فرایند ساخت ظروف شیشه ای (بلوری) | مراحل، روش ها و مواد تشکیل دهنده

ساخت ظروف بلوری و شیشه‌ای یکی از قدیمی‌ترین هنرهای دستی است. بنابر گزارش "دستی بر ایران"، سایت "بلور و شیشه بختیاری"، با معرفی روش‌های مختلف شیشه‌گری شما را با مواد مورد نیاز این صنعت آشنا می‌کند.

شیشه گری یکی از قدیمی ترین شاخه‌های هنری است. در واقع به واسطه هنر شیشه گری می‌توان انواع ظروف شیشه ای از قبیل ظروف بلوری را در اشکال و مدل‌های مختلف تولید کرد. ساخت ظروف شیشه‌ای مراحل و روش‌های مشخصی دارد و با ابزارهای مخصوصی انجام می‌شود. در این مطلب به طور کامل شما را با فرایند ساخت ظروف بلوری آشنا می‌کنیم.

روش های ساخت ظروف بلوری

در واقع‌ می‌توان با روش‌های مختلفی انواع ظروف شیشه‌ای را ساخت. از جمله این روش‌ها می‌توان به روش فوتی، فوتی قالبی و پرسی اشاره کرد. هر یک از این روش‌ها در اجرا به تجهیزات خاص و مهارت بالایی نیاز دارند و جزء روش‌های سنتی صنعت شیشه‌گری محسوب می‌شوند.

روش فوتی

روش فوتی یکی از اصلی‌ترین و در عین حال سخت‌ترین روش‌های ساخت ظروف شیشه‌ای است. در این روش، استادکار شیشه‌گر به صورت کاملا دستی با استفاده از میله دم، شیشه را در حالت داغ و مذاب شکل می‌دهد. این روش نیازمند مهارت بسیار زیادی است و شیشه‌گران باید تجربه کافی در این زمینه داشته باشند تا بتوانند انواع ظروف شیشه‌ای را با این روش تولید کنند. برای خرید ظروف بلوری و شیشه ای با کیفیت و دست ساز، می توانید به این صفحه مراجعه کنید.

روش فوتی قالبی

روش فوتی قالبی به دلیل امکان استفاده همزمان از میله دم و قالب، جزو محبوب‌ترین روش‌ها در ساخت ظروف شیشه‌ای است. این روش نیاز به مهارت کمتری دارد و شیشه گران می‌توانند با سرعت بیشتری انواع ظروف شیشه‌ای را با استفاده از این روش تولید کنند.

روش پرسی

در کارگاه‌های مدرن شیشه‌گری، از روش پرسی به طور گسترده برای تولید ظروف شیشه‌ای استفاده می‌شود. این روش سرعت و دقت بالایی دارد و به وسیله دستگاه، شکل دادن به خمیر مذاب شیشه در قالب انجام می‌شود. این روش نیاز به مهارت بسیار زیادی ندارد و هر شیشه گری با رعایت نکات و اصول مشخصی، می‌تواند ظروف شیشه‌ای را به وسیله این روش تولید کند.

مواد اصلی ساخت ظروف بلوری

به واسطه متریال اصلی و درجه یک، شیشه‌گران می‌توانند ظروف زیبا و منحصر به فردی بسازند. برای ساخت ظروف شیشه‌ای، از سیلیس به عنوان ماده معدنی اصلی و ارزان قیمت استفاده می‌شود. در واقع سیلیس که با نام کوارتز نیز شناخته می‌شود، ماده اصلی در تولید انواع ظروف شیشه‌ای است. خلوص سیلیس استفاده شده، یکی از عوامل اصلی موثر بر کیفیت نهایی ظروف شیشه‌ای تولیدی است. خلوص بالای سیلیس در تولید ظروف بلوری، باعث شفافیت و کیفیت بالاتر ظروف می‌شود. جالب است بدانید که ناخالصی‌های موجود در سیلیس ممکن است باعث تغییر رنگ شیشه شوند. از طرفی شیشه‌گران با استفاده از اکسیدهای مختلف فلزات در خمیر شیشه، می‌توانند ظروف شیشه‌ای را در رنگ‌های متنوع تولید کنند.

