مشهد یکی از شهرهای ایران و مرکز استان خراسان رضوی است که دارای آثار تاریخی بسیاری است. خانه ملک مشهد از جمله آثار تاریخی این شهر است که در گذشته محل زندگی شخصی به نام حاج حسین ملک بود. ایشان از ثروتمندان و بزرگان کشور بودند که بسیاری از اموال خود را وقف عموم می کردند. منزل شخصی او که به نام خانه ملک معروف است، در سال ۱۳۷۷ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و از جمله جاهای دیدنی مشهد به شمار می‌رود.
این خانه در ضلع شرقی خیابان امام خمینی و در مقابل اداره دارایی مشهد قرار دارد. خانه مزبور به لحاظ وسعت و زیبایی خود جزو خانه های شاخص مشهد به شمار می رود.
معرفی مالک خانه ملک مشهد
حاج حسین ملک از جمله بزرگ زادگان و ثروتمندان کشور بود که در سال ۱۲۵۱ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. او تحصیلات خود را در حضور مرحوم میرزا ابوالحسن جلوه ادامه داد. پدر ایشان حاج محمد کاظم ملک التجار از جمله تاجران مشهور و اصالتا ترک زبان و اهل تبریز بود.
حسین ملک در سال ۱۲۸۴ خورشیدی، اداره املاک پدرش را بر عهده گرفت. سپس، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی بخش زیادی از اموال خود را وقف عموم کرد. از وقفیات گستره ایشان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کتابخانه ملی ملک
- کتابخانه ای که سرپرستی آن به آستان قدس رضوی سپرده شد.
- بیمارستان رضوی در چناران و بیمارستان سجادیه در تربت جام که به شهرداری تحویل داده شد.
- ۲۰۰ هکتار زمین برای تعدادی از فرهنگیان (برای هرکدام ۵۱۰ متر)
- باغ وکیل آباد که وقف مردم مشهد شد و سرپرستی آن به شهرداری شهر سپرده شد.
- و سایر موقوفه ها
منزل شخصی او که در خیابان امام خمینی مشهد قرار دارد، نمونه ای از خانه های ایرانی می باشد که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. این خانه بعد از وفات حسین ملک (۱۳۵۱) یک بار در سال ۱۳۷۹ خورشیدی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
ویژگی ها و سبک معماری خانه ملک مشهد
مساحت زمینی که خانه ملک در آن ساخته شده است، در حدود ۱۶۵۹ متر مربع می باشد. از این مقدار ۶۰۰ متر مربع متعلق به زیربنای خانه است و مابقی به حیاط تعلق می گیرد. در محوطه حیاط این خانه، یک حوض بزرگ، فضای چمن کاری شده و نیمکت هایی برای استراحت مشاهده می شوند.
طی خاکبرداری انجام شده در حیاط و باغ خانه ملک مشهد، حمامی با وسعت ۱۲۷ متر مربع از زیر زمین کشف شد. این حمام که جزو حمام های خصوصی خانه به شمار می رود، در زیر خاک مدفون شده بود.
حمام مزبور شامل میان در، گرمخانه، سرویس بهداشتی، آتش دان، محل انبار هیزم و مواد سوختنی می باشد. این حمام بر خلاف تمامی حمام های خصوصی و عمومی، دارای نمازخانه است. حمام این خانه به طرز زیبایی تزیین شده است.
بعد از بازدید از حمام و پیمودن حیاط طولانی خانه ملک، نمای بیرونی و دو طبقه آن را مشاهده خواهید کرد. این خانه به وسیله پنجره های متعدد چوبی و آجرکاری ظریف تزیین شده است.
لازم به ذکر است که خانه مزبور در گذشته دارای وسعت خیلی زیادی بود. هم اکنون آنچه به عنوان خانه ملک مشهد شناخته می شود و از تخریب جان سالم به در برده است، بخش بیرونی آن می باشد.
در طبقه اول بنا یک سالن پذیرایی با وسعت زیاد وجود دارد که دارای سقف مشبک چوبی و منبت کاری شده است. همچنین، در قسمتی از این سالن، شومینه ای با تزیینات گچ بری زیبا روی دیوار مشاهده می شود.
علاوه بر آن، طبقه بالای خانه به صورت موزه شبیه سازی شده است و در آن وسایل مختلفی در معرض دید قرار دارند. در این موزه، ویترین های مختلفی برای قرار دادن اشیای مختلف، تابلوها و سازه ها تعبیه شده اند. موزه مزبور شامل دو بخش است که بخش اول آن مربوط به اشیای کشف شده از خانه و بخش دیگر مربوط به هنرمندان می باشد.
معماری خانه ملک مشهد نیز به صورت تلفیقی از معماری سنتی و اروپایی است.
از خانه ملک و موزه در آن دیدن فرمایید
خانه ملک به جهت معماری زیبای خود و داشتن موزه در نوع خود بی نظیر است. این خانه دارای وسعت زیادی است و برای بازدید از آن نیاز به راهنما خواهید داشت.
اگر با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی به مشهد مسافرت کردید، بازدید از این خانه را از دست ندهید. ″دستی بر ایران″ با معرفی جاذبه های گردشگری مشهد شما را به بازدید از خانه ملک مشهد دعوت می کند. سعی کنید به هنگام سفر به مشهد مطالعه ای درباره آثار تاریخی این شهر داشته باشید. با چنین مطالعه ای، می توانید از پیش برنامه سفرتان را مشخص کنید.
خانه ملک مشهد کجاست؟
این خانه در ضلع شرقی خیابان امام خمینی مشهد، در مقابل ساختمان اداره‌ی دارایی واقع شده است.موقعیت مکانی دقیق این خانه را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره خانه ملک مشهد
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
خانه ملک مشهد را چه کسی وقف کرده است؟
مالک این خانه، حسن ملک، از مشهور‌ترین واقفان ثروتمند ایرانی بوده است.
حمام تاریخی مشهد در کدام خانه کشف شده است؟
حمام تاریخی یافت‌شده در محوطه‌ی حیاط و باغ خانه ملک مشهد، سال‌ها زیر تلی از خاک مدفون شده بود. با گمانه‌های باستان‌شناسان و حفاری حیاط این خانه، حمام مذکور کشف شد. این حمام که در زیرزمین واقع شده و حدود ۱۲۷ متر مساحت دارد، نمونه‌ای خاص از حمام‌های خصوصی دوره‌ی قاجار است که با معماری خاص ایرانی تزیین شده و بخش‌های مختلفی مانند آتش‌دان و محل انبار چوب و مواد سوختنی در کنار آن قرار دارد.
قدمت خانه ملک مشهد به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
خانه تاریخی ملک در زمان قاجار بنا شده و دلیل شهرت آن، قدمت تاریخی‌اش نیست؛ بلکه معماری و زیبایی خاص این خانه است که آن را به بخشی از هویت فرهنگی مشهد بدل کرده است.
در موزه ملک مشهد چه اشیایی به نمایش گذاشته شده است؟
امروزه موزه‌ای از اشیای قدیمی، تابلوهای نفیس و صنایع‌دستی در این خانه قرار دارد. این خانه کانون تجمع هنرمندان مشهدی نیز به حساب می‌آیند. هنرمندان در بخش‌های مختلف آن، آثار هنری نگارگری، فیروزه‌کوبی، میناکاری، نقاشی، حکاکی روی سنگ، قلم‌زنی نقره و مس و فولاد، معرق چوب، بافت گلیم و فرش، سفال‌گری، سوزن‌دوزی و… خلق می‌کنند.
