادگان امام حسن عسگری(ع) است. این بنا بهدلیل ویژگی‌های معماری زیبای خود شهرت فراوان دارد. این اثر تاریخی یکی از جاهای دیدنی همدان است که در تاریخ ۱۳۶۵ خورشیدی در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت.
دیرینگی ساخت امامزاده حسین همدان
به‌عقیده‌ی تعدادی از صاحب‌نظران، ساختمان امامزاده حسین همدان در دوره‌ی صفویان بنا شده و در عهد قاجاریه تغییراتی به خود دیده است. بااینحال، تعدادی نیز این بنا را متعلق به عصر ایلخانیان می‌دانند. تاریخ‌نگاران نیز این موضوع را تأیید می‌کنند و تاریخ ساخت بنا را به سال‌های بین ۱۲۵۶ تا ۱۲۶۵ میلادی (دوره‌ی ایلخانی) نسبت می‌دهند. البته این بنا در سال ۱۰۳۲ میلادی وجود داشته و پس از آن سه بار تخریب شده، سپس مجدداً در دوره‌ی ایلخانی ساخته شده است.
درباره‌ی زمان ایجاد تغییرات در این بنا اتفاقنظر وجود دارد. این بنا در طی سال‌های اخیر مرمت و در آن به روی بازدیدکنندگان گشوده شده است.
ویژگی‌ها و سبک معماری
امامزاده حسین همدان در بافت قدیمی این شهر قرار گرفته و با توجه به ارتباط نزدیکش با فضاهای کاربردی و اصلی شهر، از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازجمله‌ی این فضاها می‌توان به بازار همدان و خیابان اکباتان اشاره کرد که دسترسی به آنها از طریق دو ورودی امامزاده امکان‌پذیر است.
با عبور از هر دو ورودی امامزاده، ساختمان مستطیلشکل آن پیشرویمان قرار می‌گیرد که داخل صحن نسبتاً وسیعی واقع شده است. امروزه، در اضلاع شرقی و جنوبی این امامزاده حجره‌ها و اتاق‌هایی نوسازی شده‌اند که برای مقاصد مختلف استفاده می‌شوند.
در حالت کلی، بنای امامزاده با وسعتی در حدود ۱۳۰۰ مترمربع شامل قسمت‌های مختلفی از قبیل ایوان و اتاق ورودی و اتاق مقبره است که با یکدیگر ارتباط دارند. ورودی این بنا در ضلع شرقی حیاط واقع شده که مشرف به دیوار انتهای جلوخان یا ایوان ورودی است و در محور اتاق ورودی و اتاق مقبره قرار دارد. این ورودی بهصورت دو طبقه بنا شده است که در هر طبقه و در دو طرف ایوان دو اتاق مشاهده می‌شود. این دو اتاق بهعنوان شبستان استفاده می‌شدند و در گذشته، گنبدهای دوپوشی داشتند. امروزه پوشش بیرونی یکی از این گنبدها تخریب شده است.
با عبور از ورودی امامزاده حسین متوجه می‌شویم که سطح داخلی بنا با سطح حیاط ۲۰ سانتی‌متر اختلاف دارد. پس از درک این موضوع، ضریح امامزاده توجهمان را جلب می‌کند. ضریح در اتاق مقبره قرار گرفته است. در قسمت زیرین این ضریح، سردابی قرار دارد که دسترسی به آن از طریق دریچه‌ی کوچک موجود در کف اتاق میسر می‌شود.
شرح زیبایی قسمت‌های مختلف امامزاده حسین
همانطور که عنوان شد، بنای امامزاده قسمت‌های مختلفی دارد که در ادامه به معرفی هرکدام از آنها می‌پردازیم:
ورودی شرقی
ورودی شرقی سردری ساده به ابعاد ۴.۲۰ × ۲ متر دارد. این وررودی بهعنوان ورودی اصلی بنا کاربرد دارد و در خیابان اکباتان همدان واقع شده است. در ابتدای ورودی مدنظر، ایوانی مشاهده می‌شود که کتیبه‌ای روی آن نصب گردیده است. این کتیبه حاوی اشعاری از محتشم کاشانی به خط نستعلیق است و درنهایت به رَواق وسیع و مجللی راه می‌یابد. رواق پیشگفته با گچبری‌های برجسته تزیین شده است و بازدیدکننده را به فضای داخلی امامزاده حسین همدان راهنمایی می‌کند.
رواق یا پیشگاه‌خانه به فضای سرپوشیده‌ی ستون‌داری اطلاق می‌شود که در دو طرف صحن ساخته می‌شود.
صحن امامزاده
بنای امامزاده حسین همدان صحن نسبتاً وسیع و مشجری را دربرگرفته است که درخت توت کهنسالی در مرکز آن قرار دارد. در مجاورت این درخت، مقبره‌ای به چشم می‌خورد که یکی از نوادگان خواجه نصیرالدین طوسی در آن مدفون است. گفته می‌شود که مدفن فرزند هلاکوخان (نوه‌ی چنگیزخان مغول)، یعنی آباقا خان نیز در یکی از اتاق‌های قدیمی امامزاده قرار دارد.