برای کسب اطلاعت بیشتر درباره نقش سیلیس در شیشه گری، میتوانید این مقاله را بخوانید.

نحوه استفاده از اکسیدهای فلزات برای رنگ‌آمیزی شیشه به صورت زیر است:

• اکسید نیکل و مس برای ایجاد رنگ‌های بنفش، سیاه و آبی در ظروف شیشه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• اکسید کروم برای ایجاد رنگ‌های زرد و سبز استفاده می‌شود.
• استفاده از اکسید آهن نیز برای ایجاد انواع رنگ‌های سبز در ظروف شیشه‌ای رایج است.

مراحل ساخت ظروف بلوری

به طور کلی، ساخت ظروف شیشه‌ای شش مرحله اصلی دارد که هر کدام از آن‌ها در نهایت تأثیر بسزایی بر کیفیت و نتیجه نهایی ظروف تولیدی دارند. مراحل اصلی ساخت ظروف بلوری به صورت زیر است:

تهیه و ترکیب سیلیس

برای ساخت ظروف شیشه‌ای، ابتدا از سیلیس به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود. اما برای افزایش استحکام و شفافیت آن، موادی مثل اکسید منیزیم و اکسید آلومینیوم به سیلیس افزوده می‌شوند. همچنین، سدیم کربنات و اکسید کلسیم هم برای کاهش دمای ذوب خمیر شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ذوب کوارتز

این مرحله از مهم‌ترین و مرحله اصلی ساخت ظروف شیشه‌ای است. در این مرحله، تمام مواد اولیه برای ساخت شیشه درون کوره ترکیب شده و ذوب می‌شوند. دمای خمیر شیشه بین 600 تا 900 درجه سانتیگراد است و تمام حباب‌ها باید از آن خارج شوند تا کیفیت و شفافیت محصول نهایی بالا باشد.

هموژنه کردن

برای حذف کامل حباب‌ها از خمیر شیشه، از مواد شیمیایی مانند آرسنیک اکسید و کلرید سدیم استفاده می‌شود. سپس خمیر شیشه به دمای 1300 تا 1400 درجه سانتیگراد می‌رسد تا همه مواد به طور یکنواخت در آن توزیع شوند.

کاهش دما

در این مرحله، دمای خمیر شیشه به 1100 درجه سانتیگراد کاهش می‌یابد تا بتوان آن را به ظروف شیشه‌ای شکل داد.

شکل‌دهی

آخرین مرحله ساخت ظروف شیشه‌ای، شکل‌دهی به خمیر مذاب است. این کار به وسیله میله دم انجام می‌شود که با استفاده از آن، شکل نهایی ظروف شیشه‌ای ایجاد می‌شود. استادکاران با استفاده از میله دم در خمیر داغ شیشه می‌دمند و شکل مورد نظرشان را به آن می‌دهند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره فرایندهای داخل یک کارگاه شیشه گری، پیشنهاد میکنیم این مطلب را هم بخوانید.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی کامل فرایند ساخت ظروف شیشه ای یا به عبارتی بلوری پرداختیم و تمام مراحل، روش ها و مواد تشکیل دهنده را بررسی کردیم. این هنر قدیمی و خاص، طرفداران بسیار زیادی در ایران و همچنین در سطح جهان دارد. در واقع ظروف شیشه‌ای و بلوری به عنوان یک صنایع دستی بین المللی و جذاب در دنیا شناخته می‌شود. اگر به یادگیری این هنر علاقه مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتما این مهارت را نزد یک استاد شیشه گری قدیمی و با سابقه فرا بگیرید و تا بتوانید به صورت حرفه‌ای وارد این حوزه هنری شوید.