اتاق مقبره
اتاق مقبره امامزاده حسین همدان پلانی هشت‌ضلعی به طول ضلع ۳.۳۰ متر دارد که هرکدام از این اضلاع تاق‌نمایی بهصورت شاه‌نشین به عرض ۲.۵ و عمق ۱.۵ متر دارند. در بخش پایینی تیزه‌ی قوس‌های شاه‌نشین، تاق‌نماهای دیگری مشاهده می‌شوند که نورگیر دارند. بالای این تاق‌نماها تا نزدیکی بخش میانی کاسه‌ی گنبد مزین به رسمی‌بندی هستند و در این قسمت طرح هشت‌ضلعی اتاق به شانزدهضلعی مبدل می‌شود. سپس، ساقه‌ی گنبد روی این شانزدهضلعی قرار می‌گیرد.
گنبد اتاق مقبره، گنبدی آجری است که در گذشته بهصورت دوپوش اجرا شده بود؛ اما امروزه پوشش خارجی آن تخریب شده است. بنابراین، آنچه از این گنبد دیده می‌شود پوشش داخلی یا دوم آن است.
ضریح امامزاده
امامزاده حسین همدان ضریح بزرگی دارد که با چوب بنا شده و در مرکز اتاق مقبره قرار گرفته است. داخل این ضریح، سه مقبره‌ی بدون سنگ به چشم می‌خورند که بهصورت نمادین ایجاد شده‌اند. مقبره‌های اصلی امامزاده در سرداب واقع شده‌اند. روی مقبره‌های موجود در ضریح، پارچه‌ای از جنس ترمه کشیده شده است.
در جنوبی
بالای در جنوبی امامزاده لوحی سنگی به ابعاد ۵۵ × ۳۰ متر مشاهده می‌شود که تاریخ ۱۳۲۱ هجری قمری (۱۹۰۴ میلادی) روی آن حک شده است. این لوح حاوی آیاتی از قرآن به خط ثلث می‌باشد، همچنین اشعار و جملاتی در چهار سطر به خط زیبای نستعلیق بر خود دارد. تاریخ حکشده روی لوح سنگی نشان می‌دهد که ساختمان امامزاده در دوره‌ی صفویان بنا شده و گنبد فعلی آن متعلق به دوره‌ی قاجاریه است.
تاریخ مرمت‌های امامزاده حسین همدان
تاکنون مرمت‌های زیادی روی ساختمان این امامزاده صورت گرفته است که در ادامه نوع مرمت و تاریخ آنها شرح داده می‌شود:
مرمت سال ۱۳۸۳ خورشیدی
در این تاریخ، تزیینات گچبری امامزاده حسین همدان مرمت شد و بلافاصله پس از آن، هنرمندانی از فارس شروع به آیینه‌کاری قسمت داخلی شبستان آن کردند.
مرمت سال ۱۳۸۱ خورشیدی
هیئت امنای امامزاده در این تاریخ با به‌کارگیری هنرمندان سنگ‌کار قزوینی به کف‌سازی امامزاده حسین همدان اقدام کردند. آنها پس از این کار، سرداب امامزاده را نیز بازسازی نمودند. سرداب در عمق سه متری از کف زمین قرار گرفته است.
افزون بر آن، بهعنوان فعالیتی عمرانی، قسمت‌های جدیدی به فضای داخلی امامزاده افزودند. فضاهایی به طول و عرض ۶۰ و عمق ۷۰ سانتی‌متر در اطراف شبستان ایجاد کردند که نقش مهمی در جذب رطوبت فضای داخلی آن داشته است. گفته می‌شود که با انجام این کار حدود ۸۰درصد از رطوبت فضای داخلی شبستان (حرم) کاسته شده است.
نکته‌ای که وجود دارد این است که در زمان حکومت پهلوی قسمتی از املاک امامزاده برای ایجاد بانک ملی در اطراف آن وقف شده است. امروزه، برخی از ارگان‌های رسمی کشور، نظیر اداره‌ی اوقاف اعلام کرده‌اند که سند رسمی عرصه و اعیان بانک ملی بهنام امامزاده حسین همدان است. بااینوجود، هنوز مسئولان اقدامی در راستای تخلیه‌ی این مکان‌ها و تحویل آنها به آستانهی امامزاده انجام نداده‌اند.
امامزاده حسین، یکی از مقاصد گردشگری همدان
بنای امامزاده حسین همدان بهدلیل فضای آیینه‌کاری شبستان و جلوه‌های معماری زیبای خود شهرت بسیار دارد. به همین دلیل گردشگران اشتیاق بیشتری برای بازدید از این بنای قدیمی با تورهای ایرانگردی دارند. «دستی بر ایران» ضمن معرفی این اثر تاریخی، شما را به بازدید از سایر جاذبه های گردشگری همدان دعوت می‌کند.
امامزاده حسین همدان کجاست؟
شاهزاده حسین همدان در ابتدای خیابان شهدا و به فاصله اندکی از میدان امام شهر همدان قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این بقعه را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره امامزاده حسین همدان
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
از میان دو عنوان «امامزاده حسین» و «شاهزاده حسین» کدامیک بیشتر استفاده می‌شود؟
مردم همدان این امامزاده را به هر دو نام می‌شناسند؛ اما بیشتر از نام شاهزاده حسین استفاده می‌کنند.
سرداب شاهزاده حسین همدان در کجا قرار دارد؟
این سرداب در عمق ۳ متری از کف ضریح واقع شده است که مدفن امامزاده حسین و چند تن دیگر در آن قرار دارد. در واقع، مقبره‌های موجود در داخل ضریح حالت نمادین دارند.
